کاهش پرندگان مهاجر حوضه زاینده‌رود و گاوخونی/اضافه برداشتهای بالادستی عامل خالی شدن سد

فاطمه کازرونی-خبرآنلاین اصفهان-

تبعات خشکی زاینده رود از نظر محیط زیستی، نه تنها اصفهان را با خطر فرونشست، آلودگی، تغییرات جوی و عدم بارندگی مواجه ساخته است، بلکه حتی زندگی پرندگان مهاجر را نیز به چالش کشیده است.

هر ساله در فصلهای سرد سال، حوضه زاینده رود که ۹۳ درصد آن در استان اصفهان قرار دارد، میزبان پرندگانی است که در مسیر مهاجرت خود مهمان این رودخانه می شوند، بخش زیادی از زیبایی تالاب گاوخونی و جنبه گردشگری آن نیز متاثر از حیات وحش دایمی و مهاجر آن است اما اکنون تالاب گاوخونی که سالهاست حق آبه خود را دریافت نکرده است نه تنها از نظر از میان رفتن حیات وحش دایمی در خطر قرار گرفته است بلکه پرندگان مهاجر نیز سالهاست روی از این تالاب به سوی دیگر رودخانه ها و آب خیزهای ایران گردانده اند.

در همین راستا پرندگان و گونه های حفاظت شده منطقه سد زاینده رود در ابتدای حوضه نیز از سال ۹۹ تاکنون به شدت تحت تاثیر کم آبی این منطقه قرار گرفته اند.

کاهش محسوس جمعیت پرندگان مهاجر و آبزیان سد زاینده رود

در این ارتباط رئیس نمایندگی حفاظت محیط زیست شهرستان چادگان اظهار کرد: کاهش ذخیره آب در دریاچه سد زاینده‌رود در سه سال اخیر سبب کاهش محسوس جمعیت پرندگان مهاجر و آبزیان در این منطقه شده است.

مجتبی حاجتی با بیان اینکه منطقه حفاظت شده دریاچه سد زاینده‌رود، زیستگاه بسیاری از گونه‌های آبزی و پرندگان مهاجر است، گفت: کاهش حجم آب در این دریاچه در چند سال اخیر مخاطرات محیط زیستی مانند کمتر شدن جمعیت این گونه ها و تولید مثل آنها را به‌همراه داشته است.

حدود ۳۰ گونه پرنده مهاجر از اوائل بهار به منطقه حفاظت شده دریاچه سد زاینده رود مهاجرت می کنند، بررسی های چند سال اخیر به ویژه از سال ۱۳۹۹ به بعد نشان می دهد که جمعیت این پرندگان کاهش یافته و حتی برخی گونه ها، دیگر مشاهده نشدند

وی با بیان اینکه حدود ۳۰ گونه پرنده مهاجر از اوائل بهار به منطقه حفاظت شده دریاچه سد زاینده رود مهاجرت می کنند، اظهار داشت: بررسی های چند سال اخیر به ویژه از سال ۱۳۹۹ به بعد نشان می دهد که جمعیت این پرندگان کاهش یافته و حتی برخی گونه ها، دیگر مشاهده نشدند.

حاجتی با اشاره به اینکه پرندگان مهاجری که به دریاچه سد زاینده رود می آیند از گونه های مختلف مانند انواع اردک و غاز و فلامینگو هستند، اضافه کرد: این منطقه یکی از زیستگاه های اصلی و محل تخمگذاری دو گونه پرنده مهاجر «کاکایی ارمنی» و «پرستو دریایی» است.

وی همچنین به زیست گونه های مختلف آبزیان و ماهیان مانند کپور، آمور، فیتوفاگ و قزل آلا در دریاچه سد زاینده‌رود اشاره و تصریح کرد: در ۱۰ سال گذشته برای صید قانونی این ماهیان، مجوز صادر می شد اما در چند سال اخیر به‌دلیل کاهش حجم آب، حفظ ذخائر آبزیان و جلوگیری از تخریب محیط زیست و منابع طبیعی، هر گونه فعالیت صید و صیادی در این دریاچه ممنوع شده است.

وی با بیان اینکه میزان ذخیره آب دریاچه سد زاینده رود در زمان حاضر حدود ۱۵۰ میلیون متر مکعب است، افزود: این موضوع برای تخم‌ریزی ماهیان و تولید مثل آنها مشکل ساز شده است.

حاجتی با اشاره به اینکه ماهیان در بهار و اوائل تابستان برای تخم ریزی به ساحل دریاچه نزدیک می شوند، توضیح داد: اگر میزان خروجی سد از ورودی آن بیشتر باشد باعث پایین رفتن سطح آب دریاچه می شود و به دلیل خشک شدن ساحل، بسیاری از تخم های ماهیان از بین می رود.

کاهش در سد زاینده رود، بیشتر از بارندگی و مصرف آب توسط مردم اصفهان که مطابق آمار کشوری، همواره بیشترین میزان صرفه جوییآب در کشور را دارند، به برداشت های غیرقانونی بالادستی چه دراصفهان و چه چهارمحال بستگی دارد

وی با بیان اینکه این موضوع به میزان حجم آب و ورودی و خروجی آن بستگی دارد، خاطرنشان کرد: در سال ۹۸ به‌دلیل اینکه ورودی آب بیشتر از خروجی بود این مشکل وجود نداشت اما در سه سال اخیر در فصل تخم ریزی ماهیان، ورودی آب کمتر شد و بر این موضوع تاثیر گذاشت.

در هفته های اخیر شرکت آب منطقه‌ای اصفهان، مدام در ارتباط با کاهش ذخیره سد زاینده رود و لزوم صرفه جویی در این ارتباط هشدار داده است، این در حالی است که کاهش در این سد، بیشتر از بارندگی و مصرف آب توسط مردم اصفهان که مطابق آمار کشوری، همواره بیشترین میزان صرفه جوییآب در کشور را دارند، به برداشت های غیرقانونی بالادستی چه دراصفهان و چه چهارمحال بستگی دارد.

اضافه برداشت ۵۰۰ میلیون مترمکعبی در چهارمحال و بختیاری و اصفهان

موضوعی که سرپرست حوضه آبریز رودخانه زاینده‌رود و حوضه‌های جنوب غربی فلات ایران به آن اشاره کرده است و در این ارتباط می گوید: فقدان حکمرانی خوب آب در دهه‌های گذشته را شاهد هستیم، درباره تنش آبی استان اصفهان اگر کارها به‌موقع انجام می‌شد، شاید امروز دغدغه‌ای نداشتیم.

علیرضا الماسوندی با اشاره به اضافه برداشت ۵۰۰ میلیون مترمکعبی در چهارمحال و بختیاری و اصفهان توسط ایستگاه‌های پمپاژ ثابت، تاکید کرد: اولین اقدام وزارت نیرو نصب کنتور برای تمام این ایستگاه‌ها ظرف دو ماه آینده است که از تهران کنترل و مصارف غیرمجاز قطع خواهد شد.

وی با بیان اینکه برداشت‌های غیرمجاز، آبی برای شرق و غرب باقی نگذاشته است، افزود: فرونشست تهدیدی جدی برای این تمدن عظیم است؛ زمان ارائه مقاله و بیانیه گذشته است و باید وارد مرحله اقدام شد.

برآورد دستگاه‌های نظارتی نشان‌دهنده وجود حدود ۳۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در بالادست زاینده‌رود است، اما هر سال تنها با حفر هزار حلقه چاه برخورد قضایی می‌شود که نشان می‌دهد این روند آهسته و غیرموثر است.

48