فضای مجازی به طور خاص فرصتهایی را در بر دارد که اگر در اختیار مردم قرار گیرند، شرایطی پدید میآید که شأن انسانی را ارتقاء خواهد داد.
اما، آیا شؤنی جدید می توان تعریف کرد که فضای مجازی برای ارتقای آن فرصت های بالقوه و بدیعی ایجاد کرده باشد؟برای پاسخ به این پرسش، لازم است به تفاوت ساختاری فضای مجازی با فضای فیزیکی نگاهی بیفکنیم. فضای مجازی، چند ویژگی مهم دارد: این فضا، ساختاری شبکهای و جهانی و میان فرهنگی دارد.
با نگاهی دقیق تر، به نظر میرسد که شبکهای بودن بر دو ویژگی دیگر مسلط باشد. به این معنا که فضای جهانی و میان فرهنگی، در اصل ساختاری شبکهای دارد. فهم قواعد حاکم بر فضای شبکهای، به تنظیم بهتر روابط در فضاهای جهانی و میان فرهنگی نیز کمک خواهد کرد.شئون انسانی در چنین ساختاری بر چند اصول استوار است. اصل نخست، حرمت نهادن به تنوع و تفاوت، به معنای احترام به دیگریِ متفاوت است.
این اصل، بر فهم عمیق ساختار شبکهای استوار است. در چنین ساختاری، سلسله مراتب و رتبه بندی وجود ندارد. تنوع بسیار زیاد است و با گذشت زمان و با حضور افراد و جوامع جدید، میزان تنوع افزایش خواهد یافت. این تنوع، از نوع کثرتی نیست که به وحدت قابل تبدیل باشد.
افراد و گروهها و سازمانهای حاضر در فضای مجازی، هر یک ممکن است ارزشها و آرمانهای متفاوتی داشته باشند که یک دیگر را نقض کنند، ولی فضای مجازی به گونهای است که نمیتوان دیگری متفاوت را حذف کرد. قاعده حکم میکند که همگی در کنار هم و با برخورداری از حقوق یکسان، در شبکه حضور خود را تعریف کنند.
اصل دوم، تحمل ومدارا و تساهل است. فهم و درک و احترام به تفاوتها به عنوان واقعیتی انکارناپذیر، پیش شرط بردباری و مدارا در برابر دارندگان ارزشها و باورها و دیدگاههای متضادی است که در فضای مجازی حضور دارند. سومین اصل، توانایی برقراری ارتباط در ساختار شبکهای فضای مجازی است.
در فضای مجازی، فعالیتها بیش از پیش به شبکههای اجتماعی انتقال مییابند. در واقع، بستر اصلی حضور مجازی، شبکههای اجتماعی خواهد بود که در آن افراد در زمینههای گوناگون به کار مبادله اطلاعات و دانش و دانایی و کالا و خدمات مشغولند. در فضاهای ابرگونه مجازی، به دور از استبداد دو عامل زمان و مکان، شکلهای تازهای از همکاری و شراکت در حال ظهور است.
این همکاریها و شراکتها میان افرادی است از چند قاره که بدون آشنایی فیزیکی، پیرامون اهداف یا منافعی مشترک با یک دیگر کار کرده و اندیشه و اطلاعات و دانش و کالا و خدمات مبادله می کنند. توانایی برقراری رابطه اثربخش در چنین شبکههایی، به رمز موفقیت در فضای مجازی تبدیل شده است.
دلسوزی، مهرورزی، حرمت دوجانبه و چند جانبه و تمرکز بر حقوق و مسؤلیتهای مشترک سیارهای و از همه مهمتر، پرهیز از درجه بندی ارزشها، شئونی است که خاصِ ساختارشبکهای و جهانی و میان فرهنگیِ فضای مجازی است. حفظ این شئون، به رمز بقا و پیشرفت در فضای مجازی تبدیل شده است.
در مجموع می توان گفت فهرست شئون انسانی در فضای فیزیکی، آن گونه که در اعلامیه حقوق بشر آمده، با توجه به واقعیتهای جهان امروز ناقص است. شاید بتوان متممی بر آن افزود و نام آن را «اعلامیه حقوق بشر در فضای مجازی» نامید. ولی نفس این کار بر فرضی نادرست استوار است: جهان فیزیکی و جهان مجازی دو سپهر دارای مرزهای مشخص و جدا از هم نیستند.
قوانین فیزیک کوانتوم به ما میگوید که واقعیتهای جهان امروز- به ویژه واقعیتهای مجازی - بیشتر ذاتی موج گونه دارند تا ذره ای. واقعیتهای جهان مجازی در کل از جنس موجاند. با توجه به تعاملهای پیچیده و درهم تنیده جهان فیزیکی با جهان مجازی، تعیین مرز میان آن دو بیش از پیش دشوار میشود از این رو، اعلامیهای از نو باید تدوین شود که بر درک درست از چنین واقعیتهایی استوار باشد.
نظر شما