مینا علی اسلام:رایزنی‌های واشنگتن با روسیه و چین در مورد ایران به طور نسبی موفقیت آمیز توصیف می‌شود، در همین حال آخرین گزارش البرادعی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران نیز به اعتقاد بسیاری تحلیلگران بستری مساعد در اختیار کشورهای گروه 1+5 و شورای امنیت برای اتخاذ تصمیماتی متفاوت در مورد ایران قرار می‌دهد.
با این وجود دستگاه سیاست خارجیآمریکانا امیدی خود را در مورد آینده همکاری‌های هسته‌ای با تهران اظهار کرده است؛ یان کلی، سخنگوی وزارت امور خارجهآمریکاگفت که «امیدواریم ایران به این پیشنهاد رسماً پاسخ دهد، اما با توجه به این که تاکنون پاسخ نداده است و به طور کلی از الزاماتی که در توافق آژانس آمده پیروی نمی‌کند، راستش خیلی مطمئن نیستیم که پاسخی رسمی دریافت کنیم.»
مقامات دستگاه سیاست خارجیآمریکادر کنار مقامات اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که روند تردیدها و ناامیدی‌ها در مورد ایران رو به افزایش است، شاید مقامات این کشورها در همین راستا رایزنی‌های بیشتر با یکدیگر، با چین و روسیه و برخی کشورهای خاورمیانه با محوریت ایران را تشدید کرده‌اند.
با این حال دور از ذهن هم نیست که دست‌اندرکاران دیپلماسی آمریکا، روسیه و چین و اروپا پس از انتشار گزارش آخر آژانس و با اتکا به حدس و گمان‌های خود در خصوص وجود تأسیسات هسته‌ای متعددی در ایران که از دید و بازدید آژانس پنهان مانده است؛ فرایند ابراز نگرانی از فعالیت‌های ایران و تردید نسبت به حسن نیت تهران را با قوت بیشتری ادامه بدهند.
در این میان روزنامه انگلیسی تایمز در گزارشی جنجالی اعلام کرد که مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای گفت‌وگو درباره لغو تحریم‌ها علیه ایران و اعطای مجوز برای ادامه قسمت عمده‌ای از فعالیت‌های هسته‌ای، دیداری محرمانه با مقام‌های رسمی این کشور داشته است. در این گزارش آمده بود که حاصل دیدار و گفت‌وگوی محمد البرادعی و مقامات تهران، توافق بر سر پیشنهادی است که براساس آن به طور کلی بخش عمده‌ای از فعالیت‌های هسته‌ای ایران ادامه خواهد یافت.
در پیشنهاد مورد توافق آژانس و تهران که روزنامه تایمز مدعی بود نسخه‌ای از آن را نیز در اختیار دارد، شاهد چند نکته اساسی هستیم؛ اولاً این طرح از شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌‌خواهد تا سه دور تحریم‌های جاری علیه ایران و همچنین پنج قطعنامه‌ای که از این کشور می‌‌خواهد برنامه غنیسازی اورانیوم خود را متوقف کند، لغو شود و ثانیاً دو طرف توافق دارند که کنسرسیومی بین‌المللی برای غنیسازی اورانیوم هم در داخل ایران و هم خارج از این کشور را پایه‌ریزی و آغاز کنند.
این گزارش بلافاصله از سوی محمد البرادعی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تکذیب شد. ژیل تودور، سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به گزارش روزنامه تایمز آن را ادعایی کاملا بی‌‌پایه و اساس و تاسف آور دانست.
اما در صورت توافق تهران و آژانس بر سر طرحی مشابه می‌توان به خروج از بن‌بست هسته‌ای میان ایران، آژانس و گروه 1+5 امیدوار بود. همان طورکه محمد البرادعی نیز علی رغم تکذیب گزارش روزنامه تایمز، خود را مشتاق دست یابی به تفاهمی با تهران نشان داد و گفت که «ما سرگرم تلاش برای رسیدن به توافق میان آمریکا، روسیه، فرانسه و ایران هستیم اما تاکنون هیچ توافقی انجام نگرفته ولی خوشحال می‌‌شوم بگویم که به یک تفاهم رسیده‌ایم.»
امیدواری کامل یا قطع امید از تمامی دستاوردهای دیپلماتیک در شرایطی که ایران همچنان از مجاری رسمی پاسخی نمی‌دهد و فضا برای اوج‌گیری شایعات، گمانه زنی‌ها و ابراز تردیدها کاملاً مساعد است؛ دشوار است.
صاحب نظران باور دارند که تهران می‌تواند با پذیرش راه حلی بینابینی که ناظر بر انتقال بخشی از اورانیوم کمتر غنی شده ایران به خارج در مقابل دریافت همزمان سوخت، از یک سو و توسعه بخشیدن به ابعاد همکاری خود با آژانس در مقابل لغو بخشی از تحریم‌ها، از سوی دیگر است گام اولیه را در خروج از بن‌بست فعلی بردارد. برای ادامه این مسیر هم می‌توان با توجه به ظرفیت‌های موجود در فضای کنونی جهان برای بهبود ارتباط با ایران، زمینه تفاهم و همکاری را توسعه داد.
اما آخرین اظهارات منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران در مورد راهکار مورد نظر کشور برای خروج از بن‌بست قابل تأمل است؛ او روز چهارشنبه (27 آبان ماه) خارج کردن سوخت 5/3 درصدی از کشور را به‌طور قاطع ناممکن دانست اما مبادله همزمان سوخت در داخل ایران را قابل عنوان کرد.
متکی در این ارتباط گفت که «گزینه اول این است که سوخت 20 درصد غنی شده را خودمان تولید کنیم. گزینه دوم این است که خودمان بخریم و موضوع مطرح شده، گزینه سوم است و به همین دلیل ما آن را بررسی می‌‌کنیم. ایران قطعاً باید این گزینه را از ابعاد مختلف فنی و اقتصادی بررسی کند که بررسی نیز کرده است، ما حتماً سوخت 5/3 درصدی‌مان را از کشور خارج نمی‌‌کنیم. مفهوم این حرف این است که مبادله همزمان سوخت را قابل بررسی می‌‌دانیم آن هم در داخل ایران.»
باید بررسی شود که منظور از عدم خروج اورانیوم 5/3 درصدی از ایران همزمان با مبادله سوخت در داخل کشور چه مفهومی دارد اما به نظر می‌رسد مقصود وزیر خارجه این است که تنها در مقابل دریافت سوخت در خاک کشور، امکان ارائه اورانیوم 5/3 درصدی به طرف‌های تحویل‌دهنده سوخت وجود دارد. به این ترتیب انتقال اورانیوم از کشورمان به شیوه مورد نظر غربی‌ها منتفی است اما در شکل مورد نظر تهران قابل بررسی خواهد بود.
نظر شما