سد اصلی در برابر توسعه یافتگی ایران چیست؟! یعنی کدام گره است که چنان چه باز شود، دیگر گره ها هم در پی آن باز می شوند؟! این پرسش کانونی و بلکه بزرگترین پرسش دربطن استراتژی بزرگ است. می دانیم که برای کشورداری سه استراتژی درهم بافته یا ترکیبی شناخته شده است: استراتژی نظامی، استراتژی ملی و استراتژی بزرگ. چنان چه مساله اصلی کشوری درک شود، در واقع مسئولیت استراتژی بزرگ به پایان رسیده است.
با این دیباچه است که می توان پرسید مساله ایران کدام است؟! آیا مساله اصلی ایران، نادرستی استراتژی سیاست خارجی جمهوری اسلامی است؟ یا دخالت پیاپی بیگانگان، به ویژه استکبار جهانی (امپریالیسم) و سنگ اندازی آن ها در راه پیشرفت ایران است؟ آیا قرار نداشتن جمهوری‌اسلامی ایران در زنجیره جهانی ارزش است که ما را از توسعه بازداشته، یا ضعف همبستگی ملی- اجتماعی ما را در خود و با خود در درون گرفتار کرده است؟! یا شاید تحریم های فنآوری و فقد سیاست صنعتی به پاهای توسعه یافتگی ایرانیان پابند بسته است؟ یا بلکه نبود تامین گسترده مالی توسعه دامنگیرمان شده است؟ نکند ظرفیت زیست پذیری ایران رو به افول است که مانع پرش او شده است؟! یا شاید بدین برهان هر ساله رو به نشیب می نهیم، که نه تنها در عالم سیاست منزوی شده ایم که روز به روز تنهاتر هم می شویم؟! منظور آن است که فاقد متحد استراتژیک در فضای بیرونی هستیم.
البته که من هم نمی دانم مساله بنیادین روند اضمحلال اقتصادی و توسعه ایران نسبت به بسیاری ملت-دولت های همپا و بلکه دون پایه تر پیشین کدامست؟ که چنان چه می دانستم نورافکن پنهان مانده از استراتژی بزرگ کشورم را با افتخار در دست گرفته و فریاد شادی سر می دادم. ولی تا جایی که به دانش منبعث از دو شیوه تفسیر یعنی سیاست جغرافیایی (ژئوپولیتیک) و ژئواستراتژی(که در آن ها جمهوری‌اسلامی به من درجه اجتهاد یاPhd داده) بر می گردد، اصلی ترین مساله کشورم که باید آن را گره نخست پیشرفت، توسعه و مانع حل مسائل دیگر شمرد، نا کارآمدی سرشتی و فراگیر حکومت-دولت می پندارم. به گمانم بیشتر مسائل پیش گفته و نیز ده ها مساله دیگر، برخاسته از ناکارآمدی دولت-حکومت است.نه؟!
*مدرس ژئوپلیتیک و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی
216216
نظر شما