مادامی که مشکل شبکه فاضلاب در تهران برطرف نشود و این شهر به سیستم اگو تجهیز نشود، این وضعیت ناگوار ادامه خواهد داشت. اگر تصفیه آب و فاضلاب تهران با روند فعلی پیش برود، این کار بیش از صد سال به‌طول می‌انجامد.
منبع و منشأ آلودگی‌های سفره آب زیرزمینی تهران از تنوع برخوردار است و نمی‌توان فقط یک عامل را در این مسئله سهیم دانست. مهم‌ترین مشکل آلودگی آب تهران آنکه چون دارای سیستم فاضلاب نیستیم، چاه‌های جذبی (چاه‌های متداول دستشویی خانه‌ها) به آلودگی سفره‌های زیرزمینی دامن می‌زنند وقتی سطح آب‌های زیرزمینی بالا میآید، آب وارد چاه‌های جذبی شده و مقدار زیادی آمونیاک را به صورت ترکیب‌های مختلف با خود وارد آب می‌کنند. افزایش مقدار آمونیاک و ترکیب‌های آن مانند نیتریت‌ها و نیترات‌ها ، باعث بیماری‌های مختلف در بدن انسان، به ویژه کودکان تهرانی می‌شود.
تنگی نفس در کودکان و آبی رنگ شدن سر انگشتان به دلیل کمبود اکسیژن، مهم‌ترین علایم این بیماری‌ها است.
منبع دوم آلاینده آب لوله‌کشی تهران در کنار رودخانه‌ها قرار دارد. حریم رودخانه‌هایی که آب آشامیدنی شهر را تأمین می‌کنند، مانند رود کرج ، لار، لتیان و اخیراً ماملو که دارد وارد شبکه می‌شود، سرشار از منابع آلاینده آب هستند. در ساحل این رودخانه‌ها، انواع تأسیسات تفریحی و صنعتی استقرار یافته است که فاضلاب خود را مستقیم وارد رودخانه‌ها می‌کنند و پس از رسیدن به لایه‌های زیرزمینی، سفره آب زیرزمینی را آلوده می‌کنند.
آلودگی‌هایی مانند نفت، بنزین و گازوئیل نیز از طریق همین رودخانه‌ها به سفره‌های زیرزمینی انتقال می‌یابد.
سومین عامل آلودگی آب تهران، تأسیسات صنعتی مانند چرم‌سازی‌ها، کارگاه‌های آبکاری و مطب‌های دندانپزشکی است که با فلزات سنگین سروکار دارند. فاضلاب این مراکز، مستقیم وارد سفره آب زیرزمینی می‌شود.
مشکل آلودگی آب در جنوب تهران بیشتر به چشم میآید
در شهر ری، نهر یا رودخانه‌ای است که به کرت‌های کاهو و خیار می‌رود. اگر این نهر را ببینید به عظمت این مسئله بهتر پی می‌برید.اغلب پمپ‌های بنزین نیز مخازن غیراستاندارد دارند که نشت می‌کند. بنزین و گازوئیل این مخازن، گاهی تبخیر می‌شود که و پس از میعان به سطح زمین میآید و بالاخره راه سفره‌های زیرزمینی را پیدا می‌کند. گاهی نیز از شکستگی‌های مخزن‌ها، هیدروکربورها مستقیم به سوی سفره‌های زیرزمینی حرکت می‌کند. هر پمپ بنزین حدود 450 لیتر در روز نشتی دارد. این ترکیبات به نشتی انبارهای مواد شیمیایی در خیابان ناصرخسرو اضافه می‌شود که شامل انواع اسید و مواد قلیایی است. اغلب مراکز تعویض روغن نیز هر شب صدها لیتر روغن سوخته به جوی‌های عمومی می‌ریزند که این روغن سوخته‌ها نیز راه خود را پیدا می‌کنند و وارد سفره های زیرزمینی می‌شوند.
قانونی شدن تجاوز به محیط‌زیست و چشم‌پوشی سازمان‌های مربوطه درباره آلودگی آب، تأسف‌برانگیز است. گاهی خود دولت نیز به جمع آلوده‌کنندگان آب‌ها می‌پیوندد، به‌طور مثال وزارت جهاد کشاورزی که وظیفه صدور پروانه چرای دام در مراتع، کنترل نوع و میزان مصرف کود و سموم شیمیایی، واگذاری اراضی و صدور مجوز تغییر کاربری اراضی را بر عهده دارد، به این وظیفه درست عمل نمی‌کند. پروانه‌های چرای دام در حوزه‌های آبریز سد لتیان، کرج و لار بی‌توجه به ظرفیت واقعی مراتع صادر می‌شود و به تبع آن میزان کود و مصرف سموم شیمیایی در حال افزایش است.
در صورتی که عزمی وجود داشته باشد، بحران کیفیت آب، قابل پیشگیری است. اما متأسفانه گاهی شاهد سهل‌انگاری هستیم. مخلوط کردن آب‌های سالم و غیرسالم، روشی است که در حال حاظر برای پائین آوردن میزان نیترات از آن استفاده می‌شود.
متاسفانه آب تهران نه تنها سالم نیست بلکه خطرناک است. طبق اعلام سازمان آب، بیش از 45 درصد آب تهران از سفره‌های زیرزمینی تأمین می‌شود. آلودگی آب مناطق مختلف شهر تهران به ویژه 19 و 20 آنقدر شدید است که مصرف آن، خطرناک است. در چنین شرایطی مسئولان وزارت نیرو با ارائه آمارهای خوشبینانه سعی می‌کنند بخش مهمی از واقعیت را کتمان کنند. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
استاد محیط‌زیست در دانشگاههای تهران و علامه طباطبایی
نظر شما