زهرا تالانی: لایحه حمایت از خانواده به پیشنهاد قوه قضائیه در جلسه هیات دولت محمود احمدی نژاد در تیر ۱۳۸۶ تصویب و به مجلس ارسال شد. بر اساس ماده23 لایحه حمایت از خانواده که جنجالی‌ترین بخش آن نیز هست، مردان برای ازدواج مجدد نیازی به اجازه و آگاهی همسر قبلی خود ندارند و تنها لازم است به دادگاه توانایی مالی خود برای داشتن زن جدید را اثبات کنند. مخالفتها سبب شد تا این موضوع سه سالی مسکوت بماند سرانجام با افزایش شرایطی این ماده دوباره به مجلس بازگردانده شد. این بار هم صدای مخالفان شنیده شد .فاطمه راکعی دبیر کل جمعیت زنان مسلمان نو اندیش در این گفت و گو دلایل عمده مخالفان را نسبت به این لایحه عنوان می کند:
شما یکی از کسانی هستید که به صراحت بارها مخالف ماده 23 لایحه حمایت از خانواده بوده اید. اما این ماده دوباره پس از سه سال بر روی میز نمایندگان مجلس قرار گرفته است؟
لایحه حمایت از خانواده برای به‌روز کردن نسخه قدیمی این لایحه که در سال 1353 به تصویب رسیده بود، توسط قوه قضاییه به دولت ارایه شد و دولت نهم با تصمیم خود و بدون کسب نظر کارشناسی قوه‌قضاییه، ماده 23و22 و چند ماده دیگر را به آن اضافه کرد وآن رابه مجلس تحویل داد.
مطابق ماده 23 این لایحه اختیار همسر دائم بعدی، منوط به اجازه دادگاه پس از احراز توانایی مالی مرد و تعهد اجراء عدالت بین همسران است. به عبارتی مرد برای ازدواج مجدد نیازی به اجازه همسر اول را ندارد و این یعنی اجحاف در حقوق زنان. این ماده یکی از مواد بحث برانگیزی است که نه تنها من بلکه تقریبا اکثر زنان با ان مخالف هستند.الان موضوع جامعه ما چند همسری نیست که مجلس وقت خود را متمرکز بر آن کرده است.
تعدد زوجات مسئله تازاه ای در کشور ما نیست.شاید برای همین نمایندگان معتقدند که باید به این موضوع وجهه قانونی داد؟
بله. شرع مقدس برای موارد استثنایی ازدواج موقت و یا حتی تعدد زوج را مطرح کرده است. در قانون هم به صورت تلویحی به این مواد اشاره شده بود اما نه به این صراحت.
در جامعه ما این موضوع غیر شرعی هم تلقی نمی شود اما تمام حرف ما این است که وقتی در تمام ادیان به ویژه دین مبین اسلام نسبت به تک همسری و ازدواج دائم تاکید شده است چرا باید قبح یک چنین موضوعی را در جامعه از بین ببریم؟
قانون قبلی برای موارد استثنایی ازدواج موقت و یا حتی تعدد زوج را مطرح کرده است اما نباید با تصویب قانون ان را به صورت قاعده دراورد. چون عرف و جامعه ما یک چنین چیزی را نمی پذیرد.کسی که ازدواج مجدد داشته بنابر ضرورت های خود این کار را می کرده پس چرا باید آن را قانون کنیم تا برخی مردان بوالهوس هم از آن سوءاستفاده کنند.
تا کنون در هیچ ماده قانونی به صراحت این موضوع عنوان نشده است. متاسفانه طرفداران این ماده متوجه نیستند که این ماده می تواند موضوع چند همسری را فرهنگ سازی کند و تبدیل به یک هنجار کند. و حتی ممکن است کسانی هم که به این موضوع فکر نمی کردند دنبال ان بروند.
متاسفانه این لایحه درحالی نام حمایت از خانواده را یدک می کشد که کیان خانواده را نشانه گرفته است و برای همین در طول این 3 سال بارها در همایش های و سمینارها و گفت و گوهایی که داشتم مخالفت خود را نسبت به مواد 22 و23 ان اعلام کرده ام.
وقتی 3 سال پیش نسبت به این لایحه اعتراض شد اصلاحاتی وارد شد این اصلاحات تا چه حد کار ساز بوده است است؟
با تلاشهایی که انجام شد 10 شرط به ماده 23 لایحه حمایت از خانواده اضافه شد تا در صورتی که زنی یکی از این شروط را دارا باشد مرد اجازه ازدواج مجدد پیدا کند، اما باز هم قطعا این ماده اجحاف به حق زنان است. اگر زنی با ارتکاب جرم عمدی مثل صدور چک بلامحل، سرقت و ... -البته شامل جرایمی همچون جرایم مربوط به رانندگی که حتی جریمه‌ی زندان هم داده نمی‌شود-، حکم قطعی محکومیت یک سال زندان برایش صادر شود، مرد به محض صدور حکم قطعی می‌تواند تقاضای ازدواج مجدد کند اما اگر زن با ارتکاب جرم عمدی به جزای نقدی محکوم شود،اما به دلیل عدم توان پرداخت این جزای نقدی، بازداشت شود، در این صورت مرد پس از انقضای مدت یک سال بازداشت می‌تواند تقاضای ازدواج مجدد کند.
همچنین ، عقیم بودن زن و غایب شدن زن به مدت یک سال، ابتلای زن به هرگونه اعتیاد مضر حال خانواده به تشخیص دادگاه ، سوء رفتار یا سوء معاشرت زن به حدی که ادامه زندگی را برای مرد غیر قابل تحمل کند ، ترک زندگی خانوادگی از طرف زن به مدت 6 ماه از دیگر مواردی است که این ماده به مرد اجازه ازدواج مجدد می دهد.
برخی از شرایطی که در قانون خانواده سال 53 به مردان اجازه ازدواج مجدد می داد در ماده 23 نیز تکرار شده است در حالی که با توجه به تغییر و پیشرفت جامعه این شروط محلی از اعراب ندارد. مثلاعقیم بودن زن و یا داشتن بیماری صعب العلاج در جامعه امروزی دلیل مستدلی برای اجازه داشتن مرد برای ازدواج مجدد نیست چرا که عقیم بودن امروزه تقریبا از بین رفته است. بنابراین نمی تواند یکی از شروط ازدواج مجدد مردان باشد.
در شرط هفتم همین ماده اورده شده که در صورت سوء رفتار یا سوءمعاشرت زن به حدی که ادامه زندگی را برای مرد غیرقابل تحمل کند، مرد می‌تواند ازدواج مجدد داشته باشد،
به عقیده شما تشخیص این مورد چگونه ممکن است؟
تشخیص‌اش به این آسانی‌ها نیست و دادگاه نمی‌تواند به درستی در این زمینه حکم کند. مواردی مانند جنون، اعتیاد، امراض صعب‌العلاج و محکومیت زن نیز ازجمله مسائلی هستند که اگر زن یا مرد هرکدام به آن مبتلا شوند، دادگاه به طرف دیگر اجازه می‌دهد که تقاضای طلاق کند و این چیز جدیدی نیست و در قوانین گذشته در رابطه با آن حکم داده شده بود.
برخی از این مواد تعریف کاملا مشخصی دارند، مانند ابتلا زن به بیماری صعب العلاج، عقیم بودن زن و محکومیت زن به حبس بیش از یک سال. اما از برخی از موارد مذکور می توان برداشت های گوناگونی داشت که عدم ایفای وظایف زناشویی، عدم تمکین زن از مرد و ترک زندگی از طرف زن به مدت بیش از ۶ ماه، از آن جمله است.
انتقادی که عمدتا به موارد نوع دوم وارد می شود، عدم ضرورت وجود حکم دادگاه در تشخیص این موارد است، بنابراین این احتمال وجود دارد که صحت ادعای مرد در یکی از این موارد، مورد تردید قرار نگیرد.
عدم تمکین و یا ترک خانه، بی دلیل صورت نمی گیرد و در صورت مطرح شدن این موارد، باید موضوع با درنظر گرفتن علت ها پیگیری شود نه صرف ذکر معلول.اینکه عنوان می شود در صورت اعتیاد، عقیم بودن یا زندانی بیش از یک سال همسر حق طلاق دارد چیز تازه ای نیست جز اینکه زندان از 4 سال به یک سال کاهش یافته و باز هم این ظلم در حق زنان است چون گاهی زنان به خاطر همسر به حبس محکم می شوند.
بنابراین خانوم راکعی، شما معتقدید که بهتر است این ماده حذف شود و شرایط به حالت گذشته بازگردد؟
بله اگر ازدواج مجدد بی‌ضابطه باشد بهتراز آن است که تبدیل به قانون شود، چون در این صورت حتی مردانی که اصلا به ازدواج مجدد هم فکر نمی‌کنند، وقتی می‌بینند قانون از آنها حمایت میکند، ممکن است به ازدواج مجدد فکر کنند و این یعنی ترویج یک فرهنگ غلط در جامعه.
این لایحه بنیاد خانواده را به خطر می اندازد و بر تعداد کودکان طلاق و کار در جامعه می افزاید. هویت دادن به این موضوع اصلا درست نیست.
اما برخی معتقدند که با دادن حق طلاق به زنان تا حدودی از انها حمایت می شود؟
حمایت از خانواده یعنی حمایت از جامعه متعادل و سالم .وقتی خانواده ای متزلزل شود حق طلاق برای زنی که حاضر است به خاطر فرزندش زندگی کند چه فایده ای می تواند داشته باشد؟
نظر شما