علی پاکزاد: بازار خودروی ایران را از هر سو که نگاه می کنیم رانت در آن وجود دارد. رانت بازار انحصاری گرفته تا فروش خودروهای وارداتی به چندین برابر قیمت واقعی و فروش خودروهای داخلی با قیمتی به مراتب پایین تر از قیمت صادراتی، البته این تنها مربوط به فضای مالی بازار بوده و مشکلات تولیدات داخلی از نظر کیفیت و ... خود قصه ای طولانی دارد.
اما نمونه ای از موضوعاتی که به نظر تا کنون به آن پرداخته نشده است یکی از رانتهای حاشیه ای واردات خودرو است که آمارهای گمرک حجم آن را به نمایش می گذارند.
نکته جالب اینجاست که طی نه ماهه نخست سال جاری متوسط قیمت ارز ثبت شده در آمار گمرک برای واردات خودرو 1062 تومان بوده است در حالی که در همین دوره قیمت رسمی دلار معادل 1071 تومان و قیمت آزاد دلار بالغ بر 1219 تومان بوده است. یعنی به عبارت ساده می توان گفت واردات خودرو به کشور با ارزی حتی ارزان تر از قیمت های رسمی صورت گرفته است.
نکته جالب آنکه ارزان ترین ارز هزینه شده برای واردات خودرو مربوط به بزرگترین محموله خودروهای وارداتی طی سال جاری است که شامل 600 دستگاه مرسدس بنز بوده و با ارز 834 تومانی به کشور وارد شده است و قیمت ثبتی هر دستگاه از این خودروها که مشخصات و مدلشان در آمارهای منتشره گمرک مشخص نیست 29 میلیون تومان معادل 35 هزار دلار به ثبت رسیده است.
مقایسه قیمت ارز صرف شده برای واردات خودرو با ارز آزاد نشان می دهد به طور متوسط طی نه ماهه نخست سال جاری به وارد کنندگان خود رو به کشور به ازای هر دلاری که صرف این کار کرده اند معادل 157 تومان یارانه دریافت کرده اند و سر جمع رانت حاصل از مابه التفاوت نرخ ارز برای فعالین این بخش اقتصادی معادل 119.5 میلیارد تومان بوده است.
این رقم در مقابل کل ارزش ریالی واردات خودرو در نه ماهه اول سال که حدود 658 میلیارد تومان بوده نشان از سود دو درصدی تنها از محل تفاوت نرخ ارز است.
البته نرخ سود واردات خودرو تنها مربوط به رانت قیمت ارز نیست. مقایسه بین قیمت واردات خودرو و قیمت هایی که به دست مصرف کنندگان نهایی می رسد نشان می دهد هر خودرو به طور متوسط با قیمتی معادل سه برابر ازرش گمرکی ثبت شده اش در بازار عرضه می شود که البته حدود نیمی از این رشد قیمت از محل عوارض 90 درصدی و هزینه های مربوط به نمره کردن خودروها سهم دولت است و در نهایت سود متصور برای وارد کننده حدود 100 درصد قیمت گمرکی ثبت شده است.
البته دولت در مقابل این روند که به نوعی خود هم در آن مشارکت دارد مانع تراشی نمی کند. منابع درآمدی خوبی است که بدون زحمت نصیب دولت می شود. همانطور که اشاره شد حجم ریالی واردات خودرو 658 میلیارد تومان بوده است و درآمد دولت از محل عوارض گمرکی و دیگر هزینه های ثبت قانونی واردات تقریبا در همین حدود است. یعنی دولت در 9 ماهه نخست سال جاری بدون زحمت و از محل ثبت و ارایه خدمات اداری، واردات 30 هزار دستگاه خودرو درآمد کسب کند؛ و به طور حتم هیچ دولتی حاضر نیست این فضا را از دست بدهد. البته روند واردات خودرو و سیاستهایی که تحت عنوان حمایت از خودروسازی داخلی طی دو دهه گذشته اتخاذ شده به خوبی گویای همین وضعیت است.
متاسفانه یکی از دلایل لختی تولید کنندگان داخلی در افزایش کیفی تولیداتشان نیز، آگاهی از همین مسئله است، خودروسازان می دانند تهدیدات دولت در مورد فشار به صنایع داخلی تنها یک بلوف است، زیرا هم صنایع داخلی و هم دولت و هم وارد کنندگان بزرگ از فضای فعلی واردات سودهای سرشار می برند.
در این میان بازنده واقعی مصرف کنندگانی هستند که طی دو دهه گذشته تنها سهم شان از بازار بزرگ خودروۀ وعده های عمل نشده ای است که می شنوند.
22239
نظر شما