دارو کم می آید یا نه؟/پرونده

امید کریمی: میانه های آذرماه، احمد شیبانی، رئیس سازمان غذا و دارو، اعلام کرد: "صنایع دارویی کشور با مشکلات اقتصادی جدی مواجه هستند و پولی برای بازاریابی و تحقیق و توسعه ندارند به همین علت آیین نامه جدید قیمت گذاری دارو تدوین شده است که امسال با اجرای آن قیمت دارو با لحاظ کردن این هزینه‌ها افزایش نسبی پیدا می‌کند."

جالب اینکه شهاب‌الدین صدر، رییس سازمان نظام پزشکی در همایشی گفت: "از سال 76 تاکنون هزینه سرانه ریالی مصرف داروی هر ایرانی از 23 هزار ریال به 346 هزار ریال رسیده و 16 برابر شده و میزان مصرف داروهای خارجی نیز 3 برابر شده است. دریک بررسی صورت گرفته تعداد کل داروهای مصرفی در 12 سال ( از سال 76 تا 87) هر ساله دارای سیر صعودی بوده است و تقریباً تعداد داروهای مصرفی 2 برابر شده است. البته روند رشد هر سال متفاوت است. در عین حال داروهای تولید داخل مصرفش 2 برابر شده و مصرف داروهای وارداتی نیز در این بین 3 برابر شده است."

در همین زمان خبرهایی از بحران های ارزی برای دارو رسید؛ رییس اتحادیه واردکنندگان دارو گفت: "بانک‌ها یا ارز دولتی به وارد‌کنندگان دارو نمی‌دهند یا این کار را بسیار سخت و زمانبر انجام می‌دهند و برخی از آنها درباره وجود تسهیلات برای وارد‌کنندگان دارو در زمینه دسترسی به ارز دولتی اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند؛ در نتیجه وارد‌کنندگان دارو دچار سردرگمی شده‌اند. این در حالی است که دارو باید در اسرع وقت خریداری، حمل و ترخیص شود؛ از سوی دیگر در صورت دسترسی واردکنندگان دارو به ارز، آنان نمی‌توانند ارز را به بانک‌های اروپایی ارسال کنند."

همچنین گفته شد به دلیل اینکه "حاشیه سود دارو برای تولید کننده 15 تا 25درصد و برای واردکننده 13 درصد است ( این در حالی است که سودآوری بسیاری از کالاها به مراتب بیشتر از این عدد است )، سبب می شود تاثیر تغییرات غیر قابل پیش بینی نرخ ارز بر فعالیت های دارویی ملموس تر باشد. و نمی توان قیمت دارو را هر لحظه افزایش داد، دارو چیزی نیست که به راحتی بشود با قیمت آن بازی کرد؛ بنابراین بتدریج دارایی و توانایی های شرکت توسط نوسانات نرخ ارز بلعیده می شود."

این در حالی است که گفته شد"مهم‌ترین بخش تاثیرگذار در قیمت تمام‌شده دارو سهم مواد اولیه و جانبی است. در صنایع داروسازی اعم از صنایع داروسازی سنتی تا صنایع با تکنولوژی بالا،سهم این بخش از هزینه‌ها حدود 40 تا 65 درصد است. همان‌طور که ملاحظه می‌شود سهم بخش مواد (اولیه و جانبی) در قیمت تمام‌شده جدا قابل توجه است و طبیعتا هرگونه افزایش هزینه در این بخش نقش بسزایی در هزینه تمام شده دارو خواهد داشت."

در عین حال، رییس سازمان غذا و داروی ایران ضمن اینکه تاکید می کرد که کمبود دارویی در ایران وجود ندارد، از بانک مرکزی خواست که کمک کند تا کمبود دارویی به دلیل کمبود ارز بوجود نیاید: "ذخیره دارویی کشور پایین نیست و در حد متعارف است اما برای تامین داروی مورد نیاز کشور باید پیش بینی‌های لازم صورت گیرد که در این زمینه نیز اقدامات لازم انجام شده است. مردم نگران نباشند. از بانک مرکزی و مراجع اقتصادی و بازرگانی انتظار داریم در تامین داروی مورد نیاز کشور به ما کمک کنند که ارز با نرخ مرجع به صنعت داروسازی داده شود و از طرف دیگر ارز به راحتی به شرکت‌های خارجی دارو منتقل شود تا دارو به موقع در اختیار مردم قرار گیرد."

همچنین محمود نجفی، رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به اینکه به دلیل کنترل مستقیم دولت و به منظور حمایت قاطع از بیماران، قیمت گذاری دارو در کمیسیون قانونی مربوطه در سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت انجام می گیرد، گفت: دغدغه ما تامین دارو با قیمت مناسب برای همه بیماران است. ما همه توان خود را در این جهت بسیج کرده ایم ولی همه سازمانهای دست اندر کار مباحث مالی و ارزی باید در این جهت همراهی کنند...  ما هنوز چشم به راه اختصاص ارز دولتی از سوی بانک مرکزی برای ورود مواد اولیه دارو و نیز واردات دارو هستیم."

به موازات، خبرهایی از کمبود داروی برخی بیماران خاص رسید؛ "بیماران تالاسمی می گویند به سختی ایکس جید را تهیه می کنند. این قرص اکنون هر عدد 4 هزار تومان قیمت دارد. ضمن اینکه داروی دسفرال هم که گفته می شود نیمی از بیماران تالاسمی استفاده می کنند، همین شرایط را دارد."

هرچند که اطمینان داده شد که کمبود دارویی بیماران خاص، به زودی برطرف می شود.

با تمام اینها، رییس انجمن داروسازان ایران، معتقد است که تحریم ها تاثیری بر بازار دارویی ایران ندارد. به گفته رهبر مژده ای آذر مواد اولیه اکثر داروهای ایرانی از کشورهای چین و هند وارد می شود. بنابراین تحریم تاثیری نخواهد داشت."

او همچنین به خبرآنلاین گفت: "خوشبختانه 97 درصد داروهای مصرفی در کشور تولید داخل و تنها 3 درصد وارداتی هستند. در سال گذشته 3.5 میلیارد دلار مجموع گردش مالی در مقوله دارو داشته ایم که 1.3 میلیارد مربوط به واردات دارو در کشور بوده است که هزینه سنگینی را بر بدنه اقتصاد کشور تحمیل می کند.اکثر این داروها مختص مصرف بیماران خاص بوده و تولید آن مستلزم تکنولوژی های پیشرفته است که خوشبختانه در مسیر تولید این گونه داروها در کشور گام های موثری برداشته شده و امیدواریم در آینده ای نه چندان دور از واردات چنین داروهایی نیز بی نیاز شویم.بنابراین تصور نمی کنم که اگر تحریمی صورت گیرد مشکلی در این زمینه داشته باشیم. به ویژه که مواد اولیه اکثر داروها از کشورهای چین و هند وارد می شود.بنابراین تحریم تاثیری نخواهد داشت.البته ما تنها کشوری نیستیم که این مواد را از چین وارد میکنیم بلکه کشورهای اروپایی و امریکایی هم از هند وچین مواد اولیه وارد می کنند."

هرچند که اذعان کرد: "نوسانات نرخ ارز بر داروهای وارداتی و تولید داخل آثار منفی بسیاری تحمیل میکند و مسلما رفع این معضل منوط به تسریع بانکهای عامل در اجرایی شدن تصمیم شایسته دولت در خصوص اختصاص ارز مرجه به دارو است."

او همچنین گفت: "نوسانات نرخ ارز بر داروهای وارداتی و تولید داخل آثار منفی بسیاری تحمیل می کند و مسلما رفع این معضل منوط به تسریع بانکهای عامل در اجرایی شدن تصمیم شایسته دولت در خصوص اختصاص ارز به دارو است."

با این حال، کمبود دارو و مواد اولیه، تنها مشکل بازار دارو نیست. مژده ای آذر درباره سهم مردم ایران از پرداخت هزینه دارو هم گفت: "با وجود پرداخت هزینه بیمه، دارندگان بیمه بیش از 70 درصد از هزینه های دارویی را به صورت آزاد پرداخت می کنند متاسفانه تعدادی از داورها مشمول بیمه نیست. به عبارتی در سیاست خاصی از پوشش بیمه خارج می شود و اگر توسط دکتر تجویز شود، با نرخ آزاد برای بیمار محاسبه می شود."

رئیس انجمن داروسازان همچنین درباره حق فنی داروخانه ها که در برخی موارد با اعتراض مردم مواجه می شود هم گفت: "مخالفت با دریافت حق فنی به دلیل عدم آگاهی مسئولان و همچنین کسانی است که وظایف خودشان را درست انجام نمی دهند. متاسفانه از افرادی که داروخانه های خود را اجاره می دهند به هیچ وجه حمایت نمی کنیم، این روند در کشور به دلیل برخی از سیاستها در حال افزایش است و برای همین داروخانه ها برای تامین هزینه ها ناچار به دریافت حق فنی هستند."

جالب اینکه وزارت بهداشت با وجود دغدغه های کمبود دارو، به فکر حل کردن مشکل دیگری است؛ مکمل های دارویی. محمدرضا شانه ساز معاون دارویی سازمان غذا و دارو گفت: "به خاطر عوارض شدید این مکمل‌ها به شرکتهای پخش دارو بخشنامه شده است که مکمل‌های مجاز فقط در داروخانه ها توزیع شود و فروشگاههای عرضه مکمل های بدنسازی جمع شوند و جلوی گسترس این مراکز را گرفته‌ایم اما تقریباً همه مکملهایی که در باشگاهها عرضه می‌شود جزو اقلام غیر مجاز و خطرناک است. این مسئله می‌تواند نشانه این باشد که توطئه دیگری علیه ملت ایران در جریان است و می‌خواهند نسل ایرانی را منقرض کنند و این بخشی از بیوتروریسم علیه ایرانیان است که بسیار فراتر و خطرناک‌تر از سودهای اقتصادی فروش این مکمل‌هاست."

4747