البدون‌های کویت؛ در جستجوی هویت/ تلاش کویتی‌ها برای دریافت شناسنامه

لیلا شریف: بی‌توجهی دولت کویت به وضعیت شهروندانی که با نام البدون در این کشور معروف هستند، موجب شد تا در آخرین قدم، این شهروندان دامنه اعتراض‌های خود را به خیابان‌ها بکشند تا شاید این تظاهرات زمینه را برای روشن شدن تکلیف آن‌ها فراهم کند.
در کشور سیستم "تابعیت چند درجه‌ای" حاکم است و اجرا شدن این سیستم از زمان استقلال کویت، موجب شده است تا پدیده به نام "البدون" در این کشور شکل بگیرد.
بر اساس سیستم "تابعیت چند درجه‌ای" شهروندان در کویت به سه دسته "شهروند درجه یک"، "شهروند درجه دو" و "مقیم‌های فاقد تابعیت" یا‌‌ همان "البدون" تقسیم می‌شوند.
شهروند درجه یک شامل آن دسته از افرادی می‌شود که در نظام قبیله‌ای و بادیه نشینی در کویت زندگی کرده‌اند و در سال 1961 همزمان با استقلال کویت به عنوان شهروند این کشور شناخته شدند.
همچنین افرادی که پس از سال 1961 موفق به کسب تابعیت کویتی شدند، مقیم‌هایی هستند که در دسته شهروند درجه دوم قرار می‌گرند.
اما شهروندان بدون تابعیت یا‌‌ همان البدون، افرادی هستند که به دلایل مختلف از جمله سهل انگاری در اخذ تابعیت یا کتمان تابعیت خود در انتظار اخذ تابعیت کویت نشسته‌اند.
این شهروندان البدون که تعدادشان به 100 هزار نفر می‌رسد، از ابتدایی‌ترین حقوق هر انسان برخوردار نیستند و حاکمان کشور کویت آن‌ها را از حقوق اساسی خود از قبیل امکانات درمانی، آموزش و پرورش، شغل، گواهی فوت، گواهی تولد و همچنین گذرنامه محروم کرده‌اند.
البته البدون ها از ابتدا با چنین محدودیتی‌هایی مواجه نبودند. تا سال 1985 این افراد امکان تحصیل و فعالیت در سمت‌های اداری و غیر اداری را داشتند. اما از سال 1986 شهروندان بی‌هویت با موانع جدیدی برای زندگی کردن در کویت رو به رو شدند.
در سال 1986 کویت با تکیه به بخشنامه‌ای محرمانه، شیوه جدیدی برای رفتار با البدون‌ها را ارائه کرد. براساس این تغییر رویکرد حاکمان کویتی، در اولین قدم، شهروندان بی‌هویت کویتی از سودهای ناشی از نفت محروم شدند و در ادامه محرومیت‌ها نیز صدور شناسنامه برای البدون‌ها با مشکل مواجه شد.
اما داستان به همین جا ختم نشد و اعتراض‌ها شهروندان بی‌وطن موجب شد تا در سال 2000، پارلمان کویت، بندی را برای بهبود وضعیت دریافت شناسنامه البدون‌ها صادر کند.
براساس تصویب مجلس کویت، یک سوم مردم البدون که در سال 1965 سرشماری شده‌اند و با سند و مدرک حضور خود را از سال 1965 تا 2000 بدون وقفه در کویت اثبات کنند، می‌توانند برای دریافت شناسنامه کویتی درخواست بدهند، وعده‌ای که هنوز هم حاکمان کویتی نتوانستند جامه عمل به آن بپوشانند.
محدودیت‌ها برای البدون‌ها در حالی اجرا می‌شود که بیشتر این شهروندان بدون هویت، متولد کویت بوده و و از چند دهه قبل در داخل کویت بسر برده‌اند اما دولت کویت با دستاویز قرار دادن بهانه‌هایی از جمله اینکه برخی از این قشر اجتماعی در سال‌های 1959 تا 1965 درخواست شهروندی نکرده‌اند، برخی از آن‌ها در زمان حمله صدام به کویت به کشورهای خود بازگشته و یا این موضوع را که بیشتر این افراد اتباع خارجی هستند که به منظور دسترسی به کمک‌های اجتماعی خود، گذرنامه‌های خود را از بین برده و درخواست تابعیت داده‌اند از دادن حق شهروندی به آن‌ها سر باز زده است.
اما برخی نیز این مراجعه نکردن و سهل انگاری شهروندان بدون هویت را ناشی از ناآگاهی آن‌ها می‌دادند. به عبارت دیگر تعدادی از بی‌وطن‌های کویتی در سالهایی که می‌توانستند هویت خود را تعیین و این موضوع را پیگیری کنند، در بادیه‌ها زندگی می‌کردند و غفلت و ناآگاهی آن‌ها دلیلی شد تا آن‌ها پس از گذشت چندین دهه، هنوز هم با حکومت کویت در حال نزاع باشند و از هر راهی حتی تظاهرات برای احقاق حقوق پایمال شده خود استفاده کنند.
در حال حاضر موضوع شهروندان بی‌هویت به بحرانی در کویت تبدیل شده است و در آخرین تلاش نزدیک به چهار هزار البدونی برای دستیابی به حقوق اولیه خود، دست به تظاهرات مسالمت آمیز زدند اما این تظاهرات با سرکوب شدید نیروی پلیس کویت و محاکمه 50 تن از افراد البدون مواجه شده است، محاکمه و بازداشت‌هایی که نتیجه ای جز افزایش دامنه اعتراض ها نداشته است.
4747