موسیقی؛ چرخ پنجم پنچر

چرخ پنجم اصطلاحی‌ است که اهل مکانیک و هر دارنده خودرویی که یک‌بار خودرواش پنچر شده باشد، با آن روبه‌رو شده است. هنگامی که چرخی به دلیلی پنچر می‌شود، از چرخ زاپاس یا چرخ پنجم استفاده می‌کنند و برای مدتی کوتاه آن را به عنوان چرخ اصلی استفاده کرده و بعد از پنچرگیری ‌آن را به جای قبلی خود باز‌می‌گردانند. اما گاه و به ندرت پیش می‌آید چرخ پنجم خود پنچر است و هیچ استفاده‌ای نمی‌توان از آن کرد.

موسیقی در وضعیت کنونی حکایت همان «چرخ پنجم پنچر» را دارد. اگر فرهنگ و به‌خصوص هنر چرخ پنجم تمامی دوره‌های گذشته بودجه‌ریزی و اداره امور بوده است، تنها در مرحله حرف از هنرمندان سخن گفته شده و درعمل کمترین امکانات و بودجه به این بخش اختصاص داده شده است، در میان هنرها موسیقی و هنرمندان موسیقی سهمی کمتر از بقیه داشته و دارند و حتی برخی از قوانین مربوط به حقوق آنان از سوی متولیان پیگیری و اجرا نمی‌شود. برای نمونه قانون حمایت از حقوق مؤلف و مصنف که 40 سال قبل تصویب شد در بخش‌ سینما توسط وزارت ارشاد و قوه قضائیه اجرا می‌شود، اما همین قانون در زمینه موسیقی کمترین تحرک را ازسوی دولت شاهد بوده است. جالب این که نگارنده یک سال قبل در نشستی که دست‌اندر‌کاران خانه موسیقی با وزیر ارشاد و معاون هنری وی داشتند، این پرسش را مطرح کردم و وزیر به معاون ارجاع داد و معاون محترم به جای این که دلیل عدم پشتیبانی از این قانون را بگوید، گفت که ما در مرحله برنامه‌ریزی و طراحی قانونی تازه در این زمینه هستیم. شگفت‌انگیز است که نهادی، قانونی موجود‌ و نسبتاً ظرفیت‌دار را اجرا نمی‌کند و برای فرار از پاسخگویی به پیش‌نویس قانونی‌ احاله می‌دهد که سرا و سرانجامش مشخص نیست.

دوم: برابر‌آماری که یکی از ناشران شناخته شده کشور ارائه داده است، از میان 120 ناشر فعال موسیقی، سال گذشته تنها 15 تا 20 ناشر موسیقی فعال بودند و بقیه عملاً سرمایه‌گذاری در این حوزه را ترک کردند و یا ورشکست شدند. سه سال قبل انجمن موسیقی ایران در حرکتی مثبت، نمایشگاه موسیقی و ‌آثار شنیداری را برگزار کرد و دست‌اندر‌کاران آن قول دادند که سال بعد همین نمایشگاه تکرار شود، اما نه تنها سال بعد تکرار نشد که جلوی برگزاری آن را هم گرفتند.

همچنین جشنواره موسیقی جوان در یک دوره برگزار شد و دبیر آن قول و وعده‌هایی به برخی افراد و گروه‌های برتر داد، اما در عمل دوره‌های دیگر جشنواره برگزار نشد و قول و قرارها هم پا در‌هوا ماند. جشنواره موسیقی نواحی ایران که از جمله درخشان‌ترین جشنواره‌های موسیقی کشور به شمار می‌رفت و به نوعی به لحاظ ارزشی هم برگزاری آن با سمت و سوگیری دولت و وزارت ارشاد همخوانی داشت، تعطیل شد و دیگر برگزار نشد.

وضعیت بغرنج هنرستان موسیقی هم از دیگر مشکلات موسیقی است، ‌با این تفاوت که در هنرستان موسیقی حقوق اساتید و مدرسان را تا شش ماه پرداخت نمی‌کنند و حتی سه هفته قبل یکی از مدرسان را دیدم و ماجرا را جویا شدم که ایشان گفتند هنوز حقوق را ندادند. این در حالی است که شهریه این هنرستان‌ها با قیمت‌های بالا (حتی بالاتر از شهریه دانشگاه آزاد) از سوی خانواده‌ها به حساب هنرستان واریز می‌شود و همین پول به جای این که برای هنرستان و کارش هزینه شود، صرف امور دیگری می‌شود و آنگاه مدرسان باید ما‌ه‌ها بی‌حقوق بمانند به نحوی که ماجرا به جلسه دیدار هنرمندان با وزیر ارشاد هم کشیده شود و استادی نجیب و فروتن همانند هوشنگ ظریف از این ماجرا نزد وزیر گله کند.

سوم: تنها نکته اتکای دولت نهم در زمینه موسیقی، باز‌می‌گشت به برگزاری کنسرت‌های صحنه‌ای که سال گذشته اوج آن را شاهد بودیم و متأسفانه در سال جاری به دلیل فضای سیاسی به وجود آمده، عملاً در وضعیتی برزخی و باری به هرجهت قرار گرفته است. دولت تاکنون آماری ارائه نداده است که بودجه موسیقی کشور را در چه مسیری هزینه کرده است و متأسفانه نهادهای مدنی حوزه موسیقی هم تاکنون در این زمینه تلاشی صرف نکردند و اصولاً این پرسش هم پاسخ داده نشده است که آیا آنچه برای بودجه موسیقی در‌نظر گرفته شده‌، واقعاً برای موسیقی و رشد آن هزینه شده است یا نه؟

تمامی این رخدادها نشان می‌دهد حوزه موسیقی در سال جاری تلخ‌ترین دوران‌های خود را تجربه می‌کند. نشانه‌های این چرخ پنجم پنچر عرصه هنر را در همین نوع استقبال مخاطبان از کنسرت‌ها می‌توان مشاهده کرد.