محمدرضا نوروزپور
نگاه جهانیان به تحولات مصر میخکوب شده است. در شرایطی که گفته می شود رئیس جمهور این کشور و نزدیکانش گریخته اند و فعلا زمام امور در اختیار عمر سلیمان رئیس دستگاه اطلاعاتی و امنیتی این کشور به عنوان معاون رئیس جمهور است مشخص نیست چه عاقبتی در انتظار اعتراضات مردمی این کشور است. خبر این موضوع را با دنی شکچر سردبیر سایت مدیاچنل آمریکا و تحلیلگرمسائل رسانه ای و سیاسی در میان گذاشته است. نویسنده کتاب های " سلاح های تحمیق جمعی" و " جنایت دوران ما" در این گفتگو تصریح می کند از آنچه در مصر می گذرد هنوز نمی توان با عنوان انقلاب یاد کرد چرا که فاقد رهبری منسجم و مقتدر است. این تحلیلگر آمریکایی معتقد است که از شاخصه های اصلی یک انقلاب رهبری مقتدر است که مصر فاقد آن است و آنها مانند مردم ایران یک آیت الله خمینی ندارند. از سوی دیگر شکتر معتقد است که پشت پرده این اعتراضات ممکن است توطئه ای داخلی از سوی ارتش یا دولت های ذی نفوذ برای ایجاد تغییراتی اندک در ساختار همان رژیم سابق باشد.
می توانیم به آنچه هم اینک در مصر جریان دارد نام انقلاب بدهیم؟
آنچه تا کنون درمصر دیده ایم هنوز یک شورش و طغیان عمومی است. یک انقلاب معمولا زمانی شکل می دهد که یک رهبر و یا حزب سیاسی با برنامه و طرحی مشخص پشت آن باشد. ما هنوز چنین برنامه و طرحی را در مصر ندیده ایم مگر یک برنامه که آن هم تقاضا برای کناره گیری رژیم حاکم از قدرت و اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از افزایش قیمت غذا است.
اگر همین خواسته مردم یعنی کنار رفتن رژیم مبارک از قدرت محقق شود امریکا و اسرائیل جانشینان او را به رسمیت خواهند شناخت؟
همه چیز بستگی به ماهیت این دولت جدیدی دارد که شما از آن یاد کردید. با این همه فراموش نکنید که نه آمریکا و نه اسرائیل هیچکدام به نظر نمی رسد که کنترلی بر اوضاع داشته باشند و آنچه الان می توان درباره خواست آنها گفت این است که اولا حذف آرامش منطقه برای آنها از همه چیز مهمتر است و دیگر اینکه آنها به هیچ وجه خواستار یک انقلاب اسلامی به شیوه ایرانی آن نیستند. از سوی دیگر تا کنون سازمان های اسلامی مانند اخوان المسلمین نیز به نظر می رسد که چندان علاقه ای به استفاده از این موج گسترده مردمی اعتراضان ندارند و تازه از ارتش خواسته اند که مداخله کند.
با این حساب شما احتمال تشکیل دولت اسلامی در مصر را ناچیز می دانید
من معتقدم از ظواهر امر اینگونه برمی آید که اگر و صرفا اگر مبارک حاضر به کناره گیری از قدرت باشد یک دولت وحدت ملی با محبوبیت بیشتر و دامنه ای وسیع ترجانشین آن خواهد شد اما به نظر می رسد مبارک فعلا چنین خیالی ندارد. نکته دیگری که خیلی حائز اهمیت است اینکه ما هنوز به درستی ماهیت این اعتراضات را نمی دانیم. استراتفور که یک گروه اطلاعاتی خصوصی است نیز همین پیشبینی من را داشته است. این منبع اطلاعاتی در این باره می گوید : آنچه ما باید کشف کنیم این است که چه کسی پشت این اعتراضات است. ممکن است این ها همه توسط ارتش سازماندهی شده باشد تا از این طریق دست جمال مبارک را از قدرت دورنگه دارند. هدف آنها ازاین کار نیز از قضا حفظ رژیم است نه اسقاط آن. آنها در واقع می توانند از این تظاهرات برای فشار آوردن به مبارک برای رسیدن به خواسته هایشان استفاده کنند و حتی او را وادار کنند که داوطلبانه از قدرت کنار برود. در عین حال نمی توان این احتمال را رد کرد که ممکن است همین حزب اخوان المسلمین توانسته باشد در خفا این جریان را ساماندهی کرده باشد. هرکسی یا کسانی که پشت این اعتراضات است همچنان پنهان باقی مانده اند و سعی می کنند خود را از آنچه که هستند ضعیف تر نشان دهند- در عین حال اجازه می دهند تا لیبرال ها رژیم را مورد حمله قرار دهند ، احساسات ضد مبارک را حتی در اردوگاه غرب ایجاد و تقویت کنند و راه را برای هرچه که برای رسیدن به آن برنامه ریزی کرده اند مهیا سازند.
در این میان نقش البرادعی چیست؟
او قطعا و بیشتر به عنوان یک سمبل جریان مخالف که به ظاهر از حمایت بین المللی برخوردار است به یکی از عوامل تبدیل خواهد شد. او با شجاعت از جامعه جهانی خواست تا دست به اقدام بزنند- که هنوز قرار است بزنند. در این بین آمریکا به نظر می رسد که بازی دوگانه ای را آغاز کرده است که حمایت لفظی از دوطرف ماجراست.
با توجه به همکاری های کلانی که مبارک با اسرائیل دارد و از جمله نقشی که این کشور برای تثبیت جایگاه این رژیم در میان کشورهای عربی و پیشبرد اهداف صلح خاورمیانه بازی می کند سقوط او برای تل آویو چگونه خواهد بود؟
این البته بزرگترین نگرانی در اسرائیل و واشنگتن است. آسیا تایمز در این باره نوشته است : پیشبینی اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد بسیار سخت است. برخی از ناظران مطمئنند هر اتفاقی بیفتند، مبارک با کمک سرویس های امنیتی مجهز و مسلط خود به امور در برابر این توفان دوام خواهد آود. روز سه شنبه نیز خانم هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا اگرچه خواستار اصلاحات و پرهیز از خشونت در مصر و گسترش ازادی ها شد اما دولت مبارک را " با ثبات" خواند. اینکه سرانجام رئیس جمهوری مصر است که از این حوادث بازهم سر بر می آورد تقریبا به نتیجه گیری عمده تحلیلگران همسایگان اسرائیل تبدیل شده است، جائیکه با حرارت زیاد حوادث مصر دنبال و پیگیری می شود اگر چه اسرائیل وانمود می کند که توجه زیادی به آن ندارد. با این همه یکی از وزرای کابینه اسرائیل که نخواست نامش فاش شود روز پنجشنبه به روزنامه هاآرتص گفته است که رژیم مبارک به خوبی ریشه در نظامیان و دستگاه های امنیتی دارد. آنها نهایتا مجبور به استفاده از نیروی قهریه در خیابان ها خواهند شد و قطعا این کار را خواهند کرد. از این رو گمان می کنم براساس ارزیابی های من آنها آنقدر قوی هستند که براوضاع فائق شوند و اعتراضات را خاموش کنند.
اگر فرض را بر سقوط مبارک بیگریم این امر به تقویت حماس و سایر جریان های مقاومت در منطقه منجر می شود؟
فکر می کنم برای ابراز عقیده در این مورد خیلی زود باشد. در حال حاضر اصل ماجرا بقای مصر است اما اگر جریانات به همین رویه ادامه پیدا کند ممکن است جریان های مقاومت در منطقه نیز فعال شوند. براساس آنچه در مذاکرات داووس مطرح شد کارشناسان ریشه بحران در مصر را اقتصادی می دانند و به طور مثال افزایش قیمت غذا را عاملی اصلی می دانند که حتی می تواند منجر به نا آرامی های جهانی شود. یکی از کارشناسان داووس هشدار داده است که مصر می تواند اولین نمونه از اینگونه اعتراضات و ناآرامی ها باشد اما آخرین آن نخواهد بود. در رسانه ها البته موضوع اقتصاد به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل اعتراض مورد توجه قرار نمی گیرد مثلا میزان بالای بیکاری و اینکه این موضوع چگونه با بحران مالی و اقتصادی جهانی مربوط می شود کاملا مغفول مانده است.
آمریکا می تواند مبارک را از بحرانی که در آن گرفتار شده نجات دهد و آیا اساسا چنین تصمیمی دارد؟
آمریکا با مبارک عهد اخوت نبسته است اما بدون تردید از بی ثباتی و هرج و مرج در مصر نگران است. من مطمئن هستم آنها سیاستی دوگانه و توامان را دنبال می کنند به این صورت که توصیه هایی برای نجات مبارک به او می دهند و همزمان از جریان مخالف که آنها را به زعم خود " قابل اعتماد" می دانند حمایت می کنند. این دقیقا همان بازی معروفی است که فرصت طلبی نام دارد.
برخی از کارشناسان اعتراضات مصر را به قیام مردم ایران و انقلاب اسلامی سال 57 تشبیه کرده اند ایا این قیاس درستی است؟
البته رگه هایی از شباهت میان این دو وجود دارد. ناآرامی ها، درگیری های خیابانی، تقاضای عمومی برای به پا خاستن علیه یک دیکتاتور و ... همه شباهت هایی است که میان آنچه در مصر می گذرد با آنچه در ایران سال 79 گذشت پدید آید . اما تفاوت فاحشی میان این دو وجود دارد و آن این است که مصری ها یک رهبر عالی مقام مثل آیت الله خمینی ندارند.
پیشبینی شما از وقایع چیست؟ نهایتا چه خواهد شد؟
بار دیگر تکرار می کنم که این رویداد را در متن جهانی ارزیابی کنید. با استناد به گزارش دیلی بیست، یکی از نشریات آمریکایی " افشاگری های ویکی لیکس برخی از زوایای تاریک روابط میان آمریکا و واشنگتن را نشان می دهد. آنجا که می گوید واشنگتن در تلاش است تا راهی برای مدیریت اعتراضات در مصر بیابد. اوباما روز پنجشنبه حسنی مبارک رئیس جمهور مصر را ستود اما هشدار داد که مبارک نیاز به انجام اصلاحات هم در زمینه سیاسی و هم در بخش اقتصادی دارد. افشاگری ها نشان می دهد که روابط آنها متزلزل شده است: دیپمات های آمریکایی از مدت ها پیش درباره زندانیان سیاسی، وبلاگ نویسان زندانی و استفاده زیاد از شکنجه به مقامات مصری هشدار داده بودند. درهمان زمان دولت قاهره از اوباما به خاطر اینکه سیاست و رویکرد" نام و ننگ" بوش نسبت به خاورمیانه و مصر را از بین برده است قدر دانی کرد.
دیلی بیست همچنین گزارشی را از استفان کینزر روزنامه نگار معروف بین المللی منتشر کرد که نامبرده در آن به شدت از سیاست های آمریکا انتقاد کرده و می گوید واشنگتن شاهد نزاعی سنگین میان ایران و آمریکا در جلب حمایت منطقه ای است. او معتقد است که در این شرایط آمریکا بازنده این نزاع خواهد بود. 46
نظر شما