در تحقیقاتی که به‌تازگی منتشر شده، نوشته شده است تجزیه ژنتیکی یک نمونه بافت‌برداری که اخیرا در جمهوری دموکرات کنگو کشف شده است، باعث شده دانشمندان این‌طور نتیجه‌گیری کنند که ویروس ایدز بیش از یک قرن است که در جمعیت‌های انسانی وجود دارد.
این مطالعه، که توسط میشل وروبی، زیست‌شناس تکاملی دانشگاه آریزونا در تاکسون، سرپرستی شده، منشا تاریخی آن را حدود سال 1900، یعنی 30 سال زودتر از آن‌چه در تحلیل‌های قبلی مشخص شده بود، ذکر کرده است.
به خاطر تشابه‌های زیاد ژنتیکی ویروس میمون‌مانند به HIV-1، شایع‌ترین نوع این ویروس، معروف شده که HIV-1 در شامپانزه‌ها ایجاد شده است. برآورد می‌شود این ویروس در حال حاضر 33 میلیون نفر را در سطح جهان گرفتار کرده است.
اما کشف این موضوع که چه‌زمانی این ویروس به نوع بشر منتقل شده و بین انسان‌ها منتشر شده، نکته‌ای دشوار است. اولین موارد ابتلا به ایدز در ایالات‌متحده در سال 1981 شناسایی شدند و قدیمی‌ترین شواهد در مورد این ویروس مربوط به نمونه خونی است که در سال 1959 از مردی ساکن در جایی که بعدها کنگوی بلژیکی نامیده شد، گرفته شده است.
برای پیدا کردن سر‌منشا، دانشمندان به یکی از شناخته شده‌ترین روش‌های ژنتیکی استناد کرده‌اند تا آهنگ تحول انواع زیرگروه‌های این ویروس را تعیین کنند. با دانستن آهنگ دقیق تحول، دانشمندان می‌توانند به عقب برگردند و به نقطه‌ای برسند که زیرگروه‌های مختلف این ویروس یکسان بوده‌اند. این دسته از ویروس‌ها می‌توانند شکل تغییر نیافته و اولیه این ویروس را در انسان نشان دهند.
بت کوربر، متخصص ژنتیک در آزمایشگاه ملی لس‌آلامس در نیومکزیکو، می‌گوید: ویروس HIV به طرز شگفت‌انگیزی، سریع منتقل می‌شود و تغییراتش هم‌زمان با انتقال به نفر بعدی، رخ می‌دهد. بنابراین ما باید سرعت سیر تحولی آن را بدانیم تا بتوانیم به عقب برگردیم.
کوربر نمونه‌خون سال1959 را با نمونه‌های امروزی مقایسه و تحلیل کرد. او توانست اجداد این ویروس را تا حدود سال 1931 تعقیب کند.
در تحلیل‌های جدید، بافت غده لنف زنی را که در سال 1960 در کنگوی بلژیک درگذشته، نیز مورد بررسی قرار دادند. نمونه بافت این شخص یکی از 800 نمونه‌ای بود که در قالب‌های پارافینی که به اندازه یک قالب یخ است، در دانشگاه کینشاسا نگهداری می‌شود.
محققان نمونه مذکور را با موارد جدید تطبیق دادند تا آهنگ تغییر و تحول این ویروس مشخص شود. بعد این آهنگ تغییر را با نمونه سال 1959 مطابقت داده و اجداد آن‌ها را تا سال‌های 1884 و 1924 تعقیب کردند.
وروبی می‌گوید: من سعی کردم نمونه‌های قدیمی را تا همین چند سال پیش تعقیب کنم. به محض اینکه به مرحله دیگری در همان بازه زمانی دست پیدا کنیم، تمام فرآیند تکاملی به صورت یک تصویر، ظاهر خواهد شد.
پژوهشگران حدس می‌زنند ایجاد شهرهای مستعمراتی هم‌زمان با عوض شدن قرن، به عنوان کاتالیزوری برای قدرت دادن به این ویروس عمل کرده است.
دکتر استیون ام. ولینسکی، یکی از همکاران این تحقیق، می‌گوید: شهرهای مستعمراتی نه تنها به معنی وجود تعداد هرچه بیشتر میزبان بالقوه برای زندگی ویروس‌ها در بخش‌های محصور بلکه عاملی برای فحشا و دیگر رفتارهای پرخطر برای انتقال ویروس هستند.
ولینسکی، متخصص بیماری‌های عفونی در مدرسه پزشکی فین‌برگ در دانشگاه شمال‌غرب شیکاگو می‌گوید: احتمالا شهرسازی در این ماجرا به عنوان محرک اصلی نقش داشته است.
جیم مور، یک انسان‌شناس در دانشگاه سن‌دیگو که ارتباطی با این مطالعه نداشت، می‌گوید: با توجه به میزان تلفات در دوره مستعمرگی آفریقا، جای هیچ تعجبی نیست که این ویروس توانسته است برای چندین دهه به صورت مخفیانه گسترش یابد.
لس‌آنجلس‌تایمز/ ترجمه: ستاره سمائی
نظر شما