مرگ استاد پرویز مشکاتیان، ثلمه‌ای بزرگ برای هنر و ادب و موسیقی ایران است. وی از معدود اهالی موسیقی بود که همه‌گاه در آثارش دغدغه‌های اجتماعی و حتی سیاسی را راه می‌داد و کمتر اثری را از وی به یاد داریم که در کارگاه ذهن و ضمیر این نابغه موسیقی، پردازش نشده و مهر و نشانی اینگونه را بر پیشانی نداشته باشد. آشنایی عمیقش با ادبیات و شعر و حتی قریحه فراوانش در سرودن شعر، که بعد از سه دهه برخی از شاگردانش از زبانش شنیدند که شعر تصنیف معروف «همراه شو عزیز» را وی سروده است، از چند وجهی بودن آن زنده‌یاد حکایت می‌کند.
آثاری که از مشکاتیان برجای مانده است، از توان ذهنی و نبوغ وی در موسیقی حکایت می‌کند. تقریباً هر خواننده‌ای که با وی کار کرده است، آثارش جزو بهترین و شاخص‌ترین کارهای همان خواننده هم ثبت شده است. حتی چهره‌ای اسطوره‌ای همانند شجریان و اوج کارهایش را باید در آثاری جست که با مشکاتیان به صورت مشترک انتشار داد. آثاری چون بیداد، دستان، بر آستان جانان، ماهور، نوا (مرکب‌خوانی) همچنان که یکی از درخشانترین کارهای ناظری (چاووش چهار) حاصل همکاری مشترک وی با مشکاتیان است. یا کارهایی که زنده یاد ایرج بسطامی با مشکاتیان انجام داد (افشاری مرکب، خزان و...) طراز و کیفیت و استاندارد آن با کارهایی که با دیگر آهنگسازان انجام داد، تفاوت‌هایی اساسی دارد که نه تنها بر اهل فن که حتی شنوندگان پی‌گیر موسیقی هم نهفته نیست.
همه این نشانه‌ها از دقت‌نظر و نبوغ و از همه مهمتر منحصر به فرد بودن آثار مشکاتیان حکایت دارد که کیفیت و طرازی تازه را در آهنگسازی و ملودی‌پردازی نمایان می‌سازد.
همین کیفیت سبب شده است که آثار مشکاتیان در میان هنرآموزان موسیقی هم نضج و رشدی شگفت‌انگیز پیدا کند. به یاد دارم که در جشنواره موسیقی جوان سال 82 با دکتر محمد سریر (دبیر جشنواره) بر سر ارسال آثار بحث و بررسی می‌کردیم و آنها آماری از میزان نفوذ هر آهنگساز در میان جوانان علاقه‌مند و شرکت‌کننده در جشنواره را با یکدیگر به بحث و گفت‌وگو گذاشته بودند و در آن میان آثار استاد مشکاتیان در صدر قرار داشت و بقیه آهنگسازان، همانند علیزاده یا آثار صبا و درویش‌خان و... با فاصله‌ای بسیار زیاد در رده‌های بعدی قرار داشتند. این خود نشانه‌ای از ارتباط ذهنی هنرآموزان با آثار منتشره دارد که نشان می‌دهد قوت و قدرت و انسجام آثار ساخته شده توسط استاد مشکاتیان به اندازه‌ای است که هر هنرجویی از هر قشر و طایفه‌‌ای را به سمت خود می‌کشاند و مجذوب می‌کند.
برخی از آثار استاد مشکاتیان هنوز فرصت انتشار عمومی پیدا نکردند، که از جمله آنها کاری است که وی در دستگاه شور و با آواز استاد شجریان روی اشعار استاد محمد تقی بهار کار کرده بودند که استاد در گفت‌وگویی خصوصی با نگارنده گفتند که این کارها آماده شده‌‌اند، اما هنوز انتشار عمومی‌نیافته‌اند. البته ضبط این کارها به سال‌های ابتدایی دهه هفتاد باز می‌گردد که به نوعی اوج کاری و دهه شکوفایی آن زنده‌یاد به شمار می‌رود.
استاد مشکاتیان بر خلاف سنت اهالی موسیقی، که عموماً عمر درازی دارند، در میانسالی به دیار باقی شتافت، اما تأثیر وی بر نسلی از موزیسین‌ها انکارنشدنی است. وی تأمل وتدبر در موسیقی و از همه مهمتر آمیختگی این هنر با ادبیات و شعر را به موزیسین‌ها و شاگردانش و نوازندگان ارکسترش آموخت و به آنها یاد داد که موزیسینی که درد و دغدغه مردم را نداشته باشد، هنرمند نیست. هنوز صدای پرطنین و هیمنه‌دارش را در گوشم دارم که این جمله برتولت برشت را برایم زمزمه می‌کرد: «اگر پشت پنجره‌ای ایستاده باشی و نظاره کنی انسانی انسان دیگر را می‌کشد و اعتراض نکنی شریک جرمی»
نظر شما