اهل‌بده‌بستان با‌ دولت ‌نیستیم

نسرین وزیری
حسن غفوری‌فرد اگرچه می‌توان گفت که به عنوان عضوی از مؤتلفه‌ اسلامی، جامعه اسلامی مهندسین، جبهه پیروان خط امام و رهبری، جامعه اسلامی ورزشکاران و... که همگی از نامزدی احمدی‌نژاد اعلام حمایت کردند،‌ از نظر این احزاب تبعیت خواهد کرد اما پس از برگزاری این انتخابات در گفت‌وگویی از ارائه رأی خود و خانواده‌اش به میرحسین موسوی خبر داد. این رویکرد از او که وزیر کابینه موسوی بوده است، بعید نبود اما او در حال‌حاضر در کسوت یک عضو هیأت‌رئیسه مجلسی اصولگراست که گفته می‌شد اکثریت نمایندگان آن از نامزدی احمدی‌‌نژاد اعلام حمایت کرده‌ بودند. شاید به همین دلیل است که او این روزها در صف مذاکره‌کنندگان مجلس با دولت برای تعیین ترکیب کابینه قرار ندارد و اظهارنظری هم درباره وزرایی که باید از دولت بروند یا بمانند، نمی‌کند تا به قول خودش کسی را به دولت تحمیل نکرده باشد.

گفت‌وگوی پیش رو به تبع شرایط این روزها که معطوف به انتخاب مشایی و درخواست عزل یا استعفای اوست، در همین حال و هوا پیش رفته است. غفوری‌فرد که «تجدیدنظر احتمالی احمدی‌نژاد در انتصاب مشایی» را همچون خبر خوش هسته‌ای و امیدوارکننده ارائه می‌دهد، به «ولایت‌مداری احمدی‌نژاد» اعتقاد راسخ دارد و این تغییر را برای حفظ جایگاه احمدی‌نژاد نزد اصولگرایان لازم می‌داند. جایگاهی که این روزها همه حامیان دولت نگران آن هستند اما گویی احمدی‌نژاد خودش به آن بی‌توجه است. 

 انتصاب مشایی به معاون اولی رئیس‌جمهور واکنش‌های بسیاری را در فضای سیاسی کشور به دنبال داشت. اعتراض‌ها و انتقادهای زیادی از سوی افراد و گروه‌های مختلف حتی دلسوزان و حامیان دولت، علما و  روحانیون و نمایندگان مجلس مطرح شد که رئیس‌جمهور به آن اعتنایی نکرد. به نظر شما مقاومت دولت در برابر گروه‌های مختلف اصولگرا ممکن است صف‌بندی‌های جدیدی را در این جریان ایجاد کند؟

البته من خبر خوشی در این زمینه دارم که به احتمال زیاد و ان‌شاء‌الله آقای احمدی‌نژاد با توجه به دستور مقام معظم رهبری و مواضع مخالف و منتقد اصولگرایان، تجدیدنظر خواهد کرد. البته آقای احمدی‌نژاد رابطة خیلی خوبی با آقای مشایی دارد و او را به عنوان یک فرد ایدئولوگ اسلامی قبول دارد و نظرات وی را در مباحث اسلامی می‌پذیرد. به همین دلیل است که همواره سعی کرده مشایی را در بالاترین مقامی که می‌تواند، منصوب کند و از او استفاده کند. اما در حال‌حاضر که رئیس‌جمهور با اعتراضات گسترده‌ای روبه‌رو شده است، قصد تجدیدنظر در این انتصاب جدید را دارد. کما اینکه در مراسم تودیع آقای مشایی از سخنان آقای احمدی‌نژاد برمی‌آمد که در تصتیم خود تجدیدنظر خواهد کرد. امیدوارم که این انتصاب جدید از سوی رئیس‌جمهور باعث یک شکاف جدید در جناح اصولگرا نشود و زمینة یک تعامل خوب میان دولت و مجلس فراهم شده و حساسیت مراجع و روحانیت نیز مورد توجه قرار بگیرد. به این ترتیب دوستان و حامیان آقای احمدی‌نژاد هم دلگیر نخواهند شد. به نظر من علی‌رغم احترامی که آقای احمدی‌نژاد برای آقای مشایی قائل است، صلاحش در این است که در انتصاب وی به عنوان معاون اول تجدیدنظر کند.

آقای احمدی‌نژاد در مراسم تودیع مشایی از ریاست سازمان میراث‌فرهنگی گفتند که به هزار دلیل به ایشان علاقه‌مندند. کجای سخنان ایشان به گونه‌ای بود که احساس کردید قصد تجدیدنظر در انتخابشان را دارند؟
ایشان در بخشی از سخنانشان گفتند که در نظر دارند از خدمات آقای مشایی در جاهای دیگر هم استفاده کنند. حتی اگر هم گفته باشند که به هزار دلیل علاقه‌مند به مشایی هستند، مصالحی در کار است که ایشان بهتر است به استناد آن تجدیدنظر کنند، بنده هم امیدوارم که با توجه به اصل ولایت‌پذیریشان، سریعاً تجدیدنظر جدی کنند.

 به ولایت‌پذیری آقای احمدی‌نژاد اشاره کردید اما ایشان پس از دستور مقام معظم رهبری در دو موضع‌گیری خود (مصاحبه با واحد مرکزی خبر و سخنرانی در مراسم تودیع مشایی) باز هم بر انتصاب معاون اولشان اصرار کردند. این نوعی تناقض نیست؟
همانطور که عرض کردم حمایت آقای احمدی‌نژاد از آقای مشایی به دلیل شناخت، علاقه و اعتقاد به اوست. رئیس‌جمهور معتقد است که مشایی یک ایدئولوک اسلامی با شناخت زیاد است. من هم این علاقه را که براساس اعتماد احمدی‌نژاد به مشایی است، انکار نمی‌کنم اما فکر می‌کنم که با توجه و ولایت‌پذیری آقای احمدی‌نژاد و جایگاهی که بین اصولگرایان دارند در این مورد تجدید نظر می‌کنند. این جایگاه را ایشان باید حفظ کنند.

 پس چرا در اجرای دستور رهبری و پذیرش انتقادات اصولگرایان اینقدر تأخیر می‌کنند؟
(با خنده) این را دیگر نمی‌دانم باید از خودشان سؤال کنید. من واقعاً تحلیل دقیقی از این تأخیر ایشان ندارم و نمی‌دانم که بر چه مبنایی چنین تصمیمی گرفته‌اند شخصاً انتظار داشتم که با اولین مخالفت رهبری، ایشان سریعاً اقدام کنند. تأخیرشان برای من هم جای سؤال دارد و غیر قابل توجیه به نظر می‌رسد.

 همین تأخیر باعث دلخوری دوستان اصولگرای آقای احمدی‌نژاد نمی‌شود؟
چرا، دلخوری‌هایی ایجاد شده که بعضاً هم این دلگیری‌ها شدید هستند اما امیدوارم که با حل این مسئله  دلگیری‌های مذکور هم رفع شوند و منجر به تغییر در سطح روابط اصولگرایان با دولت نشوند.

 اما اگر آقای احمدی‌نژاد بر انتخابشان مبنی بر معاون اولی مشایی اصرار کنند، چطور؟
بعید می‌دانم که آقای احمدی‌نژاد بر ادامه حضور آقای مشایی در این سمت اصرار کنند. ایشان در مقابل سخنان رهبری نخواهند ایستاد. اگر هم اصرار کنند. این مسئله  در ارائه رای اعتماد نمایندگان به کابینه تأثیر منفی خواهد داشت. نحوه تعامل مجلس با دولت هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد. امیدوارم با تغییر سریع مشایی این مسائل حل شود.

 آیا موضوع واکنش مجلس به اصرار رئیس‌جمهور صرفاً در عدم رأی اعتماد برخی وزرای پیشنهادی محدود می‌شود یا آنطور که برخی نمایندگان از جمله آقای مطهری می‌گویند، طرح سؤال از رئیس جمهور را هم ممکن است مطرح کنید؟

البته برخی افراد تندرو هم این روز‌ها از عدم کفایت رئیس‌جمهور دم می‌زنند. احتمال نمی‌دهم که در شرایط آغاز به کار دولت دهم مجلس چنین رویکردی را در قبال دولت در پیش بگیرد و طرح سؤال از رئیس‌جمهور را مطرح کنند. چه برسد به عدم کفایت سیاسی. به هر حال امیدوارم که کار به اینجا‌ها نرسد.

گفتید عدم عزل مشایی در رأی اعتماد نمایندگان به کابینه اثر‌گذار است. این یعنی اگر آقای احمدی‌نژاد، مشایی را عزل کند، مجلس به تمامی وزرای پیشنهادی رأی اعتماد خواهد داد؟
نه این طور نیست. مجلس مصالح نظام را در نظر می‌گیرد و با توجه به شرایط کشور و لزوم تقویت دولت دهم به نسبت دولت نهم، برای حل مشکلات کشور تصمیم‌گیری می‌کند. مجلس به دنبال این بده و بستان‌ها نیست که اگر بر فرض الان دولت کوتاه بیاید، بعد به هر وزیر پیشنهادی ولو این که کفایت لازم را نداشته باشد، رای اعتماد بدهد. من یقین دارم که مجلس وارد چنین بده و بستانی نمی‌شود.
نقطه مقابل این مسئله هم ابراز نگرانی‌ای است که آقای کوچک‌زاده به نقل از آقای احمدی‌نژاد مطرح کرده‌اند و آن هم اینکه اگر الان در انتخاب مشایی در مقابل اعتراضات مختلف کوتاه بیایند، در آینده نیز بار دیگر ناگزیر خواهند بود که افراد دیگری از کابینه و هیأت دولت را به دلیل اعتراضاتی از همین دست تغییر دهند.

من چنین نگرانی‌ای را در آقای احمدی‌نژاد نمی‌بینم. مضاف بر اینکه چنین روشی هم در مجلس وجود ندارد. به نظرم آقای کوچک‌زاده نظر خودشان را گفته‌اند. مجلس روشی منطقی و عاقلانه در تعاملش با دولت دارد و اینگونه نیست که اگر جایی امتیاز بگیرد، جای دیگری امتیاز بدهد یا انتقاداتش براساس کینه‌جویی باشد. انتقادات مجلس به دولت براساس معیارهای قانونی، اخلاقی و اسلامی است و هر جا که لازم باشد انتقادش را وارد می‌کند و هر جا هم اقدام صالحی از سوی دولت انجام بگیرد، نظر مثبت خود را در مقابل آن اعلام خواهد کرد.

حال که بحث به کابینه رسید، اجازه بدهید نظرتان را در مورد تغییرات الزامی در کابینه دهم به نسبت کابینه نهم بپرسم و اینکه چه وزرایی باید تغییر کنند.
به نظر می‌رسد که در این زمینه آقای احمدی‌نژاد پروسه منطقی‌ای را در پیش گرفته و وزرای کنونی دولت را به سه دسته تقسیم کرده‌‌اند. نخست گروهی از وزرا که عملکرد مثبتی داشته‌اند و در دولت بعد هم خواهند بود. دوم گروهی از وزرا که اگر چه کارشان خوب بوده است اما می‌توان از افراد بهتری به جای آنها در دولت آتی استفاده کرد. اما در دسته سوم وزرایی قرار می‌گیرند که اگر چه توان خوبی دارند اما قدرت همراهی با دولت را ندارند. نسبت وزرایی که در هر یک از این سه دسته قرار می‌گیرند، مساوی نیست. اما به نظر می‌رسد که 40 تا 50 درصد کابینه دچار تغییر شود. امیدوارم وزرای معرفی شده در شرایط بهتری به نسبت وزرای قبل باشند و دولت دهم هم قوی‌تر از دولت نهم باشد.

 به نظر شخص شما چه وزرایی باید تغییر کنند؟
صحیح نیست که در این‌باره نظر بدهم. انشاءالله وقتی وزرای پیشنهادی دولت دهم معرفی شوند به این سؤال پاسخ خواهم داد. نمی‌خواهم در کابینه آتی آقای احمدی‌نژاد دخالتی کنم تا مبادا فکر کنند که مجلس می‌خواهد کسی را به ایشان معرفی یا تحمیل کنند.

با این حال به گفته برخی نمایندگان، رایزنی‌هایی برای چینش کابینه آتی با دولت و شخص رئیس‌جمهور در دست انجام است. شما در این رایزنی‌ها نقشی ندارید؟
نه. لازم است تأکید کنم که تصمیم مجلس به «ماهو مجلس» بر رایزنی با دولت در این رابطه نیست. اگر دولت تقاضای مشورت کند، حتی با دولت همکاری می‌کنیم اما پیش‌قدم نمی‌شویم که افرادی را به دولت معرفی کنیم. البته بعضی نمایندگان مذاکراتی با دولت داشته و دارند.

به نظر شما آقای احمدی‌نژاد باید چگونه وزرایی به مجلس معرفی کند که بتواند کابینه‌ای با حداکثر رأی اعتماد را ترتیب دهد؟
مجلس خواستار معرفی وزرایی قوی و کارآمد است. دولت و مجلس در اصولی همچون اعتقاد به انقلاب و ولایت مداری مشترک هستند. از این رو امیدواریم دولت با معرفی وزرایی که این مشخصات را دارند، توانمندی، تخصص و تجربه را هم در نظر بگیرد. البته به هر حال در تشخیص مصادیق ممکن است اختلاف نظرهایی میان مجلس و دولت وجود داشته باشد.

 با این حساب تکرار تجربه کابینه نهم را که برخی از وزرای دولت نتوانستند رأی اعتماد مجلس را جلب کنند، محتمل می‌دانید؟
صددرصد این امکان وجود دارد. اگر وزرای معرفی شده، معیارهای لازم را نداشته باشند، مجلس به آنها رأی اعتماد نخواهند داد. به این ترتیب ممکن است که در مرحله اول کسانی نتوانند از مجلس رأی اعتماد بگیرند. اصلاً اگر قرار بود مجلس به هر وزیری که معرفی می‌شود، رأی اعتماد بدهد دیگر چه لزومی به برگزاری چنین مراسمی هست؟