«سنتوری» آمد؛​ با چاووشی مجاز و بدون فرازمند

سمیه علیپور: «سنتوری» در بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر دو گروه موافق و مخالف داشت و موضع​گیری​ها در مورد ساخته مهرجویی اغلب حد وسط نداشت؛ برخی آن را بسیار پسندیده بودند و تعدادی آن را یکی از آثار ضعیف کارنامه کاری مهرجویی می​دانستند.

کارگردان شناخته‌شده سینمای ایران در هجدهمین فیلم سینمایی خود نه از عرفان گفته بود و نه داستانی منتقد اجتماع و نه فلسفه؛ این بار او سراغ موضوع اعتیاد رفته بود، البته به سبک داریوش مهرجویی.

معتاد فیلم مهرجویی با بازی بهرام رادان نه سید «گوزن​ها» بود و نه آتقی. او نه از طبقه پایین بود و نه فردی بی​سواد و بی​خانواده؛ علی سنتوری اهل هنر بود و روشنفکر و باخانواده.

مهرجویی داستان اعتیاد او را از جایی شروع کرد که علی از عرش به فرش افتاده بود و همسر قصد ترک او را داشت. گلشیفته فراهانی در سکانسی با توضیح موجزی روایت اعتیاد علی سنتوری را چنین بیان کرد: «کی فکرشو می​کرد علی سنتوری که از خانی​آباد تا همین شمرون کوفتی همه عاشقش بودن به این روز بیفته؟ مجوز همه کنسرتاشو لغو کردن، نذاشتن کاستشو بده بیرون. واسه چندرغاز پول مجبور شد بره خونه هر ننه قمری بزنه... برای اجاره خونه... این اون... که چی؟ یکی پول نداشت یکی خواست بهش حال بده... یکی تریاک داد یکی عرق داد... کشید خورد آه... علی سنتوری...»

تفاو​ت​​ها در نگاه مهرجویی به مقوله اعتیاد و روایت متفاوت او از این جریان و وارد کردن تاثیر اجتماع و آسیب​های اجتماعی به جریان معتاد شدن علی سنتوری خیلی زود موجب شد این فیلم با حاشیه مواجه شود؛​ اما حواشی در بطن بروز پیدا کرده بود و تا دو روز مانده به اکران فیلم چندان علنی نشده بود.

هرچند کم​توجهی داوران جشنواره فیلم فجر به این اثر اعتراض خبرساز بهران رادان برنده سیمرغ بلورین جشنواره فجر برای این فیلم را به همراه داشت، اما آن حواشی قبل از پایان سال 1385 به فراموشی سپرده شد و در نیمه تابستان سال 1386 همه منتظر نمایش عمومی فیلم بودند.

مخالفت​هایی با عنوان «علی سنتوری»​ صورت گرفته بود. این نام حتی در زمان جشنواره از عنوان فیلم خارج شد، اما در مقطع اکران فیلم با هوشمندی طراح پوستر، مضراب سنتور در جایی قرار گرفته که به صورت «علی» خوانده می​شد. از سوی دیگر مسئله خواندن محسن چاووشی در فیلم که به عنوان خواننده​ای بدون مجوز شناخته می​شد اشکال دیگری بود که با جایگزین کردن صدای رادان برطرف شد.

سینما قدس به عنوان سینمای سرگروه فیلم گزینش شده بود و پوستر فیلم از یک هفته قبل از شروع اکران مقابل این سینما توجه رهگذران را به خود جلب می​کرد، اما همه چیز دقیقاً زمانی به وقوع پیوست که کسی انتظارش را نداشت.

دو روز به شروع نمایش فیلم باقی مانده بود که گفتند بنا به دلایلی نمایش این فیلم عقب افتاده است. ابتدا همه چیز در لفافه عنوان می​شد و فرازمند و مهرجویی از صحبت خودداری می​کردند تا سخنان آنان ضد کارشان وارد عمل نشود. یک ماه و نیم از اکران نشدن «سنتوری»​ و جایگزین شدن فیلم دیگری در سینما قدس گذشت که محمود اربابی، رئیس اداره کل نظارت و ارزشیابی وقت ​اعلام کرد فیلم مهرجویی برای مراقبت از سینما اکران نشده است.

اظهارات اربابی از آن​جا که این مدیر ارتباط چندان نزدیکی با مطبوعات نداشت بیشتر به عنوان حرفی کلی برای رها شدن از پاسخ به جزئیات تلقی شد، اما بعد از چند ماه صحبت​های جدی محمدحسین صفارهرندی، وزیر ارشاد وقت، نشان داد مخالفت​​ها با این فیلم قطعاً​ از سوی مقامی بالاتر معاون سینمایی و رئیس اداره کل بوده است.

صفارهرندی در مورد فیلم مهرجویی گفت:​ ««سنتوری» به احترام سینما، هنرمندان،‌ اعتقادات مردم و فرهنگ عمومی ما هرگز نمایش داده نمی‌شود.»

این اظهارات آب پاکی روی دستان سازندگان فیلم ریخت و همه این​​ها در مقطعی اتفاق افتاد که از سوی دیگر نسخه غیرمجاز «سنتوری» با زیرنویس انگلیسی وارد بازار شد. مسئولان در ارشاد می​گفتند عوامل فیلم در این زمینه نقش داشتند و حتی در برخی خبرها اعلام شد بعد از پیگیری​ها روشن شده فردی با عنوان «ف.ف» در این مورد دخیل بوده است؛ عنوانی که شبیه نام فرامرز فرازمند بود و این تهیه​کننده را واداشت اعلام کند ارتباطی با این جریان نداشته و از هموطنان خود بخواهد در صورت خرید نسخه قاچاق فیلم مبلغی به میزان بلیت سینما به حساب آنان واریز کنند. این پیشنهاد با استقبال گروهی از افراد که هم به برای  مهرجویی احترام قائل بودند و هم انتظار دیدن فیلم او را می​کشیدند،​ قرار گرفت.

«سنتوری» همه تهران و شهرستان​ها را فراگرفت، همه در زمستان سال 86 از ماجرای نوازنده سنتور و آهنگسازی می​گفتند که اعتیاد زندگی او را بر هم ریخته؛​ حتی بعد از این فیلم کسانی که سنتور می​نواختند و پول جمع می​کردند در سطح شهر بیشتر شد.

بعد از حضور جواد شمقدری در معاونت امور سینمایی و رفع توقیف فیلم​های سینمایی انتظار می​رفت اتفاقی هم در مورد فیلم مهرجویی رخ دهد؛ این اتفاق در حد صدور مجوز عرضه فیلم به شبکه نمایش خانگی بود؛ امکانی که سه سال قبل به صورت غیرقانونی به وجود آمده بود.

این روزها در شرایطی که فرامرز فرازمند بعد از تلاش​های بی​ثمرش برای اکران «سنتوری» در بهشت زهرا آرمیده باز هم نوای «دلواپس و بی​تابم...» با صدای محسن چاووشی که دیگر این روزها غیرمجاز نیست، در خانه​ها می​پیچد.