شورای نگهبان میانجی دولت و مجلس

نسرین وزیری: درحالی که رئیس‌جمهور منتظر بود تا پیشنهاد الحاقی کارگروه مشترک دولت و مجلس در جلسه امروز مجلس تصویب شود، رئیس مجلس در اقدامی که برای حامیان دولت «ناباورانه» بود، پایان بررسی این لایحه در مجلس را اعلام کرد و آن را به شورای نگهبان فرستاد. غیبت دبروز احمدی‌نژاد در مراسم سالروز مجلس از یکسو و اظهارات وی در گفت وگوی ویژه خبری از سوی دیگر، آنچنان دلخوری‌ای را در مجلس و میان نمایندگان آن آفریده بود که در قالب ارجاع لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها به شورای نگهبان نمود یافت.حال آنکه احمدی‌نژاد در دیداری که شب گذشته با نمایندگان عضو فراکسیون انقلاب اسلامی داشت، خواستار تصویب هرچه سریعتر این لایحه در مجلس مطابق درخواست دولت شده بود.

اما اقدام وی در انداختن توپ هدفمند کردن یارانه‌ها به زمین مجلس با پاسکاری این توپ از مجلس به شورای نگهبان همراه شد تا این شورا به مرجعی برای حل اختلاف دولت و مجلس تبدیل شود. البته شورای نگهبان پیشاپیش در پاسخ به استعلام علی لاریجانی اعلام کرده بود که ایراداتی به این لایحه دارد و آن را به مجلس بازمی‌گرداند.

به همین دلیل بود که رئیس مجلس با اطمینان در جلسه دیروز اعلام کرد که پس از ارجاع دوباره این لایحه از شورای نگهبان به مجلس، نمایندگان امکتن بررسی مجدد آن را خواهند یافت. وی بر همین اساس از کمیسیون ویژه مجلس خواست تا به دنبال راه حلی برای رفع این ایرادات باشد و بررسی کند که چگونه می‌توان پیشنهاد الحاقی مشترک دولت و مجلس را به این لایحه افزود.

روز نقش آفرینی توکلی
احمد توکلی که از ابتدای ارجاع دوباره لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها از صحن علنی مجلس به کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی نسبت به این اقدام هیات رئیسه اعتراض داشت و آن را غیر قانونی می‌دانست، روز گذشته بار دیگر این تذکر را اعلام کرد.

علی لاریجانی هم که پیش از این تذکر توکلی را وارد ندانسته و این اقدام را به دلیل رایزنی بیشتر با دولت و یافتن راه حلی برای اختلافات، توجیح کرده بود؛ اینبار تذکر وی را وارد دانست و فرمان ارجاع لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها به شورای نگهبان را صادر کرد.

توکلی در تذکرش یادآورشد که کمیسیون ویژه پس از پایان بررسی لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، امکان ارائه یک پیشننهاد الحاقی دیگر را نداشته و بر این اساس ارائه یک پیشنهاد جدید از سوی رئیس این کمیسیون غیرقانونی بوده است. او از رئیس مجلس خواست تا قانون را زیر پا نگذارد و به سوگندش وفادار بوده و با این کار مجلس را خوار نکند و نگذارد قانون‌گذاری در قوه مجریه اضافه شود.

البته او در نامه سرگشاده‌ای که با قید «آنی» برای مصباحی‌مقدم نوشته بود از او درخواست کرده بود تا از اقدامی معارض با سوگندش درباره پایبندی به قانون بپرهیزد و زمینه حاکم شدن لجاجت و استبداد را فراهم نسازد.

شاید همین باعث شد تا رئیس کمیسیون ویژه مجلس در مقام دفاع از خود برآید و با بیان اینکه گفتن برخی حرفها برایش «عقده» شده است، بگوید: بحث فعلی ما بر سر ماده الحاقی پیشنهادی نیست. مجلس و کمیسیون با خون دل در جلسات 4 ساعته با رییس جمهور با حضور خود آقای توکلی این موضوعات را بررسی کردند. حالا که به جمع‌بندی رسیده‌ایم، درست نیست که نارنجک توی برجک بزنیم.

 او از لاریجانی خواست تا اجازه دهد این مساله همانطور که مقام معظم رهبری تاکید کرده‌اند با وفاق بررسی شود.

اما این تقاضا مانع از آن نشد که رییس مجلس بر اساس منطق صحیح و به استناد ضوابط قانونی، ختم بررسی این لایحه در مجلس را اعلام نکند.

در حالی که اعتراض مصباحی‌مقدم همچنان ادامه داشت، اینبار مصطفی کواکبیان در تذکری با اعتقاد بر اینکه رییس جمهور در گفت‌وگوی خود در رسانه ملی به نوعی توپ را در زمین نمایندگان مجلس انداخت، از لاریجانی خواست تا به جای اتلاف وقت از نمایندگان رای استمزاجی بگیرد که این لایحه به شورای نگهبان برود یا نه؟ اما رئیس مجلس چنین نظرسنجی‌ای از مجلس را لازم ندانست و به استناد موضع  هیات رئیسه از ارسال این لایحه به شورای نگهبان خبر داد.

اینبار علی‌اکبر آقایی به مدد مصباحی‌مقدم آمد و به استناد اینکه هیات رئیسه قبلا با ارجاع مجدد این لایحه به کمیسیون ویژه موافقت کرده بود، تغییر این موضع را نشان دهنده عدم بی‌طرفی هیات رئیسه مجلس دانست. البته لاریجانی سخنان وی را قطع کرده و بر موضع خود پافشاری کرد.

موضعی از سر لجبازی یا قانون‌مداری
درحالیکه اقدام رئیس مجلس در ارجاع لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها به شورای نگهبان با استقبال نمایندگانی چون توکلی، نادران، تابش و ... قرار گرفت؛ نمایندگان حامی دولت، این رویکرد لاریجانی را نوعی لجبازی با دولت جلوه دادند.

از جمله آنکه علی‌اصغر زارعی از این اقدام ابراز تاسف کرد و گفت: متاسفانه در کمال ناباوری، آقای لاریجانی بررسی هدفمند کردن یارانه‌ها را تمام شده تلقی کردند و به شکل غیررسمی گفتند که این لایحه پس از ایراد شورای نگهبان می‌تواند مورد بررسی مجلس قرار گرفته و پیشنهاد الحاقی به آن اضافه شود. وی رویکرد امروز لاریجانی در این زمینه را پاسخی به عدم حضور دیروز احمدی‌نژاد در مجلس خواند.

محمدحسین فرهنگی از نمایندگان حامی دولت و  عضو کارگروه مشترک دولت و مجلس برای حل اختلاف میان دوقوه بر سر لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها نیز در موضعی مشترک با زارعی گفت: آقای احمدی‌نژاد کار خوبی نکرد که دیروز به مجلس نیامد.به همین دلیل امروز کار کشور خوابید و تلاش‌ها برای ادامه بررسی این لایحه در مجلس، روی زمین ماند.

احمد ناطق نوری عضو هیات رئیسه مجلس نیز با بیان اینکه دولت از ابتدا با تقاضای صندوقی برای تجمیع درآمدهای ناشی از هدفند کردن یارانه‌ها به دنبال اختیارات بی حد و حصر از مجلس بود، به خبرآنلاین، گفت: ارجاع امروز این لایحه به شورای نگهبان پاسخی به غیبت دبروز احمدی‌نژاد در مجلس و اظهارات شب گذشته‌اش در تلویزیون بود که نمایندگان را دلخور کرده بود.

اما محمدرضا تابش نایب رئیس کمیسیون ویژه که در جلسه صبح دیروز کمیسیون ویژه حضور داشت به خبرآنلاین گفت: در این جلسه درمورد درخواست دولت اختلاف نظر بود و اکثر اعضای کمیسیون معتقد بودند که این درخواست دولت نوعی زیاده خواهی است که سازمانی مجزا برای هدفمند سازی یارانه‌ها در اختیار داشته باشد.

وی با بیان اینکه وزارت رفاه نیز در حال حاضر همین اختیارات را دارد، گفت: با این وجود دیگر نیاز به تاسیس یک سازمان جدید نیست و اصرار دولت بی دلیل به نظر می‌رسد.

استرداد، آری یا نه؟
ارجاع لاحه هدفمند کردن یارانه‌ها به شورای نگهبان پیش از جلب نظر موافق دولت در این رابطه با دو واکنش از سوی دولت و نمایندگان حامی وی در مجلس همراه شد. چه آنکه دولت اجرای این لایحه را در قالب مصوب شده مجلس، امکان پذیر ندانست و نمایندگان حامی‌اش در مجلس از جمله علی‌اصغر زارعی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری خواستار بررسی و تصویب این لایحه در تفاهم و همکاری با دولت شده بودند، این اقدام مجلس را در تعارض با مواضع رهبری جلوه دادند.

در حالی که سفر احمدی‌نژاد به اصفهان با تاخیر همراه شده بود، برخی نمایندگان این انتظار را می‌کشیدند که همچون دفعه پیش به شکل سرزده وارد مجلس شود و از اقدام رئیس مجلس انتقاد کند.

اما او خود با تاخیری چندساعته به اصفهان رساند و به محض ورود به انتقاد از مجلس پرداخت و گفت: ما یک لایحه به مجلس دادیم که دگرگون شد. این لایحه دگرگون شده برای ما قابل اجرا نیست.

وی با بیان اینکه دولت از بازگرداندن لایحه هدفمند کردن لایحه‌ به شورای نگهبان توسط مجلس گلایه‌مند است، افزود: مجلس در این زمینه مختار است، اما گلایه ما از این است که چرا پس از یک ماه بحث و حضور اعضای دولت در مجلس برای بررسی این لایحه آن را به شورای نگهبان ارجاع دادند و سئوال ما این است که آیا این جلسات بی‌فایده بوده است.

احمدی‌نژاد با تکرار جملاتی شبیه آنچه که در گفت وگوی سه شنبه شب گفته بود، خاطرنشان کرد: اگر دست دولت بسته باشد این لایحه قابل اجرا نیست و این در حالی است که ما یک لایحه دادیم به مجلس که آن دگرگون شد و این لایحه دگرگون شده برای ما قابل اجرا نیست، چراکه ما نمی‌توانیم دست به اقدامی بزنیم که به ضرر مردم باشد.

به دلیل اتخاذ چنین موضعی از سوی رئیس‌جمهور بود که شائبه استرداد لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها بار دیگر مطرح شد. البته او که حدودا یک‌ماه پیش در اعتراض به حذف ماده 13 لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها به مجلس آمده و درخواست استرداد این لایحه را ارائه داده بود؛ هنوز این درخواست را باز پس نگرفته است.

در همین راستا محمدرضا میرتاج الدینی معاون پارلمانی رئیس جمهور که تا پیش از آن عضو هیات رئیسه مجلس بود، با لحنی تهدید گونه خطاب به مجلس گفت: یا باید اصلاحات مورد نظر دولت حاصل شود و یا اینکه تقاضای استرداد در صحن مطرح شود.

او که معتقد بود ارجاع لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها به شورای نگهبان منجر به پیچیده تر شدن کارها می‌شود، به فارس گفت: عدم مطرح شدن تقاضای استرداد لایحه هدفمندی یارانه‌ها غیر قانونی است و باید هیئت رئیسه به این لایحه توجه کند.

میرتاج الدینی در حالی این سخنان را به زیان راند که حسین سبحانی‌نیا جانشین وی در هیات رئیسه تاکید کرد که مطابق آیین‌نامه داخلی مجلس، دولت امکان استرداد لایحه ای پس از ارجاع آن به شورای نگهبان را ندارد. احمد توکلی نیز با تاکید بر این که دولت نمی‌تواند لایحه هدفمندکردن یارانه‌ها را استرداد کند، در اینباره به ایسنا گفت: از آنجا که کار مجلس در رابطه با این لایحه به اتمام رسیده است دولت دیگر نمی‌تواند لایحه هدفمندکردن یارانه‌ها را استرداد کند. این امر تنها در زمان رسیدگی به لایحه و با رای نمایندگان امکان‌پذیر بود.

وی تقاضای دولت برای تشکیل شرکت و سازمانی همچون صندوق تجمیع درآمدهای هدفمند کردن یارانه‌ها را از نظر قانونی امکان‌پذیر ندانست و گفت: اصرار دولت نیز در این مرحله غیرقابل قبول بود.

تعجیل شورای نگهبان
در حالی که کلید حل این منازعه در دستان شورای نگهبان است، سخنگوی این شورای اعلام کرد که به محض دریافت لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها آن را در اولویت قرار داده و در در جلسات فوق العاده شورای نگهبان بررسی می کنیم. پس از بررسی‌ها نتیجه را به مجلس اعلام می‌کنیم.

 اگرچه دولت با طرح استرداد لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها فراری رو به جلو را در پیش گرفته است اما از آنجا که این درخواست امکان پذیر نیست، می‌توان چنین پنداشت که در حال حاضر نگاه امید دولت به شورای نگهبان است تا با ایراداتی این لایحه را به مجلس باز گرداند تا امکان اصلاح آن فراهم آید. به این ترتیب شورای نگهبان می‌تواند نقشی میانجی میان دو قوه مقننه و مجریه ایفا کرده و آخرین سکانس اختلاف‌های بوجود آمده را اجرا کند.