بایدها و نبایدهای سخنرانی های اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل

مینا علی اسلام: اولین روز شصت و ششمین اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل مانند هر سال ابتدا با سخنرانی دبیرکل سازمان ملل و بعد از او رئیس جمهور برزیل آغاز به کار کرد. این اولین اجلاسی است که طی این 66 سال با سخنرانی یک زن رئیس جمهور افتتاح می شود. اجلاس امسال در ابعاد مختلفی حائز اهمیت و پیگیری شناخته شده است بویژه که موضوع تشکیل دولت مستقل فلسطینی یکی از موضوعات چالشی این اجلاس خواهد بود.

در این بین جا دارد از عرف ها و قواعدی سخن گفت که روسای جمهور هر کشور برای سخنرانی در این اجلاس سالانه باید رعایت کنند. اینکه همه روسای جمهور حاضر به سخنرانی نمی پردازند و فقط تعدادی خواهان سخنرانی هستند و اینکه سخنرانان باید چه نکاتی را مد نظر قرر دهند در بردارنده نکات جالبی است. خبرآنلاین در این ارتباط با چند متخصص حقوق بین الملل گفت و گو داشته که در ادامه می آید:

هزینه سخنرانی در مجمع عمومی
نعمت احمدی، حقوقدان و کارشناس حقوق بین الملل در این خصوص گفت که آنچه به رویه سخنرانی رهبران یا روسای جمهوری کشورهای حاضر در مجمع عمومی سازمان ملل در اجلاس های سالانه تبدیل شده تنها یک عرف است. عرفی که به عنوان مثال مدت زمان سخنرانی را مشخص می کند. همین عرف طی سال های برگزاری اجلاس سالانه مجمع عمومی به شکلی پیش رفته که سخنرانان بخش عمده ای از سخنان خود را به مشکلات یا ایده ها و برنامه ها و توصیه های کشور خود اختصاص می دهند. اکثر کشورها از این فرصت برای طرح موضوعات کشورشان در سطحی بین المللی بهره می گیرند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا سخنرانان هزینه مشخصی برای سخنرانی پرداخت می کنند، گفت: سهمی هم برای سخنرانی روسای جمهور کشورها تعیین نمی شود بلکه هر چه یک کشور به سازمان ملل می پردازد در قالب همان حق عضویتی است که بر عهده دارد.

سازمان ملل جناحی است
احمدی افزود: نکته اینجاست که انتخاب اعضای غیر دائم شورای امنیت از میان اعضای مجمع عمومی کاملا جناحی است. به این معنا که در طول سال هایی که از تاسیس سازمان ملل گذشته است، ایران نتوانسته به عنوان عضو غیر دائم شورای امنیت انتخاب شود. این در حالی است که کشورهایی چون گابن، لیبی، سوریه، لبنان و کامرون شانس انتخاب برای عضویت در این شورا را بدست آورده اند.

سخنرانی هایی که قانون ندارد‌
هومن موثق، استادیار حقوق دانشگاه شهید بهشتی هم بر این نکته تاکید کرد که قاعده حقوقی خاصی برای سخنرانی روسای جمهور کشورها در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل وجود ندار و هرآنچه هست، به شکل عرف میان کشورها متداول شده است و بر همین اساس شاهد بودیم که قذافی در آخرین حضورش در این اجلاس حتی به خود اجازه داد منشور سازمان ملل را پاره کند.

یوسف مولائی استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران هم در این خصوص گفت: سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد فرصتی برای تبادل نظر است. بطور مشخص حوزه کار سازمان ملل، همکاری در جهت صلح و امنیت بین المللی است. کشورها در اجلاس سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل، مواردی را که ناقض صلح و امنیت جهانی است مطرح و برای رفع آن، راهکارهایی ارائه می دهند، بعضا مسائل اساسی که دامن گیر کلیه کشورهاست همچون محیط زیست و مانند آن، اولویت دارد.

وی تاکید کرد: مقامات هر کشور تلاش می کنند در قالب سخنرانی در اجلاس سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دیگر کشورها را با نگاه کشورشان به امور جهان و راهکارهای ارائه شده، آشنا و با طرح نظرات جدید، جایگاه کشور خود را در عرصه تصمیم گیری های جهانی، ارتقا دهند.

محدودیتی برای سخنرانی در سازمان ملل وجود دارد؟
وی در خصوص اینکه چه محدودیت هایی برای سخنران بر طبق عرف دیپلماتیک وجود دارد تصریح کرد: در تریبون سازمان ملل برای طرح مسائل مختلف، هیچ محدودیتی وجود ندارد، با این وجود یکسری حساسیت های جهانی وجود دارد که باید در سخنرانی ها مورد توجه قرار گیرد، نمی توان در این سخنرانی ها از نسل کشی و یا برده داری سخن گفت. بطور معمول کشورها با اشاره و کنایه نظر خود را نسبت به کشوری دیگر برای رعایت اصول فنی دیپلماتیک، اعلام می کنند و توهین یا اهانت بصورت مستقیم، غیر دیپلماتیک محسوب می شود.

قواعد زمان بندی سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل
مهدی دانش یزدی، مشاور حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه نیز در ارتباط با عرف و قواعد سخنرانی روسای جمهور در اجلاس های سالانه مجمع عمومی اظهار داشت: برای نشست هایی که تعداد زیادی از روسای کشورها در آن حاضرند وقت محدودی قبل از سخنرانی مقامات کشورها تعیین می شود. زمانی که هیات رئیسه مجمع عمومی متشکل از رئیس مجمع و روسای کمیته های شش گانه و معاونین مجمع عمومی تشکیل می شود، این هیات به طور معمول زمان سخنرانی مقامات را تعیین می کنند. به عنوان مثال اگر زمان تعیین شده 15 دقیقه باشد، این زمان به همه هیات های مدعو اعلام می شود و زمان سخنرانی هر یک از روسای جمهور یک چراغ پیش روی او روشن است که تا پایان زمان تعیین شده سبز رنگ است و چنانچه سخنرانی از زمان تعیین شده فراتر رفت این چراغ زرد می شود و پس از چند بار اخطار این چراغ قرمز رنگ می شود.

وی تاکید کرد: با این حال هیچ قانون یا دستورالعملی برای سخنرانی روسای جمهور در اجلاس های سالانه مجمع عمومی وجود ندارد چراکه فرض اولیه بر این است که شان و جایگاه رهبران کشورها بالاتر از آن است که برایشان حدود و قوانین عملکردی تعیین کرد.
دانش یزدی با بیان اینکه همین عرف معمول که رویه ای میان کشورها شده هم در بسیاری از موارد از سوی برخی کشورها رعایت نمی شود و اگر رئیس جمهور کشوری در سخنرانی خود از حد معمول فراتر رفت بازهم به عنوان شخص اول هر کشور به اندازه ای احترام دارد که سخن او از سوی هیات رئیسه قطع نمی شود.

مشاور حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه گفت: آنچه گفته شد مربوط به اجلاس های عادی سالانه مجمع عمومی است. اما بعضا این اجلاس ها همزمان با سالگردهای مشخصی برگزار می شود. به عنوان مثال شصتمین سال برگزاری اجلاس مجمع عمومی. در این موارد به دلیل آنکه تعداد روسای جمهور حاضر در اجلاس بسیار زیادتر از اجلاس های سالانه است محدویت زمانی برای سخنرانان بیشتر می شود و هیات رئیسه با سخت گیری بیشتری برخورد می کند.

کشورهای منظم و نامنظم
وی به نکته ای جالب اشاره کرد و گفت: در تجربه شخصی خود به عنوان فردی که چند سالی در این اجلاس هت شرکت داشتم، مشاهده می شود که اکثر کشورهای اروپایی و امریکا عرف معمول و زمان تعیین شده را رعایت می کنند اما برخی از کشورهای جهان سومی متاسفانه عرف تعیین شده را رعایت نمی کنند. با این حال کسی نمی تواند مانع سخنان آنها شود.

اول برزیل، بعد آمریکا
وی به عرف دیگری در سخنرانی های اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل اشاره کرد و گفت: به طور معمول سخنران اول در هر سال رئیس جمهور برزیل است چراکه اولین کشور در اولین مجمع سالانه بوده که به سخنرانی پرداخته است. برای حفظ این سابقه و سنت، اولین سخنران مجمع هر ساله رئیس جمهور برزیل است. سخنران دوم هر سال هم رئیس جمهور ایالات متحده امریکاست چراکه این کشور میزبان سازمان ملل است.

وی هر نوع ترتیبی الفبایی برای سخنرانی در اجلاس سالانه مجمع عمومی را رد کرد و اظهار داشت: هیچ گونه ترتیبی الفبایی وجود ندارد حتی در برخی موارد به دلیل تعداد زیاد حاضران از روش قرعه کشی استفاده می شود. به عنوان مثال در یک مورد شخص بنده نتیجه قرعه کشی را از صندوق بیرون آوردم و زمان ایران برای سخنرانی درست روز اول اجلاس و بعد از ظهر افتاده بود که بهترین زمان است. در حالیکه سخنرانی رئیس جمهور اندونزی به روز آخر اجلاس افتاده بود.

دانش یزدی افزود: در اجلاس های عادی سالانه مانند اجلاس امسال، هیات رئیس مجمع عمومی به تعداد روسای جمهور حاضر در اجلاس توجه می کند و بر اساس تعداد، سخنرانان را بین روزهای اول تا سوم اجلاس تقسیم می کند. قبل از این کار هم از هیات های حاضر پرسیده می شود که چه زمانی را ترجیح می دهند. به عنوان مثال جمهوری اسلامی ایران بروی برخی کشورها حساسیت دارد و به طور معمول تاکید می کند که سخنرانی رئیس جمهور قبل یا بعد از سخنرانی این کشورها نباشد.

15دقیقه تا نیم ساعت برای هر کشور
داوود آقایی استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران هم گفت: روسای جمهور و نمایندگانی از کشورها که در اجلاس های سالانه مجمع عمومی سازمان ملل شرکت می کنند پیشتر به دبیرخانه مجمع اطلاع می دهند و بر اساس حرف اول نام کشورشان به ترتیب حروف الفبا در برنامه سخنرانی قرار می گیرند.

وی در خصوص زمان سخنرانی گفت: به طور معمول بر اساس هماهنگی های انجام شده از سوی هیات رئیسه مجمع عمومی زمان مشخصی برای هر سخنرانی تعیین می شود. به طور معمول این زمان در حدود 15 دقیقه تا نیم ساعت است.

آقایی در پاسخ به این سوال که آیا سخنرانان باید برای این سخنرانی های خود هزینه ای پرداخت کنند، گفت: خیر هزینه ای برای سخنرانی دریافت نمی شود و کلیه هزینه ای که یک کشور پرداخت می کند در قالب همان حق عضویتی است که به طور معمول سالیانه یا هر دو سال یک بار پرداخت می شود.

/27213