شنیدهها حاکی از آن است که در صورت ادامه عملیات استحکام بخشی قلعه فلکالافلاک به شیوه کنونی، این قلعه در بلند مدت با مشکلات اساسی رو به رو شده و حتی امکان فروریزی آن وجود دارد، با این حال مدیر پایگاه این بنای ساسانی نه تنها این شنیدهها را تکذیب میکند، بلکه معتقد است که استحکام بخشی این قلعه در نوع خود کم نظیر است.
اگر عملیات استحکام بخشی قلعه کم نظیر فلک الافلاک یا دژ شاپور خواست به همین شیوه کنونی، ادامه پیدا کند با مشکلات اساسی رو به رو شده و در صورت ادامه این عملیات، ترکهای مویی که اکنون در بدنه اش ایجاد شده در بلند مدت عمیقتر و باعث فروریزی بخشهایی از قلعه میشود.
علی سجادی، مدیر پایگاه فلک الافلاک اما در مورد این استحکام بخشی نظر دیگری دارد. این مدیر که اکنون در ماموریت آموزشی به سر میبرد، میگوید که هیچ مشکلی در مورد استحکام بخشی این قلعه وجود ندارد.
او استحکام بخشی قلعه فلک الافلاک را در نوع خود کم نظیر میداند و میگوید:« تا کنون روی بنای تاریخی در ایران تا این حد کار مرمتی انجام نشده، برای اینکه وسعت مرمت در محدوده پایهایی قلعه تقریبا 8 هزار متر است. تپوگرافی قلعه هم بسیار پیچیده، متفاوت و به شکل 8 ضلعی کشکولی مانند است. و این مسایل استحکام بخشی این بنا را سخت میکند.»
با این حال برخی از کارشناسان معتقدند که در عملیات استحکام بخشی قلعه، روش درستی به کار گرفته نشده است. برای اینکه قلعه فلک افلاک روی کوه قرار دارد و کوه دارای لایههای خاکی است که در طول چند صد سال به ثبات رسیدهاند. در این عملیات بخشهای مختلفی از کوه برای کلافکشی بتون شکافته میشود. اگر این روش ادامه پیدا کند، مشکلات متعددی برای بنا به وجود میآید. حتی امکان دارد مانند یک زلزله کوچک عمل کند و یک بخشی از قلعه فرو بریزد.
از سوی دیگر کارشناسان معتقدند که این حفرههای ایجاد شده باعث میشوند که آب های سطحی و نزولی هنگام زمستان در عمق خاک نفوذ پیدا کند و به تدریج پایههایی که بنا بر اساس آن استوار شده است را سست کند. یکی از مسایلی که مطرح است، این است که این قلعه بنایی است با شالوده سنگ و ملات آهک. چگونه میشود که زیر این بنا را سوراخ کنند و استحکام بخشی که به نام استحکام بخشی "سبدی" معروف است، در آن به اجرا گذاشت.
مشاهدات نشان میدهد که هم اکنون در پیکر قلعه به دلیل این اقداماتی که تا کنون انجام شده، ترکهای مویی به وجود آمده است. به نظر میرسد که این طرح از سالهای دور قرار است، اجرایی شود اما در صورت به وجود آمدن مشکلات به راستی چه کسی مسئولیت تخریب به اشتباه این بنا را به عهده میگیرد.
سجادی اما از این روش مرمت دفاع کرده و میگوید:« قرار این است که در این مرحله روی پایهها کار کنیم و این روش مورد استفاده روشی مطمئن است. در ضمن اقدامات ما استحکام بخشی است، مرمت نیست که بتوان روی آن با توجه به تجربه دانش مرمتگر مربوطه ایراد گرفت. مثل ساخت بیمارستانی است که فنداسیون آن پی ریزی شود. نمی توان که روی درستی و غلطی آن ایراد گرفت.»
او در توضیح بیشتر این مسئله میگوید:« استحکام بخشی مانند مرمت نیست. مرمت ها روی بنای تاریخی انجام میشود و مسایلی مانند همگون نبودن با بنا و اینکه عینا مرمت انجام نشود یا اینکه نوع مصالح متفاوت باشد، مطرح است ولی در استحکام بخشی اینطور نیست.»
او که اکنون در ماموریت آموزشی به سر میبرد، در پاسخ به این سوال که در غیاب شما، چه کسی به روند اجرایی پروژه نظارت میکنند، میگوید:« سازمان میراث لرستان در حال انجام پروژه است. این اشتباه است که حتما رییس پایگاه باید بر همه امور اجرایی نظارت کند. رییس پروژه تنها یک مشاور علمی است. اکنون مسئولان این سازمان هم پروژه را اجرایی و هم به آن نظارت میکنند.»
با این وجود استحکام بخشی فلک الافلاک همچنان از سوی بسیاری از مرمتگران زیر سوال است. به طوریکه برخی شنیدهها هم حاکی از آن است که برای ایجاد چهار پشت بند یک میلیارد و 200 میلیون هزینه کردند و هزینههای صرف شده بسیار بیشتر از اقدامات انجام شده است.
پروژه پایگاه قلعه فلک الافلاک لرستان به دلیل اهمیت آن، در سال 68 راه اندازی شد و بعد از چهار سال، پایگاه ملی در مورد آن مطرح شد. سجادی نخستین مدیر این پایگاه بوده است. اکنون پایگاههای میراث فرهنگی، زیر نظر استان ها قرار گرفته است.
با این همه، آنچه نگران کننده است، احتمالاتی است که درباره استحکام بخشی نادرست این بنای ساسانی مطرح میشود. به نظر میرسد، مسئولان مربوطه باید اقدامات نظارتی بیشتری را روی این عملیات انجام دهند.
47301
نظر شما