منشور حقوق بشر کوروش به کشورش بازگشت

الهه محمدی: پس از کشمکش های فراوان بر سر منشور کوروش بین ایران و موزه بریتانیا بالاخره منشور کوروش به کشورش بازگشت و به مدت 4 ماه از سوی موزه بریتانیا به موزه ملی ایران قرض داده شد. به نقل از سازمان میراث فرهنگی سفال نوشته موسوم به منشور حقوق بشر کوروش که توسط موزه بریتانیا به طور امانت در اختیار ایران قرار گرفته بامداد روز جمعه، 19 شهریور (10 ستپامبر) وارد فرودگاه تهران شد و از آنجا به خزانه موزه ملی ایران انتقال یافت. این کتیبه به مدت 4 ماه در ایران نگهداری می شود. گفته می شود ورود این کتیبه به کشور با اتخاذ تدابیر امنیتی صورت گرفته است. اگرچه ورود منشور کوروش به ایران با مشکلات و کشمکش های زیادی همراه بود، اما کمتر کسی است که از ورود آن به کشورش ناخرسند باشد. بطوریکه آیت الله مکارم شیرازی نیز ورود این کتیبه به کشور را خوشایند دانسته است.گرچه منشور حقوق بشر کوروش براساس توافق بین سازمان میراث فرهنگی و موزه بریتانیا به موزه ملی ایران امانت داده شده ولی ورود آن به ایران با هشت ماه تاخیر صورت گرفته است. قرار بود این شیئ تاریخی سال گذشته و در چارچوب توافقنامه بین مقامات فرهنگی ایران و بریتانیا، در ایران به نمایش گذاشته شود اما مقامات موزه بریتانیا به دلایل مختلف از عمل به این توافق سر باز می زدند.

ناآرامی های سیاسی سال گذشته ایران،علت تعلل بریتانیایی ها
در سال گذشته بنابر تفاهم نامه ای که بین موزه ملی ایران و موزه بریتانیا بسته شده بود، قرار بر این بود که منشور کوروش شهوریور ماه گذشته به ایران فرستاده شود. اما در پائیز سال گذشته بود که رئیس سازمان میراث فرهنگی اظهار داشت که حوادث پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری باعث شده است تا موزه بریتانیا ایران را مکان مناسبی برای فرستادن منشور کوروش نداند و امانت آن را به فرصتی دیگر موکول کند. رئیس موزه بریتانیا طی نامه‌ای اعلام کرده بود که به دلیل حوادث سیاسی پس از انتخابات در ایران، قادر به ارسال آن به ایران نیست و این منشور را در فرصتی دیگر در ایران به نمایش خواهد گذاشت.
 اگرچه موزه بریتانیا دلایلی را برای خودداری از ارسال این شیئ به ایران مطرح می کرد، اما گفته می شد که دلیل اصلی این اقدام نگرانی مقامات موزه از امنیت این شیئ منحصر به فرد به علت نا آرامی های سیاسی ایران در سال گذشته بود. سازمان میراث فرهنگی طی نامه‌ای اعتراض خود را به مدیریت موزه بریتانیا اعلام کرده و یادآور شده بود که این اقدام موزه بریتانیا بر خلاف تفاهم‌نامه بین موزه ملی ایران و موزه بریتانیا است و آن‌ها باید توضیح دهند که چه مشکلی از نظر فضای سیاسی در ایران وجود دارد که فرضاً بخواهد انتقال منشور کوروش به ایران را تهدید کند.

ضرب الاجل ایران برای بریتانیا در سال گذشته
در سال گذشته، گزارش هایی نیز به نقل از مقامات موزه بریتانیا انتشار یافته بود حاکی از اینکه یافتن تکه هایی با حکاکی های مشابه منشور در انبارهای موزه، بررسی های بیشتری را ضروری ساخته و به همین دلیل، ارسال این شیئ به ایران به تعویق افتاده است.  بنابر همین تعلل ها و بدقولی های مکرر مقامات موزه بریتانیا در سال گذشته بود که اعتراض شدید مقامات کشورمان را به دنبال داشت. بطوریکه حمید بقایی معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواستار پرداخت غرامت 300 هزار دلاری از سوی موزه بریتانیا بابت هزینه آماده‌سازی مکانی و تبلیغاتی برای نمایش منشور کوروش شد.
البته ماجرا به اینجا ختم نشد و وارد حوزه سیاسی- فرهنگی دو کشور نیز گردید. بطوریکه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور گفته بود در صورت تعلل انگلیسی‌ها در آوردن منشور کوروش جهت برپایی نمایشگاه تاریخی احتمال قطع تمام روابط فرهنگی دو کشور جدی است. حمید بقایی با اشاره به روند بازگردادن منشور کوروش به ایران گفته بود انگلیس‌ها باید بدانند اگر به وعده و قول و قرارهایی که دادند عمل نکنند روابط فرهنگی خود را با آنها به شکل جدی قطع خواهیم کرد. وی همچنین  گفته بود: «علاوه بر قطع روابط فرهنگی با آنها به دنیا اعلام خواهیم کرد با موزه بریتانیا همکاری فرهنگی نکنند چون این مرکز ظاهراً علمی ـ پژوهشی در رفتار خود کاملاً سیاسی رفتار می‌کند و به تعهدات خود پای‌بند نیست.»
به نظر می رسد با ورود کتیبه کوروش به ایران باید منتظر روابط مسالمت آمیزتری بین مناسبات فرهنگی ایران و بریتانیا باشیم.

منشور کوروش، نشانه‌های روحیهٔ بردباری در فرهنگ ایرانی
منشور حقوق بشر کوروش، که استوانه کوروش کبیر هم نامیده شده، یک شیئ سفالین و تقریبا استوانه ای شکل به طول 23 سانتی متر و عرض 11 سانتی متر است که بر سطح آن، مطالبی به زبان بابلی و خط میخی حک شده است. این منشور یا استوانه کوروش دوم (بزرگ) لوحی از گل پخته است که در سال ۵۳8 پیش از میلاد به فرمان کوروش دوم هخامنشی پادشاه و بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی نگاشته شده است. نیمه نخست این لوح از زبان رویدادنگاران بابلی و نیمه پایانی آن سخنان و دستورهای کورش به زبان و خط میخی اکدی (بابلی نو) نوشته شده‌است. این استوانه در سال 1258 خورشیدی/ 1879میلادی در نیایشگاه اِسَگیله (معبد مردوک، خدای بزرگ بابلی) در شهر بابل باستانی پیدا شده‌ ودر موزه بریتانیا در شهر لندن نگهداری می‌شود.
از آنجا که بخشی از این سفال نوشته حاوی نظرات کوروش در مورد زمامداری و روابط حکومت و مردم و دستور او برای آزادی دینی، رهایی بردگان، آزاد کردن اسیران، منع بیگاری و همچنین، ممنوعیت دست اندازی سپاهیان ایرانی به جان و مال مردم حتی ملت های شکست خورده است، برخی از مورخان از آن به عنوان نخستین سند احترام به حقوق بشر در تاریخ جهان یاد کرده اند.