چرا باید دشمن خود را دوست بداریم؟

علی سلیمی: آرزوی موفقیت برای دشمنان ممکن است برای برخی به عنوان یک تعهد اخلاقی یا ایده‌آلی دست‌نیافتنی تلقی شود. اما جدای از این مسائل می‌تواند فوایدی برای شما داشته باشد.

این حرف که شما باید دشمنان خود را دوست داشته باشید، عجیب و نشدنی به نظر می‌رسد. از این گذشته، چگونه می‌توان دشمن را دوست داشت؟ و حتی اگر بتوانیم چرا باید این کار را انجام دهیم؟ آیا احساس نفرت و خصومت نسبت دشمنان مناسب‌تر نیست؟ نسبت به هر کسی که می‌خواهد به ما آسیب برساند.

تلاش برای دوست داشتن دشمنان از یک اصل کلی‌تری سرچشمه می‌گیرد به این معنا که باید با همه انسان ها با محبت و مهربانی رفتار کرد. به عبارت دیگر هدف به عمل رسانیدن عشق جهانی است. دوست داشتن دشمنان، به معنای مورد بحث، این نیست که آنها را مانند نزدیکان خود دوست بدارید بلکه به این معناست که خود را از آرزو‍‌های بد برای آنها رها کنید و فعالانه برای دشمنان خود آرزوی سلامتی کنید. بر این اساس، این اصل که شما باید دشمنان خود را دوست داشته باشید، آسان‌تر از آنچه در ابتدا به نظر می‌رسید خواهد بود. با این اوصاف، ممکن است کسی احساس کند که عمل به این پیشنهاد بسیار سخت است. شاید خیلی از ما در حال حاضر حتی برای بخشیدن نزدیک‌ترین افراد خود که حس می‌کنیم در حق ما ظلمی کرده‌اند مشکل داشته باشیم. بنابراین، حتی اگر در توان ما باشد که دشمنان خود را دوست بداریم، این سوال مهم وجود دارد که چرا باید کاری تا این حد سخت را انجام دهیم.

برخی می‌گویندکه باید دشمنان خود را فقط به این دلیل که اخلاق اقتضا می‌کند دوست داشته باشید. در واقع، این دقیقا همان چیزی است که از سنت‌های دینی انتظار می‌رود. اما پاسخ دیگر این است که ما باید دشمنان خود را نه صرفا به منظور پیروی از بایدهای اخلاقی، بلکه به خاطر منافع شخصی دوست داشته باشیم، مهم‌تر از همه به خاطر حفط و احترام به سلامت روانی خودمان. وقتی از این زاویه نگاه به موضوع نگاه کنیم، تلاش برای دوست داشتن دشمنان دیگر آنقدر غم‌افزا و غیرممکن به نظر نمی‌رسد. برعکس، شبیه به راهی برای آزادی خواهد بود، وسیله‌ای برای رهایی از سنگینی کینه و دشمنی.

تمرین بخشش نسبت به کسانی که به شما ظلم کرده‌اند می‌تواند منجر به احساس خوشبختی بیشتری شود

این دیدگاه برگرفته از یک ایده اساسی در سنت بودیسم است، یعنی اینکه هدف اخلاق فراهم کردن امکان رهایی از دوکخا (Dukkha) است؛ اصطلاحی که اغلب به «رنج» ترجمه می‌شود. دوکخا، یک مفهوم اساسی در بودیسم است.

واژه دوکخا در انگلیسی و فارسی ترجمه دقیقی ندارد: می‌تواند به معنای درد، ناراحتی، نارضایتی و مواردی از این دست باشد. اما یکی از انوع دوکخا ناراحتی است که احساس نفرت و کینه نسبت به دشمنان در ما ایجاد می‌کند و روح ما را سنگین می‌کند و از این روست که باید برای کاهش آن کوشا باشیم. یک بینش کلیدی بودایی این است که از طریق تمرین محبت‌آمیز حتی نسبت به کسانی که به شما ستم می‌کنند رنج خود را کاهش دهید. می‌توانیم از طریق مراقبه و تامل به دوست داشتن و آرزوی سلامتی برای آنها به این مهم برسیم.

یافته‌های علمی روانشناسی این ادعا را تایید می‌کند

در واقع، شواهد تجربی زیادی وجود دارد که از تحقیقات معاصر در روانشناسی استخراج شده است که نتایج آنها در تایید این دیدگاه است. به طور مشخص‌تر، شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد تمرین بخشش در برابر کسانی که شما آنها را دشمن خود می‌دانید، می‌تواند منجر به احساس خوشبختی بیشتری شود.

بوداگوسا، مفسر بودایی قرن پنجم، داشتن احساسات خشم را با گرفتن خاکستر گرم با قصد پرتاب آن به سمت دیگری مقایسه می‌کند که اولین و احتمالا تنها کسی که خواهد سوخت خود آن فرد است. این نکته شهودی بسیار مصداق دارد که خشم و رنجش در درجه اول به شخصی که این احساسات را حفظ می‌کند آسیب می‌رساند. در همین حال، مسیر صلح و آرامش شامل رها کردن این احساسات منفی حتی نسبت به کسانی است که نسبت به شما بدی کرده‌اند.

امپراطور روم و فیلسوف رواقی مارکوس اورلیوس توصیه می‌کند که بهترین انتقام از دشمن این است که مانند آنها نباشیم. اجتناب از انتقام‌جویی و تمرکز بر آدم خوبی بودن کار سختی است و محروم کردم خود از لذت انتقام شاید چندان کار آسانی نباشد اما پاداش بزرگی دارد و آن سبکی روحی و آرامش است که برای خوب زندگی کردن ضروری است.

منبع: psyche

بیشتر بخوانید: سوء استفاده عاطفی چیست؟ آیا آگاهانه اتفاق می‌افتد؟