در این نوشتار مقصودم سخن از چگونگی جنگ و ورخدادهای آن نیست !بلکه به دنبال پیامدها وتاثیرات سوء ومنفی آن در جامعه اسلامی آن هنگام بوده که این تاثیرات را پس از چهارده قرن همچنان پیامدهای منفی خود بر جامعه اسلامی بطور خاصً ، وجهان بطور عام را شاهد می باشیم.
پیامدهای جنگ جمل وحضور عایشه به عنوان همسر رسول خدا ص تنها منحصر به میدان جنگ نمی شود. ویژگی های خاصی که این جنگ داشت موجب گردید که این جنگ تاثیرات مهمی در جامعه مسلمانان و سرزمینهای اسلامی به دنبال داشته باشد.
وجود شخصیتهایی چون عایشه که در بین مسلمانان از وی به ام المومنین یاد می شد و افرادی چون طلحه و زبیر که صحابه پیامبر شمرده می شدند، موجب آن گردید که کراهت وزشت کرداری خروج بر حاکم اسلامی و نقض بیعت، شکسته شود و راه برای سرپیچی کسانی چون معاویه هموار گردد.
از سوی دیگر شعاری که پیروان جنگ جمل ، آن را توجیه گر فتنه گری خود قرار دادند ، مطالبه خون عثمان بود که خود باعث شد که اتهام قتل عثمان متوجه امیر المومنین ع گردد و از این پس بود که معاویه هم از همین شعار بهره جست و آن را بهانه ای برای سرکشی خود علیه حکومت امام علی ع قرار داد. این در حالی است که هم معاویه و هم اصحاب جمل به خوبی می دانستند ، امام علی (ع) تنها کسی است که از این اتهام به طور کامل مبرا است و نقش معاویه و عایشه و طلحه در قتل عثمان از همه پر رنگ تر است. زیرا که در صفحات تاریخ ایام حمله به خانه عثمان ملاحظه می کنیم که این امیر المومنین ع بود که فرزندان وبرخی از خواصً خود را برای محافظت عثمان به پیرامون خانه او گسیل داشت وچه کوششها برای جلوگیری از قتل او به عمل آورد.
همچنین این جنگ از سویی عامل اختلاف و نزاع میان مسلمانان شد.از این پس بود که شکاف و اختلاف در جامعه اسلامی آن هنگام ، وپس از رخداد سقیفه که با سکوت امام ع ، تا اندازه ای از شکاف وضعف مسلمانان پیشگیری نمود ، لیکن جنگ جمل ، آن هم به سردمداری عایشه ، به عنوان همسر پیامبر بر علیه امامی که مسلمانان با وی بیعت نموده بودند ، آغازی نو برای ایجاد اختلاف وشکاف در ابعاد گوناگون جامعه مسلمانان گردید.
قبایل "ربیعه" و "یمن" ساکن در بصره، کینه و دشمنی برادران خود در کوفه را به دل گرفتند و گروهی گروه دیگر را به خونریزی در بصره متهم کردند و خون آن ها را مطالبه می کردند، حتی دشمنی در یک خانه بین ساکنین آن شایع بود، بعضی از آن ها طرفدار امام علی(ع) و بعضی دیگر طرفدار عایشه بودند و همین موجب ایجاد اختلاف در جامعه شد. بدین ترتیب ملاحظه می کنیم که شالوده خانواده ها در یک عشیره وجز اینها از هم پاشید!
این جنگ، هیبت و شکوه حکومت و خلیفه بیعت گرفته از مردم وجامعه را از میان برد و از این پس بود که جرأت خروج ونافرمانی به مردم داده شد.
دستآورد این نافرمانی وجرأت خروج بر حاکمان جامعه اسلامی ، احزاب سودجویی همچون حزب "ابن زبیر"، حزب "امویان" و حزب "خوارج" بود که احزاب یاد شده در حقیقت هدفی جز رسیدن به سلطنت و دسترسی به خیرات کشور نداشتند، گرچه در ظاهر به عنوان پیروی از راه رسول خدا ص ، ودین واقعی !! وقرآن وجز اینها ، شعارشان بود!
قبل از این جنگ، گروه ها و قبایل حتی مخالف ، بیم از راه اندازی جنگ در جامعه اسلامی را داشتند وکسی جرأت دست یازیدن بدان را نداشت و سخت از خونریزی پرهیز می کردند، ولی بعد از جنگ جمل ، راه جنگ بین مسلمانان باز شد، وجنگ هایی مانند خوارج و مارقین وجنگ صفًین از سوی معاویه بوجود آمد.
جنگ جمل وپیامد آن ، جنگ های دیگری که خلافت أمیر المومنین ع را بدان درگیر ساخت ، موجب فرسایش دولت اسلام شده و پیشرفت اسلام را به تأخیر انداخت و امام بعد از جنگ جمل با مقاومت و سرکشی معاویه به صورت آشکار روبرو گردید.
بدون تردید اگر اسلام به روش نخستین خود ، گام بر می داشت و به سرنوشت جنگ های داخلی گرفتار نمی شد ، با رسالت خود دنیا را فتح کرده بود ولی همه تلاش و کوشش عایشه این بود که علی ع را قبل از هر چیز شکست بدهد. واین دسیسه و نیرنگ یهودیان مدینه از دوران رسول خدا ص بشمار می رفت که با نفوذ در میان منافقان مسلمان نمایی که پیرامون پیامبر ص بودند ، نقشه های شوم خود را یکی پس از دیگری به مرحله اجرا گزارده که گاه نقشه ها و توطئه های آنان همچون رمیدن شتر حضرت به شکست می انجامید ،
لیکن سرانجام توانستند ، ابتدا رسول خدا ص را به شهادت رسانیده واثری از توطئه کشتن پیامبر بجای نگزارند! آنگاه همین عاملان یهود ، از درون خانه پیامبر ص ، برای از میان بردن قدرت اسلام وامیر المومنین ع ، جنگ جمل وسپس جنگهای دیگر را به راه انداختند وهمبستگی مسلمانان را پاره پاره نمودند.
این جنگ، حرمت عترت طاهره که پیامبر (ص) آن را هم ردیف قرآن کریم قرار داده و کشتی نجات و محل امن بندگان نامیده بود، را از میان برد.
مهمترین ضربه عایشه با به راه انداختن جنگ جمل ، گرچه در ظاهر شکست خورده وسرافکنده ، و با عنایت حضرت ، واحترام فراوان به مدینه باز گردانیده شد ، اما می توان چنین اظهار داشت که پس از یوم الدار ، وحمله به خانه حضرت زهرا ع از سوی خلیفه اول ودوم ومزدورانشان ، این جنگ جمل بود که بصورت میدانی وآشکارا با خاندان پیامبر(ص) ، صورت گرفت وراه را برای دیگر مخالفان رشد اسلام ومکتب اهل بیت ع باز کرد که باید در اینجا به این نکته مهم وتاریخی اشاره نمایم که اگر عایشه در جنگ جمل پیروز می گردید ، تردیدی وجود نداشت که حکم اعدام امام و فرزندانش را صادر می کرد.
این رویکردها و تاثیرات ناخوشایندی که بدان اشاره گردید ، گوشه ای از دستآوردهای منفی وشومی بود که جنگ جمل ، وشتر سوار میدان آن ، یعنی عایشه ، برای مسلمانان وجامعه اسلامی بوجود آورد که فتنه تاثیرات شوم آن را می توان گفت که تا کنون ادامه داشته وموجب تشتت و پراکندگی وشکاف میان مسلمانان از سویی ، وعقب ماندگی آنان گردیده است.
نظر شما