ایمان شعبانزاده: یکی از مهمترین قوانینی که در پرتو آن هر ساله اعتبارات مربوط به ارائه خدمات به این قشر معزز پیش‌بینی می‌شود، قوانین بودجه سنواتی است. اهم اعتبارات اختصاص یافته به جامعه ایثارگری در قالب اعتباراتی است که به بنیاد شهید و امور ایثارگران، به عنوان اصلی‌ترین متولی ارائه خدمات اجتماعی به ایثارگران، اختصاص می‌یابد. مقایسه اعتبارات اختصاص یافته به بنیاد نشان می‌دهد که در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ رقم پیشنهادی دولت برای بنیاد شهید و امور ایثارگران مبلغ ۷۲ هزار و ۴۲۶ میلیارد تومان است که در مقایسه با سال گذشته (قانون بودجه ۱۴۰۱) حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان (۳۹ درصد) رشد داشته است.
کمتر از چهاردهم درصد اعتبارات این نهاد تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و ۹۹.۶ درصد اعتبارات هزینه‌ای است. در لایحه امسال ۹ برنامه ذیل بنیاد تعریف شده که برنامه ارائه خدمات حمایتی با اختصاص حدود ۵۸ هزار میلیارد تومان، بیشترین اعتبار (۸۰ درصد از کل بودجه دستگاه) را به خود اختصاص داده است. در جدول ۱ برنامههای تعریف شده برای بنیاد در سال ۱۴۰۲ و میزان رشد اعتبارات هرکدام نسبت به سال گذشته را به تصویر می‌کشد.
همان‌طور که مشاهده می‌شود از میان ۹ برنامه تعریف شده برای بنیاد شهید در لایحه امسال، برنامه ارائه خدمات حمایتی با اختصاص حدود ۵۸ هزار میلیارد تومان، بیشترین بودجه را به خود اختصاص داده است. ۴۹۳۱۰ میلیارد تومان از اعتبار این برنامه (حمایتی) از بودجه عمومی تامین می‌شود، ۹۰۰۰ میلیارد تومان در جدول ردیف‌های متفرقه و به منظور پرداخت پاداش پایان خدمت ایثارگران پیش‌بینی شده است و۲۱۰ میلیارد تومان نیز به عنوان هزینه‌های اختصاصی به دستگاه تعلق گرفته است.
پس از برنامه ارائه خدمات حمایتی، برنامه ارائه خدمات بیمه درمان با اختصاص حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان بیشترین بودجه را در میان برنامههای بنیاد دارد. از سوی دیگر بیشترین رشد اعتبارات را نسبت به سال گذشته برنامه حمایت از اشتغال (با ۵۳۰ درصد) به خود اختصاص داده است.
برنامه استقرار نظام آموزش و پژوهش کاربردی و مساله محور نیز با ۴۷ درصد کاهش، تنها برنامه‌ای بوده که با کاهش اعتبارات نسبت به سال گذشته رو به رو بوده است. در میان برنامههای بنیاد، تنها برنامه‌ای است که اعتبارات آن از محل تملک دارایی‌های سرمایه‌ای تامین شده است، «برنامه سیاستگذاری، راهبری و توسعه خدمات فرهنگی، ورزشی و اجتماعی» است که در این قالب ۳۲۶ میلیارد تومان بدان اختصاص داده شده است.
لازم به توضیح است در ردیف ۱۸ جدول مربوط به تبصره ۱۴ قانون سال ۱۴۰۱ اعتباری معادل ۵۰۰ میلیارد تومان برای بیمه تکمیلی جانبازران و ایثارگران و ۵۰۰ میلیارد تومان نیز برای هزینه جانبازان و معلولان قطع نخاع منظور شده بود که به نظر میرسد تحت این عنوان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برنامه و اعتباری قابل ردیابی نیست. این اعتبار ممکن است در ردیف‌های مربوط به سازمان سلامت و یا بخش مرتبط با خدمات بیمه درمان و خدمات توانبخشی آمده باشد؛ یا آنکه در سرجمع اعتبارات بنیاد شهید و امور ایثارگران منظور شده باشد.
در شکل زیر نسبت اعتبارات اختصاص یافته به بنیاد در حوزههای اصلی حمایتی، درمان، توانبخشی، فرهنگی و اشتغال و آموزش به نمایش در آمده است.
شکل ۱- سهم اعتبارات برنامههای بنیاد شهید و امور ایثارگران در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲
همان‌طور که مشاهده می‌شود علیرغم اینکه ۸۰ درصد از بودجه بنیاد شهید و امور ایثارگران در لایحه ۱۴۰۲ تحت عنوان کلی «ارائه خدمات حمایتی» اختصاص یافته است، اما به دلیل عدم ارائه فعالیت‌های این برنامه به تفکیک (به دلیل رویکرد جدید سازمان برنامه و بودجه در حذف فعالیت‌ها در ردیف‌های اعتباری دستگاه‌ها)، نمی‌توان تحلیل دقیقی از چارچوب سیاستگذاری‌های بنیاد در این حوزه ارائه داد. با این وجود یکی از نکات قابل توجه در لایحه ۱۴۰۲ اعتبارات حوزه درمان و توانبخشی است.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ اعتبارات حوزه درمان (با ۱۰.۲۷۰ میلیارد تومان) و توانبخشی (با ۹۲۰ میلیارد تومان) تنها ۱۵ درصد از اعتبارات بنیاد را به خود اختصاص می‌دهد. در این رابطه شایان ذکر است که در حال حاضر میانگین سنی جامعه ایثارگری ۶۰ سال بوده و ۲۸ سال از میانگین سنی جامعه بالاتر است. حدود ۷۰ درصد والدین معزز شهدای کشور بالای ۸۰ سال سن دارند و بیش از ۹۱ درصد همسران شهدا نیز بالای ۶۰ سال سن هستند. طبیعی است که هرچه میزان سن بالاتر برود، نیازها متفاوت و نیازهای نوظهوری برای این قشر به وجود می‌آید.
این مسئله در مورد جانبازان و همسران جانبازان نیز وجود دارد و همسران جانبازان نیز به جهت نگهداری و در کنار جانبازان معزز بودن با گذشت زمان و بعد از ۳۰ گذشت سال خودشان هم به لحاظ جسمی و روحی همانند این عزیزان شده‌اند. از این‌رو باید توجه نمود که یکی از مهمترین وظایف بنیاد شهید، باید ارائه خدمات درمانی و توانبخشی بوده و بایستی به نسبت اعتبارات اختصاص یافته به حوزه درمان و توانبخشی از کل اعتبارات دستگاه توجه ویژه نمود. از سوی دیگر مطابق گزارش‌های واصله از جامعه ایثارگری، بنیاد در حال حاضر بدهی قابل توجهی به بیمه طرف قرارداد خود داشته و از منابع کافی برای تامین اعتبار این حوزه برخوردار نیست و همین امر مشکلات عدیده‌ای را برای دریافت خدمات درمانی توسط ایثارگران و خانواده‌های‌شان ایجاد کرده است.
4747
نظر شما