* آقای دکتر! نحوه شکل‌گیری موسسه مالی و اعتباری مهر به چه شکلی بوده است؟ و در حال حاضر مشکل این موسسه برای گرفتن مجوز از بانک مرکزی چیست؟
ـ ابتدا باید در این زمینه سابقه‌ای مطرح کنم. تا پیش از اجرای قانون تنظیم بازار متشکل غیرپولی در سال 83، بسیاری از موسسات پولی و بانکی در برخی از اشکال خود بدون کنترل تشکیل می‌شدند و آمار بالای صندوق‌های قرض‌الحسنه (19هزار صندوق) در چنین فضایی شکل گرفت که بانک مرکزی در آن نقش نداشت.
در فاصله میان سال‌های تصویب قانون عملیات بانکداری بدون ربا در سال 62 تا قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی در سال 83 این موسسات به دلیل نیاز جامعه رشد زیادی داشتند که یکی از آن‌ها موسسه قرض‌الحسنه بسیجیان بود که بعدها تبدیل به موسسه مالی و اعتباری مهر شد.
در سال 83 بانک مرکزی در اقدامی شایسته قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی را تدوین کرد و این قانون ضروری به تصویب رسید که بر اساس آن تشکیل موسسات فقط و فقط منوط به نظر بانک مرکزی است و آن بخش از موسسات که در حوزه قرض‌الحسنه و فعالیت‌های غیرانتقاعی مشغولند می‌توانند از بسترهایی مثل بانک قرض‌الحسنه استفاده کنند.
* اما در این فاصله موسسات قرض‌الحسنه بزرگ وارد فعالیت‌های انتفاعی هم شدند.
ـ بله؛ وقتی این موسسات وارد عقود اسلامی شدند طبیعتا دیگر راه برگشتی به فعالیت‌های قرض‌الحسنه نداشتند. موسسه بسیجیان هم در آن شرایط به اندازه‌ای توسعه پیدا کرد که محدود نبود و در تمام حوزه‌های بانکداری اسلامی وارد شده بود. در سال 83 تعداد پنج میلیون مشتری داشتیم که حالا به هفت میلیون رسیده است و به همین دلیل در آن موقع درخواست موسسه مالی و اعتباری با سرمایه 150 میلیارد تومانی شد که با موافقت اصولی آن موافقت شد.
* اما شما مجوز فعالیت را از بانک مرکزی هنوز نگرفته‌اید، دلیل آن چیست؟
ـ به بانک مرکزی به عنوان یک مرجع نظارتی اعتقاد داریم و سعی در اجرای قوانین و بخشنامه‌های این مرجع داریم. آن‌ها می‌دانند موسسه‌ای که 17 سال فعالیت دارد طبیعا تطبیق آن با قوانین جدید زحماتی دارد و به همین دلیل به ما کمک می‌کنند و تایید می‌کنند که در این مسیر ذی‌نفعان و سپرده‌گذاران نباید متضرر شوند.
* بانک مرکزی مواردی را به عنوان تخلف برخی موسسات مطرح می‌کند مثلا از پول سپرده‌گذار ملک خریداری شده است یا موراد دیگر. موسسه مهر چقدر به خواسته‌های بانک مرکزی نزدیک شده است؟
ـ از سال 83 به بعد این مراقبت انجام می‌شود و انتظارات قانونی بانک مرکزی در حال تحقق است ولی به هر حال تطبیق با قوانین نیاز به ریاضت دارد و زمان می‌برد و بانک مرکزی هم به این امر وقوف دارد. ما لحظه به لحظه در حال نزدیک شدن به استانداردها هستیم. البته این را هم می‌دانیم که بقیه موسسات مالی یا بانک‌ها که از بانک مرکزی مجوز دارند کاملا منطبق با استانداردها عمل نمی‌کنند؛ آن‌ها هم فاصله دارند و وظیفه بانک مرکزی و تمام همکاران این است که با اجرای الزامات قانون را رعایت کنند چون منافعش به خود ما بر می‌گردد. نباید این تصور به جامعه القا شود که آن‌ها که دارای مجوز هستند کاملا قانونی عمل می‌کنند چون در بسیاری از موارد آن‌ها هم از استانداردها عدول کرده‌اند. رعایت قوانین و مقررات باید مستمرا به عنوان یک دغدغه مورد توجه قرار بگیرد.
* مشخصا مشکل اصلی موسسه مهر در گرفتن مجوز از بانک مرکزی چیست؟
ـ مشکل خاصی نیست و در حال طی مسیر هستیم که منطبق با جزئیات قوانین بشویم و تامین سرمایه انجام شده است. در حال اصلاح برخی از عدم انطباق‌ها هستیم.
* می‌توانید برخی از این عدم انطباق‌ها را نام ببرید؟
ـ بله؛ مثلا از نظر بانک مرکزی حجم سرمایه‌گذاری ما در بازار سرمایه بالاست چون محدودیتی وجود نداشت و ما ورود کرده بودیم. موارد دیگری هم مثل نرخ سپرده‌ها و حجم سپرده‌های جمع‌آوری شده به نسبت سرمایه سهام‌داران، میزان املاک و شعب و توزیع شعب، مباحث قوانین بانک مرکزی درباره عقود وجود دارد که ما استانداردهای آن‌ها را اجرا کنیم به نقطه اشتراک رسیده‌ایم. ما در حال اصلاح رویه‌ها هستیم و درخواست بانک شدن موسسه آماده ارسال به شورای پول و اعتبار است.
* در جلسه مشترک برخی از موسسات با بانک مرکزی و فرماندهی محترم سپاه، گویا ایشان پس از شنیدن نظر مسئولان بانک مرکزی نظراتی مبنی بر ادغام مهر و ثامن در انصار داشته‌اند. آیا در این زمینه دستوری داده شده است؟
ـ دستوری وجود نداشته است. ادغام یک ایده بود که با بانک مرکزی مطالعه می‌کردیم. شخصا مخالف این نظر بودم چون معتقدم در شرایط اقتصاد کشور تعداد بانک‌ها محدود است و جای بیشتری وجود دارد. شاهد این ادعا هم حجم نقدینگی بالا در دست مردم است. هر کدام از موسسات تبدیل به یک درخت بار آورده شده‌اند که آیین‌نامه و فرهنگ سازمانی خاص خود را دارند و ادغام آن‌ها صحیح نیست. ضمن اینکه این‌ها کاملا به بخش خصوصی وابسته هستند.
* واقعا خصوصی هستند یا شبه‌دولتی؟!
ـ از من بپذیرید که به هیچ عنوان نمی‌توان برای این موسسات از لفظ شبه‌دولتی استفاده کرد. این موسسات کاملا وابسته به سپرده‌های ریز آحاد جامعه هستند و اتفاقا قشر درآمدی متوسط به پایین سپرده‌گذاران و ذی‌نفعان آن هستند. قطعا موسسه‌ای با هفت میلیون مشتری و سپرده‌گذار کاملا خصوصی است.
* شما در موسسه مالی و اعتباری انصار در تطبیق استانداردها با موارد مورد تاکید بانک مرکزی موفق بودید و توانستید مجوز تبدیل یک موسسه بدون مجوز به بانک را بگیرید. با توجه به اشتراک سهام‌داران دو موسسه، آیا با همین ماموریت به مهر آمدید؟
ـ این ماموریت از گذشته هم در مهر وجود داشته است. در دوره قبلی هم بخش قابل توجهی از این مسیر طی شده و من هم آن را ادامه می‌دهم و نمی‌توان گفت آمدن من به اینجا صرفا به این دلیل بوده است. در این موارد اصل بر نظر سهام‌داران است.
* برخی معتقدند با توجه به نفوذ موسسه مالی و اعتباری، این موسسه از رانت‌های خاصی استفاده می‌کند. مثلا در زمینه تسهیلات به قطعه‌سازان بر اساس عقود مشارکتی، عده‌ای معتقدند که شما با استفاده از رانت‌تان حتی بانک پارسیان که متعلق به ایران‌خودرو بود را هم کنار زدید!
ـ این موضوع را صراحتا رد می‌کنم چون قرارداد با ساپکو و سازه‌گستر برای تضمین این وام‌ها در فضای اختیاری بوده است. باز هم اگر بیایند ما از آن استقبال می‌کنیم چون چندین نهاد اقتصادی کارشان با این تسهیلات راه افتاده است. ما با رانت فسادآور و غیرمنطقی مخالفیم اما فرصت بهره‌برداری که بد نیست.
* البته بعضی وقت‌ها رانت بد نیست مثلا یک شرکت خودروساز بزرگ رانت بیمه شخص ثالث خودروهایش را به یک بیمه خاص داده است که بد هم نیست!
ـ رانت قانونی و مقرراتی یک فرصت است. اصلا هر قانونی دارای فرصت است و ما هم مثل بقیه آن را در اختیار داریم اما اگر از حالت منطقی خارج شود باید در سیاست‌گذاری‌ها متوقف شود. مثلا اگر بگوییم شما حق ندارید با موسسات بزرگ قرارداد ببندید ما هم قراردادهای‌مان را متوقف می‌کنیم.
* البته تسهیلات به قطعه‌سازان در سال گذشته واقعا به موقع بود و به بسیاری از آن‌ها کمک کرد.
ـ ما حساسیت داریم که مراوده انتقاعی ما صوری نباشد چون اگر صوری باشد ربوی است. ما برای ورود به چنین صحنه‌هایی با توجه به مولفه نرخ تمام‌شده در یک مراوده واقعی، اگر فرصت‌هایی فراهم شود حتما ورود می‌کنیم.چون به نفع دو طرف بوده است و درصد موفق بودن این قراردادها هم این موضوع را تایید می‌کند.
* رییس‌کل بانک مرکزی چندی پیش گفته بودند در برخی از موسسات غیرپولشویی انجام می‌شود. موسسه مالی و اعتبرای مهر چه گام‌هایی در این زمینه برداشته است؟
ـ موسسه مهر پیشرو در مراقبت از پولشویی بوده است. حتی یکی از سازوکارهای درونی سازمان ما تعیین هویت مشتریانی است و خود مشتریان مسئله‌دار به سراغ ما نمی‌آیند. ما از گذشته سازوکارهای مبارزه با پولشویی را داشته‌ایم و در سطح کلان سازمان به شدت با آن مبارزه شده و پولشویی اتفاق نیفتاده است اما در سطح خرده‌ریز به هر حال نمی‌توان ادعا کرد اما در کل سازوکار ما این گونه است که جلوی پولشویی را می‌گیرد.
نظر شما