مهدی خاکی‌فیروز: سال 1383 برای کارشناسان خرید خارجی شهرداری تهران، سال پر کاری بود. آنها می‌خواستند بالگردهای مدرن آتش نشانی از شرکت فرانسوی «یوروکوپتر» خریداری کنند تا سازمان آتش‌نشانی تهران بتواند به برج‌های بلند مرتبه پایتخت نیز خدمات اطفای حریق و امداد و نجات ارائه دهد. اما به رغم آن که بودجه لازم نیز تأمین شده بود، همه این تلاش‌ها به دلایل سیاسی به بن بست رسید.
قیمت پیشنهادی فرانسه برای هلیکوپترهای سفارش داده شده شهرداری تهران بیش از 20 میلیون دلار بود و به همین دلیل یوروکوپتر که تمایل به از دست دادن بازار آمریکایی خود نبود، از فروش هلی‌کوپتر امداد و آتش‌نشانی به ایران اجتناب کرد. پس از آن بود که همکاران احمدی‌نژاد در شهرداری تهران برای سفارش هلی‌کوپتر امداد به سراغ شرکت‌های روسی رفتند. هر چند آنها در مدت حضور خود در شهرداری تهران نتوانستند هلی‌کوپتری از روسیه خریداری کنند، اما مستندات مذاکرات خود را به نهاد ریاست‌جمهوری بردند تا این‌بار تعداد بیشتری هلی‌کوپتر برای هلال‌احمر، وزارت دفاع و چند سازمان دولتی دیگر، به تاجران روسی سفارش دهند. بدین ترتیب محموله بالگردهای امداد و نجات مدل ام.ای 171 روسیه توسط هواپیماهای باری آنتونوف 124 روسیه، راهی تهران و کرج شدند.
آتش‌نشانی تهران و هلیکوپترهای عاریه‌ای
هر چند سازمان آتش‌نشانی تهران هیچ بالگردی در اختیار ندارد ولی گاه و بیگاه از بالگردهای عاریه‌ای دیگر سازمان‌ها برای مقاصد موردنظر خود استفاده می‌کند. به عنوان مثال آبان‌ماه سال گذشته و در مراسم افتتاح پایگاه امداد و نجات کوهستان، بالگردهای هلال‌احمر مورد استفاده نمایشی قرار گرفتند.
محمدرضا حاجی‌بیگی مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی در این مراسم گفت: امکانات ایستگاه امداد و نجات کوهستان برابر استانداردهای بین‌المللی است و در صدد هستیم با خرید بالگردهای امداد و نجات، تجهیزات خود را کامل‌تر کنیم.
البته وعده خرید بالگرد امداد و آتش‌نشانی توسط سازمان آتش‌نشانی تهران، مدت‌هاست که بر زبان مسئولان این سازمان جاری می‌شود. اواسط بهمن ماه سال 86 بود که حاجی‌بیگی گفت: «علیرغم برخی مشکلات بین‌المللی و با حمایت‌های شهردار تهران، آتش‌نشانی پایتخت به زودی به دو فروند بالگرد مجهز می‌شوند.»
او البته به مشکلات قدیمی تأمین بالگرد نیز اشاره‌ای کرد و یاد‌آور شد: «با موافقت شورای شهر و شهرداری تهران قرار بود دو فروند بالگرد با در نظر گرفتن تجهیزات، امکانات و مشخصه‌های لازم از خارج خریداری شود که در این بین، یکی از محصولات مشترک آلمان، فرانسه و ایتالیا انتخاب شد. متأسفانه خرید آن به دلیل برخی مشکلات در روابط خارجی و عدم همکاری کشور فرانسه محقق نشده است.»
هر چند حدود 2 سال از وعده حاج‌بیگی برای ورود بالگردهای آتش‌نشانی به ناوگان سازمان تحت امر وی می‌گذرد اما هنوز این امر محقق نشده و به نظر می‌رسد منظور وی از «به زودی» زمانی طولانی‌تر از دو سال بوده است.
در سال 83 بودجه لازم برای خرید بالگردهای امداد تأمین شده بود. اما این روزها مسئولان شهری از تأمین بودجه به عنوان یکی از موانع خرید این نوع بالگردها یاد می‌کند. مرتضی طلایی عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «خبر» می‌گوید: «برای خرید بالگردهای آتش‌نشانی با محدودیت بودجه‌ای مواجه هستیم» از او می‌پرسیم مشکل بالگردهای امداد و رفع نگرانی ساکنان برج‌های بلندمرتبه کی حل می‌شود، او در پاسخ همان جمله کوتاه حاج‌بیگی در سال 86 را تکرار می‌کند: «به زودی»
چرا بالگرد آتش‌نشانی ضروری است؟
اکنون تعداد ساختمان‌های بلندمرتبه تهران به بیش از 370 مورد رسیده است که اکثر آنها بیش از 50 متر ارتفاع دارند. این در حالی است که بلندترین نردبان سازمان آتش‌نشانی تهران، مدل ایویکو و با ارتفاع 52 متر است که می‌تواند تا زاویه 70 درجه قرار گیرد یعنی ساختمان‌های با ارتفاعی حدود 40 متر را پوشش می‌دهد. نگاهی به حوادث آتش‌سوزی در برج‌های بلند تهران مانند آنچه که در ساختمان نیمه‌ساز شرکت راه‌آهن در خیابان آفریقا یا برج 18 طبقه خیابان هرمزان شهرک غرب رخ داد، نشان می‌دهد که ارائه خدمات امداد و نجات و اطفای حریق در ارتفاع، یکی از چالش‌های مهم سازمان آتش‌نشانی تهران است که فقط با بالگردهای امداد قابل رفع است.
هرچند شهرداری تهران بر نصب سیستم‌های اطفای حریق داخلی در برج‌ها تأکید دارد، ولی این سیستم‌ها نمی‌تواند پاسخگوی همه انواع بحران‌های محتمل باشد.
اکنون ساختمان‌های بلندمرتبه‌ای همچون برج تهران، سپهر و آسمان به سیستم لوله آب فشار بالا و پله‌های اضطراری مجهز هستند اما برخی ساختمان‌ها مانند برج «پم» در خیابان ظفر، پله اضطراری ندارند، آسانسورهای هیچ یک از برج‌های تهران دارای استاندارد 4 ساعت مقاومت و فعالیت در شرایط حریق نیستند. دیوارهای فایروال یعنی 5000 کیلو سیمان در متر مربع نیز در میان سازندگان برج‌های تهران، یک تکنولوژی شیک به حساب می‌آید و تاکنون در هیچ یک از برج‌های اداری و مسکونی به کار گرفته نشده است.
وجود نمای شیشه‌ای در برج‌هایی مانند بانک تجارت، امکان فرار هنگام حادثه را به حداثل ممکن می‌رساند. با در نظر گرفتن همه این شرایط، هلی‌کوپتر امداد، گزینه‌ای اجتناب‌ناپذیر برای رهایی ساکنان طبقات بالایی برج‌ها هنگام بروز‌آتش در طبقات پایینی و میانی است. هلیکوپترهای امداد همچنین در مهار آتش‌سوزی‌های ویژه مانند جنگل‌ها و پارک‌ها نیز کاربرد دارند. بی‌شک شهردار کنونی تهران، خاطره آتش‌سوزی چند سال پیش پارک جنگلی لویزان در نزدیکی منزل مسکونی خود در شهرک شهید دقایقی را به خوبی در خاطر دارد.
در این آتش‌سوزی هزاران درخت کهنسال طعمه حریق شدند در حالی که می‌شد با هلی کوپترهای امداد، حریق این جنگل را سریع‌تر مهار کرد.
کاربردی به گستردگی جهان
تنوع آتش‌سوزی‌های شهری و برون شهری، به کارگیری هلیکوپترهای آتش‌نشانی را به پدیده‌ای رایج در کشورهای مختلف جهان تبدیل کرده است. کاربرد گسترده این نوع هلی‌کوپترها به حدی رسیده است که اکنون اکثر قریب به اتفاق کشورهای توسعه یافته مجهز به ناوگان متنوعی از هلیکوپترهای آتش نشانی و امداد و نجات هستند. به عنوان مثال ایالت کالیفرنیای آمریکا به تنهایی بیش از 150 هلی‌کوپتر آتش‌نشانی در اختیار دارد. حتی مرکز آتش‌نشانی کشور بسیار کوچکی همچون بحرین نیز از هلی‌کوپتر در مأموریت‌های ویژه خود استفاده می‌کند.
کاربرد هلیکوپترهای آتش‌نشانی در ایالات‌متحده آمریکا آنچنان عمومیت یافته است که حتی در انیمیشن‌ها و اسباب‌بازی‌های ویژه کودکان نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. به عنوان مثال در اسباب بازی آتش‌نشانی (داپلو)، یک ایستگاه آتش‌نشانی، هلی‌کوپتر امداد و نجات، ماشین آتش‌نشانی و تجهیزاتی همچون نردبان و شیر آب وجود دارد.
ناامنی هلیکوپترهای روسی
نخستین تأسیسات آتش‌نشانی ایران برج آتش‌نشانی تبریز است. این ساختمان که اکنون به عنوان یک مرکز گردشگری بین خیابان‌های خاقانی و بهادر تبریز واقع شده است، 150 سال پیش توسط روس‌ها ساخته شد.
هر چند روسیه در صنایع هوایی و اطفای حریق از قدمتی طولانی برخوردار است با این حال این روزها بالگردهای امداد و نجات ساخت این کشور، بهترین‌های دنیا به شمار نمی‌آیند.
این کشور بالگردهای مدل ام.ای 171 خود را به قیمت تقریبی 45 میلیون دلار به ایران می‌فروشد که چندان هم ارزان نیست. به گفته یک کارشناس این بالگردها به دلیل ضعف سیستم فنی، نمی‌توانند در عملیات نجات افقی مورد استفاده قرار گیرند و از قدرت مانور پرواز در نزدیکی برج‌های مسکونی برخوردار نیستند.
چندی پیش یکی از این بالگردها در استان آیدین ترکیه سقوط کرد و دو نفر از سرنشینان آن نیز مفقود شدند. این بالگرد در حین اجرای مأموریت مهار آتش‌سوزی جنگل‌های «چینه» دچار این حادثه شد. نکته جالب این که این بالگرد نه در شرایط اطفای حریق و گرمای شدید بلکه هنگام آبگیری از سد گیبک در شهرستان میلاس ترکیه سرنگون شد.
نظر شما