مهسا مژدهی: زمستان سرد روابط بین ایران و اروپا از راه رسیده است. با آغاز اعتراضات در ایران در آخرین روزهای تابستان؛ کشورهای اروپایی شمشیر خود را برای تهران از رو بستند. فرانسه و آلمان در راس کشورهای اروپایی، به طور مداوم هشدارهایی را به تهران ارسال میکنند و تهران هم خشم خود را متوجه این دو کشور و بریتانیا کرده است. اوضاع اختلافات تا جایی بالا گرفته که آلمان به عنوان جدی ترین شریک تجاری ایران در اروپا ضمانت نامه اقتصادی خود با کشورمان را به حالت تعلیق در آورده است و از این پس فقط در شرایط بشردوستانه اقدام به همکاری های تجاری با تهران خواهد داشت. اما چرا کار به اینجا کشید؟
چرا کار اروپا و ایران به اینجا رسید؟
تا تابستان امسال، کشورهای اروپایی هنوز خود را موظف می‌دانستند که برای احیای برجام تمام تلاش خود را بکنند. آنها در صدد این بودند تا هر طور شده مقامات ایرانی را راضی کنند که از برخی از خواسته‌های خود کوتاه آمده و توافقی را که در مورد آن در وین صحبت شده بود را به امضا برساند. اما شروع اعتراضات در روزهای پایانی شهریورماه باعث عقب نشینی آنها شد.
اما این تنها دلیل ماجرا نبود. غرب ادعا کرد که ایران به روسیه پهپادهایی فروخته که از انها در جنگ اوکراین استفاده شده است. تهران هم البته پس از چند روز این موضوع را رد نکرد اما گفت که پهپادها را برای جنگ با اوکراین به روس ها نفروخته. در ایران با این موضوع مشابه با فروش سلاح از سوی غرب به کی‌یف تلقی شد. اما برای اروپایی ها حمایت از پوتین گناهی نابخشودنی به نظر می رسید.
همزمان تهران اعلام کرد که غنی سازی هسته ای خود را به ۶۰ درصد رسانده است و این ماجرا هم به اختلافات دو طرف دامن زد. ایران بیش از همه کشورهای اروپایی از دست فرانسه ناراضی است. امانوئل مکرون در ابتدای اعتراضات دیداری با برخی از افراد ضدانقلاب خارج از کشور ترتیب داد و در ادامه انتشار کاریکاتور توهین آمیز که توسط یک نشریه اخیرا منتشر شد، اوضاع را به شدت میان پاریس و تهران بهم ریخت.
کار برجام تمام است؟
اینبار دیگر این آمریکایی ها نیستند که پای خود را از توافق هسته ای کنار کشیده‌اند. البته زنگ پایان را بایدن خودش به صدا در اورد اما اروپایی ها هم پشت حرف او مبنی بر مرگ برجام را گرفتند و ماجرا را کش دادند. کار به آنجا کشید که اولیانوف نماینده روسیه در سازمان های بین المللی مستقر در وین به مانع تراشی کشورهای غربی در احیای مذاکرات رفع تحریم های ایران واکنش نشان داد.
اولیانوف در این ارتباط در حساب کاربری خود در توئیتر گفت: «ادعاهای مرتبط با ارسال پهپاد، بهانه‌ای ناشیانه برای توقف (اگر نگوییم لغو کامل) مذاکرات وین در مورد برجام است. به نظر می‌رسد ایالات متحده و سه کشور اروپایی وسوسه رفتن به طرح B را دارند. این یک اشتباه بزرگ است و انتظار اینکه چنین طرحی بتواند گزینه معتبری باشد دشوار است. این کار آنها شانسی برای موفقیت نخواهد داشت.»
بیشتر بخوانید:
دلایل مواضع خصمانه برلین علیه تهران
پولیتیکو: تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران در راه است
در حال حاضر به نظر می رسد که در اروپا دو نفر مایل به از سرگیری مذاکرات برجام هستند یا حداقل اینطور وانمود میکنند. اولی اولیانوف است که این وضعیت را فرصت خوبی برای نیش و کنایه زدن به دیگر کشورهای اروپایی دانسته و نفر دوم را میتوان جوزف بورل دانست. اوایل دی‌ماه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گزارشی به محورهای گفت‌وگویش با وزیر امور خارجه ایران در کنفرانس بغداد اشاره کرد که شامل مسئله احیای برجام، امور داخلی ایران و ادعای نقش ایران جنگ اوکراین بود. او گفت که از ایران خواسته تا در رفتار با معترضان تجدید نظر کند و همچنین در مورد ارسال پهپاد به روسیه هم نارضایتی خود را به گوش امیرعبداللهیان رسانده است. اما بخش مهم حرف های این مقام اتحادیه اروپا در مورد برجام بود. او گفت من هنوز بر این باورم که وقتی موضوع منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای مطرح است، هیچ جایگزینی برای برجام وجود ندارد. کسانی که جور دیگری فکر میکنند، فقط خودشان را فریب می‌دهند. به همین دلیل است که من به عنوان هماهنگ‌گننده، بر اساس نتایج مذاکرات وین برای احیای برجام تلاش میکنم.
این حرف بورل در حالی زده شد که در آخرین روزهای پاییز نمایندگان انگلیس، آلمان و فرانسه با چشم پوشی از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام تداوم نقض قطعنامه ۲۲۳۱ ادعا کردند: ایران به مدت سه سال و نیم تعهدات خود در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را نقض کرده است و همچنان به گسترش برنامه هسته ای خود ادامه می دهد. آنها تهران را عامل به نتیجه نرسیدن برجام معرفی کردند.
به نظر می رسد همان طور که بورل اعتراف کرده، غرب تنها راه عبور از ماجرای هسته‌ای را رسیدن به یک توافق با تهران می‌داند. اما رسیدن به این هدف در شرایطی که فشار افکار اروپایی علیه نشستن بر سر میز مذاکره با جمهوری اسلامی ایران است، نمی‌تواند کار آسانی باشد. آنها در حال حاضر روابط تنش آمیز با تهران را انتخاب کرده‌اند و در هفته‌های اخیر سفرای ایران در برخی از کشورها مانند رومانی،نروژ، بلژیک، آلمان و.... به وزارت خارجه این کشورها احضار شده‌اند. روابط ایران با کشورهای اروپایی از دهه ۷۰ شمسی به این سو هرگز چنین پرتنش نبوده است. اما مشخص نیست که چه زمانی ترمز این اختلافات کشیده خواهد شد. به باور کارشناسان و ناظران اقدامات خصمانه اخیر علیه ایران را می توان در راستای پلن بی غربی ها علیه دانست که دربرگیرنده رویکردی قهری شامل تحریم‌های اقتصادی، فشارهای دیپلماتیک و حتی گزینه نظامی جهت حل و فصل مسئله هسته‌ای ایران است. عدم حل مسائل پادمانی و فعال سازی مکانیسم ماشه از جمله مسائلی است که در این زمینه مطرح می شود. اقدامی که می تواند قطعنامه های پیشین شورای امنیت علیه ایران را مجددا به کار بیندازد. این فضا در حالی جریان دارد که افراطی ترین دولت در رژیم صهیونیستی روی کار آمده است. دولتی که تمرکز و اولویت سیاست خارجی خود را تقابل با ایران، توقف توان هسته ای ایران، شکست کامل مذاکرات و عدم احیای برجام قرار داده است.
تلاش برای تحمیل برجام جدید با توجه ادعاهای غرب علیه ایران در خصوص نقض حقوق بشر و ارسال پهپاد به روسیه می تواند از دیگر سناریوها باشد. کاخ سفید در این راستا می کوشد تا با توسل به ادعاهای بی اساس مساله شراکت در جنایات جنگی را در خصوص جنگ اوکراین مطرح کند. روزنامه واشنگتن‌پست مهرماه سال گذشته ادعا کرده بود که تیم بایدن طرح جایگزینی برای جلوگیری از دستیابی ایران برای هسته‌ای‌شدن دارد که این موضوع همچنان محرمانه نگه داشته شده است.
با این وجود در هفته ای اخیر غرب نشان داده است که مسیر تشدید تحریم ها را در پیش گرفته است. نشریه آمریکایی پولیتیکو روز جمعه نوشت که اسامی ۴۰ شخص حقیقی و نهاد حقوقی ایرانی در پیش‌نویس فهرست تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران قرار گرفته است. مسیری در تناقض با مواضع قبلی که فشار حداکثری آمریکا علیه ایران را مورد نقد قرار می داد. اما با این اقدام خصمانه و تلاش ها برای تروریستی نامیدن سپاه، اروپا بار دیگر در همراهی با مواضع واشنگتن، رویه ای را اتخاذ کرد که تجربه شکست آن در گذشته خیلی زود آشکار شد و ایران نیز بار دیگر اعلام کرد که در برابر تهدید و فشار خارجی و زور تسلیم نخواهد شد.
۳۱۱۳۱۲
نظر شما