تغییر در دانشگاه‌ها همچنان ادامه دارد

امید سلیمی‌بنی: از زمانی که کامران دانشجو سکان مدیریت دانشگاه های کشور را به دست گرفت، تغییرات یکی پس از دیگری آمدند و رفتند. روسای دانشگاه ها عوض شدند، پذیرش دانشجو در چند رشته متوقف و دوباره از سر گرفته شد و حالا، یکی از نهادهای تحت پوشش شورای عالی انقلاب فرهنگی می گوید دانشجویان باید لباس فرم یکسان بپوشند. این طور که پیداست، حرف و حدیثها در زمان باز شدن دانشگاه های امسال، پایانی ندارد.

همه، لباس یک دست بپوشند
رئیس یکی از نهادهای تحت پوشش شورای عالی انقلاب فرهنگی گفته دانشجویان برای رفتن به محل تحصیل خود باید لباس فرم یکدست و مشترک پوشیده باشند. کبری خزعلی رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان در گفتگو با خبرگزاری مهر با بیان اینکه دانشجویان و افراد حاضر در مراکز فرهنگی باید با پوششی مناسب و یکدست در این مراکز حاضر شوند، از طرحی با عنوان "ساماندهی لباس افراد" و تغییر پوشش دانشجویان به سوی " لباس یکدست و فرم" خبر داده است.

این مسئول دولتی با اشاره به اینکه "پوشش عمومی جامعه چه برای مردان و چه برای زنان باید طبق ضوابطی نشانگر تشخص ایرانی- اسلامی بودن مردم باشد"، از لباس به عنوان "ویترین فرهنگ جامعه" نام برده و افزوده کهد این ویترین "نباید مغایر با فرهنگ عمومی باشد."

بازنگری واجب است
اینطور که پیداست، روند تغییرات در دانشگاه های ایران، اکنون از تغییر روسای مراکز آموزشی و تغییرات و بازنگری در سرفصل برخی دروس، به پوشش دانشجویان دختر و پسر نیز سرایت کرده است. چندی پیش اخباری مبنی بر توقف پذیرش دانشجو در 12 رشته دانشگاهی منتشر شد که بلافاصله با موضعگیری و تکذیب مقامات دولتی روبرو شد. با این حال، برخی روسای دانشگاه ها با اشاره به اینکه "هیچ سرفصلی از دروس، همیشگی نیست" تلویحا به این نکته اشاره کردند که اراده ای برای تغییر در برخی رشته ها و دروس در وزارت علوم وجود دارد.

در همین رابطه رئیس دانشگاه علامه طباطبایی که از معتبرترین مراکز آموزشی علوم انسانی در تهران است، در گفت‌وگو با ایسنا، "مطالعه جدی" در زمینه تغییرات و بازنگری برخی رشته‌های علوم انسانی را مطرح کرده است. به گفته صدرالدین شریعتی، پس از انجام مطالعات، برخی دروس "قطعا اصلاح و برخی عناوین تغییر خواهند یافت یا محتوای برخی متفاوت خواهد شد.

آگاهان معتقدند بحث بر سر تغییر رشته های علوم انسانی و سرفصلهای دانشگاهی آنها، بعد از تابستان گذشته، شدت بیشتری به خود گرفته است، به طوری که اخیرا خبرهایی از کلید خوردن تدوین کتاب‌های جدید رشته های علوم انسانی منتشر می شود. با این همه، هفته گذشته، اشارات گاه و بیگاهی درباره توقف پذیرش در برخی رشته های دانشگاهی علوم انسانی تا تعیین تکلیف تغییر در محتوای عناوین آموزشی منتشر شد.

خبری که تذکیب شد
اوایل هفته گذشته ابوالفضل حسنی  مدیر کل دفتر گسترش آموزش عالی، در مصاحبه با یکی از خبرگزاریهای داخلی به این مسئله اشاره کرده بود که در رشته های مدیریت، علوم اجتماعی، سیاسی، حقوق و روانشناسی تغییرات مهمی باید اعمال شود. برای همین

"پذیرش دانشجو برای این دانشگاهها در این رشته ها منوط به بازنگری سرفصهای دروس خواهد بود."

هر چند این خبر، با جزئیات دیگری منتشر شد که نشان از صحت اصل آن دارد، ولی بلافاصله با موضعگیری مخالفان این تصمیم در سطح مراکز دانشگاهی روبرو شد. ظاهرا مسئولان وزارت علوم تصمیم گرفته بودند بازنگری در دروس و رشته هایی را آغاز کنند که به گفته آنان "بیش از 10 سال است بازنگری نشده اند". آنها از این بازنگری با تعابیری "رویکرد علم و دانش روز و بومی کردن" نام برده بودند.

به گفته مدیر کل دفتر گسترش آموزش عالی ، با توجه به این تصمیم، دانشگاه‌هایی که بخواهند رشته‌هایی مانند مدیریت، حقوق، علوم سیاسی و اجتماعی و روانشناسی را تأسیس کنند تنها پس از "بازنگری سرفصل‌های دروس" این رشته‌ها مجاز به پذیرش دانشجو خواهند بود و "پذیرش در سایر دانشگاه‌ها نیز به شرط تغییر و بازنگری سرفصل‌ها تمدید می‌شود."

اعلام این سیاست وزارت علوم با موضعگیری زیادی از سوی دانشگاهیان روبرو شد. در همین زمینه دکتر صادق زیبا از مدرسان دانشکده های علوم انسانی در دانشگاه های تهران با اشاره به اینکه تفاوتی بین علوم انسانی و علوم اسلامی وجود ندارد از این سیاست جدید انتقاد کرد. شاید به دلیل همین انتقادهای آشکار و نهان بود که چند روز بعد، بلافاصله، مسئول دفتر گسترش آموزش عالی، خبر پیشین خود را اصلاحیه زد.

به گفته ابوالفضل حسنی عناوین هیچ یک از دروس دانشگاهی حذف نخواهد شد. با این حال این مقام مسئول سیاست وزارت علوم را تغییر در سرفصلهای دروس این 12 رشته تحصیلی اعلام کرده بود زیرا به تعبیر وی " از آخرین بازنگری برخی از دروس بیش 20 سال گذشته" و سرفصل رشته هایی مانند روانشناسی، حقوق، مدیریت، علوم اجتماعی و سیاسی، باید بازنگری شود.

به گفته این مسئول بلند پایه وزارت علوم، "چنانچه از این پس دانشگاهی بخواهد رشته های جدیدی در این حوزه ها ایجاد کند، تصویب آن منوط به بازنگری در سرفصلهای دروس خواهد بود."
همچنین مدیرکل دفترگسترش آموزش عالی، از آغاز به کار کمیته‌های شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم در "روزهای آینده" خبر داده است. روزهایی که به تعبیر آگاهان با شروع سال تحصیلی جدید مقارن خواهد بود، زیرا این مقام مسئول از روسا و مسئولان ذیربط در دانشگاه‌ها خواسته است "بازنگری در سر فصل دروس رشته های مورد نظر را پیشنهاد کنند" تا مقامات وزارت علوم در شورای عالی برنامه ریزی پیشنهادها را برای تغییر در رشته های نامبرده بررسی می کنند.

بلافاصله بعد از درخواست پینشهاد از روسای دانشگاه ها بود که برخی تصمیم گیران مراکز آموزشی مانند دانشگاه علامه تهران، اعلام کردند مطالعات تحقیقاتی در مورد رشته‌ها مورد نظر را در مراکز تحت مدیریت خود آغاز کرده اند. همچنین این مسئولان اضافه کرده اند تا زمان اتمام کار، نتیجه‌ای اعلام نخواهد شد و باید پس از طرح پیشنهادها در شوراها  و جلسات متعدد توسط مراجع علمی، بررسی و نتیجه گیری انجام شود.

با این حال، مقامات وزارت علوم اعلام کرده اند، بازنگری در رشته های دانشگاهی، تنها به علوم انسانی محدود نخواهد شد و سرفصل‌های دروس فنی و مهندسی را نیز شامل می گردد. به گفته حسنی، رشته های فنی و مهندسی نیز که بیش از 5 تغییر نکرده باشند، بازنگری خواهند شد.

اکنون، دانشجویان علوم انسانی باید در انتظار پیشنهادهایی باشند که از طرف روسای جدیدی ارائه می شود که گفته می شود در تابستان گذشته، بسیاری از آنها جدیدا در سمتهای خود منصوب شده اند. با این همه، طرح، پوشش یکسان برای دانشجویان، آخرین خبری است که درباره تغییر در دانشگاه های کشور منتشر می شود.

دانشگاه های تک جنسیتی در راه است
همزمان با تغییرات جدید در دانشگاه ها، رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان در مورد پیشنهاد شورای تحت امر خود برای راه اندازی مراکز دانشگاهی تک جنسیتی تاکید کرده است به گفته کبری خزعلی، طرحهایی در شورای فرهنگی اجتماعی زنان در دست بررسی است که نتیجه آن راه اندازی مراکز آموزشی تک جنسیتی خواهد بود.

وی هدف از این دانشگاه ها که ورود پسران در آن ممنوع است را "آرامش دختران و زنان و تضمین حفظ و رعایت شئونات اسلامی" عنوان کرده است.

به گفته وی همزمان با راه اندازی "مراکز آموزشی ویژه"، کانونهای  دیگری همچون "پارک بانوان" تشکیل خواهد شد و برخی از اقدامات دیگر نیز مانند "محرم سازی مدارس دخترانه" باعث می شود تا زنان در آرامش به فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی خود بپردازند.

این طور که پیداست، در مهر امسال، دانشجویان باید بتغییراتی مانند عوض شدن روسای مراکز آموزشی خود، بازنگری در رشته ها، کتابها و درسها و همچنین "یکسان شدن لباسها" را شاهد باشند. تغییراتی که به نظر می رسد از جنبه های مختلف ماهیت و ساختار، قصد بازتعریف دیگری از نظام آموزشی کشور را هدف گزاری کرده اند.