حبیبه بدری: بعد از گذشت 6 ماه از وداع جفری آدامز سفیر سابق انگلستان در ایران، استوار نامه سفیر جدید این کشور تحویل رئیس‌جمهور شد. محمود احمدینژاد پس از دریافت استوارنامه «سایمون گس» سفیر جدید انگلیس با بیان اینکه ملت ایران از رابطه با دولت انگلستان خاطرات منفی زیادی در ذهن دارند «مهمترین ماموریت» او را «تبدیل کردن خاطرات منفی به خاطرات مثبت» عنوان و اظهار امیدواری کرد که «دولت انگلیس بتواند اشتباهات خود را جبران کند».
رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه قصد ندارد رفتارهای اشتباه انگلیس در رابطه با ملت ایران را یادآور شود تأکید کرد: ملت ایران به هیچ‌کس اجازه دخالت در امور داخلی خود را نمی‌دهد.
او که هیچ اشاره‌ای پس از دریافت استوارنامه سفیر انگلستان در ایران به دخالت‌های لندن در حوادث پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری نداشت، افزود: البته در مسیر توسعه روابط نگاه ما به آینده است و امیدواریم دولت انگلیس از گذشته خود تجربه خوبی گرفته باشد و در مسیر اصلاح رفتارهای گذشته خود گام بردارد. رئیس‌جمهور ادامه داد: امیدوارم برخی کشورهای اروپایی رفتار خود را در رابطه با ایران اصلاح کنند و بدانند که با چنین رفتارهایی ملت ایران به هیچ عنوان متضرر نمی‌شود و ملت ایران می‌داند که چگونه از خود و منافع کشورش دفاع کند.
احمدینژاد با بیان اینکه ایران علاقهمند به داشتن روابط دوستانه با همه کشورهاست، خاطرنشان کرد: متأسفانه کشورهای اروپایی در30 سال گذشته و به خصوص در سالهای اخیر رفتارهایی علیه ملت ایران داشتند. البته باید ببینند که نتیجه رفتارهای آنها چه سودی برایشان داشته است.
رئیس‌جمهور همچنین درباره موضوع هسته‌ای کشورمان با تاکید براینکه موضوع هسته‌ای از نظر ملت ایران تمام شده است، گفت: داشتن فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای حق قانونی و قطعی ملت ایران است و ملت ایران درباره حقوق مسلم خود با کسی مذاکره نمیکند. رئیس شورای عالی امنیت ملی افزود: البته آمادگی داریم درباره همکاری‌های بینالمللی، حل مشکلات اقتصادی وامنیتی جهان گفت‌وگو کنیم و معتقدیم این موضوعات بدون مشارکت همگانی قابل حل نیست.
رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه برای حل مشکلات منطقه خاورمیانه راه حل نظامی جوابگو نیست، تصریح کرد: روش انگلیس و آمریکا را در منطقه اشتباه می‌دانیم و امیدواریم آن را اصلاح کنند. رویکرد نظامی اگر چه به ملت‌های منطقه آسیب می‌رساند اما در این میان بیشترین آسیب را خود دولت‌های انگلیس و آمریکا متحمل شده‌اند.
سفیر جدید انگلیس نیز در این دیدار با بیان اینکه انگلیس به آنچه در گذشته بین دو کشور اتفاق افتاده است به هیچ عنوان افتخار نمیکند، گفت: انگلیس خواهان ایجاد مناسبات مدرن و توسعه روابط بر اساس احترام متقابل با جمهوری اسلامی ایران است. او با اشاره به زمینههای مشترک ارتقای همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بینالمللی بین ایران و انگلستان گفت: شرایط کنونی فرصت مناسبی به وجود آورده است که روابط خود را بهبود بخشیم و با این اظهارات نیز کاملاً موافقم که در توسعه روابط باید به آینده نگاه کنیم.
دومین نفر از خانواده گس
سایمون گس که اکنون اعلام کرده انگلیس به روابط گذشته کشور خود با ایران افتخار نمیکند، دومین نفر از خانواده گس است که با عنوان سفیر انگلیس به خاک ایران قدم گذاشته است. قرارداد الحاقی گس-گلشاییان نام «نویل گس» را در خاطره تاریخی ایران‌زمین ماندگار کرد. نویل گس که در دوران نخستوزیری محمد ساعد مراغهای به ایران سفر کرده بود بر سر این قرارداد با عباسقلی گلشائیان وزیر دارایی دولت ساعد، درباره موضوع نفت مذاکره میکند و در ۲۶ تیر ۱۳۲۸با انعقاد قرارداد ١١ مادهای به توافق میرسند. بر پایه این قرارداد 30 سال به مدت زمان قرارداد دارسی افزوده می‌شد، یعنی ایران میبایست 30 سال دیگر هم به سهم 16 درصدی خود از سود نفت رضایت میداد.
دولت ساعد در روزهای آخر مجلس قانونگذاری دوره پانزدهم، این قرارداد را برای تصویب به مجلس شورای ملی ارائه می‌کرد. اما چند نفر از نمایندگان مجلس از جمله حسین مکی، حائری‌زاده، مظفر بقایی، امیرتیمورکلالی و... که در آن زمان خود را از نزدیکان محمد مصدق و آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی می‌دانستند، دست به اعتراض زده و با آن قرارداد مخالفت کردند و جلوی تصویب آن را گرفتند.
انتخابات دوره شانزدهم مجلس، با زمینه‌سازی دولت برای انتخاب نمایندگانی که لایحه قرارداد الحاقی را تصویب کنند آغاز شد، اما دکتر مصدق که دراین دوره به مجلس راهیافته بود درصدد مقابله با اقدام دولت در تصویب قرارداد برآمد. او نامه آیت‌الله کاشانی را درباره این قرارداد در جلسه ٢٨ خرداد ١٣٢٩ مجلس شورای ملی قرائت کرد که در آن آمده بود: «نفت ایران متعلق به ملت ایران است و به هر ترتیبی که بخواهد نسبت به آن رفتار میکند و قرارداد غیرقانونی که به اکراه و اجبار تحمیل شود هیچ نوع ارزش قضائی ندارد و نمی‌تواند ملت ایران را از حقوق مسلمه خود محروم کند».
این روند که با کشته شدن رزمآرا به دست خلیل طهماسبی - عضو گروه فداییان اسلام- به ملی شدن صنعت نفت منجر شد نقشه «گس» پیر را برای ادامه استفاده از منافع نفتی ایران نقش بر آب کرد.
سایه نفت بر روابط تهران ـ لندن
صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفتو گو با خبر به سابقه نفوذ انگلستان به ایران اشاره کرد و گفت: «از سال 1901، یعنی پنج سال پیش از انقلاب مشروطه که امتیاز نفت به یکی از اتباع انگلستان واگذار شد تا 1907 که اولین چاه نفت در مسجد سلیمان کشف شد انگلستان به دلیل مسئله نفت، در تحولات ایران نقش مستقیم و غیرمستقیم داشته است».
او افزود: «نفت ایران همواره برای انگلستان مسئله مهمی بوده، چرا که به این واسطه این کشور به خودش اجازه میداد دولتها را تغییر بدهد. دولتی را بیاورد و ببرد، وزیر و نخستوزیر عوض کند یا سعی کند همواره افرادی در تهران به قدرت برسند که آسیبی به انگلستان نرسانند».
این استاد دانشگاه با بیان اینکه سایه نفت همیشه بر سر روابط لندن و تهران بوده دلیل دیگری برای تنش رابطه دو کشور شمرد و اظهار داشت: «از قرن 19 که روابط ما با انگلستان آغاز شد این رابطه میان دو قدرت همسان و برابر برقرار نشد. انگلستان در آن موقع یک قدرت و بازیگر نیرومند بینالمللی بود و ایران یک بازیگر ضعیف که حتی در داخل کشور خود هم نمیتوانست ثبات و امنیت را برقرار کند».
نظر شما