درباره سریال «ساختمان پزشکان» / جامعه بدون تعادل

«ساختمان پزشکان» به کارگردانی سروش صحت یکی از موفق‌ترین مجموعه‌های اخیر طنز در سیماست که توانسته به تعریف علمی طنز نزدیک شود.

پیمان قاسم‌خانی به عنوان سرپرست نویسندگان و سروش صحت در جایگاه کارگردان مجموعه «ساختمان پزشکان» برای بار دیگر به مخاطبان خود ثابت کرده‌اند که شخصیت‌ها و موقعیت‌های داستانی یک اثر کمدی را خوب می‌شناسند و نبض داستان‌گویی و شخصیت‌پردازی در چنین آثاری را به خوبی در دست دارند. البته پیشرفت صحت در کارگردانی این مجموعه نسبت به ساخته قبلی‌اش به خوبی مشهود است و می‌توان از این مجموعه گام بلند رو به جلویی برای او متصور شد.

شخصیت‌ها را در درام عموما به سه دسته کلی تقسیم می‌کنند. شخصیت‌هایی که از ما بالاترند و به طور کلی مختص تراژدی‌ها هستند. افرادی که با ما برابرند و می‌توان آن‌ها را در ملودرام‌ها و درام‌های نو جست‌و‌جو کرد، اما شخصیت‌هایی وجود دارند که از ما به عنوان مخاطب در سطح پایین‌تری قرار دارند. این شخصیت‌ها جزو ذات کمدی هستند. شخصیت‌هایی که ما به خود اجازه می‌دهیم به اعمال و رفتار آن‌ها بخندیم.

البته این تعاریف آکادمیک تا حدودی کلاسیک شده­اند و امروزه با آمیختگی انواع درام نیاز به بازتعریف دارند، اما در زمینه کمدی همچون «ساختمان پزشکان» می‌توان گفت که ما با شخصیت‌هایی رو به رو هستیم که ظاهرا هم مرتبه ما هستند، اما به دلیل غلوی که در نمایش آن‌ها صورت می‌گیرد به شخصیت‌هایی فروتر بدل می‌شوند و به این ترتیب از دل ملودرام کمدی متولد شده و می‌تواند تا این حد گسترده با مخاطب ارتباط برقرار کند. زیرا شخصیت‌هایی که قاسم‌خانی بر خلق آن‌ها نظارت می‌کند و صحت در عمل آن‌ها را به کنش وا می‌دارد، آدم‌هایی هستند از جنس خود ما که در سیطره روزمرگی‌هایی افتاده‌اند که در این روزمرگی‌ها به واسطه ذات نمایش غلو هایی صورت گرفته است. دقیقا نگاه طنز آمیزی که آدم ها را از حالت عادی خود خارج می‌کند مهم‌ترین وجه ممیزه مجموعه ساختمان پزشکان محسوب می‌شود.

این مجموعه از همین منظر می‌تواند محبوب باشد که دقیقا انگشت روی واقعیت‌های روزمره‌ای می‌گذارد که دقت در چگونگی رخداد آن‌ها به این شکل می‌تواند واقعا یک انسان سالم را به مرز جنون برساند. آدمی که خود کارش درمان و مشاوره افراد عصبی است، آن‌قدر با بی‌نظمی در رفتار رو به رو می‌شود که به مرز جنون می‌رسد و دست اندرکاران مجموعه توانسته‌اند این عصبیت و جنون را در قالبی طنز آمیز به مخاطب منتقل کنند.

طنز  در جامعه‌ای شکل می‌گیرد که در حال خروج از تعادل است. طنزپرداز سعی دارد تا این جامعه را به حال تعادل بازگرداند و داستان‌های خود را بر همین اساس رقم می‌زند. طنز مسائل و مشکلات را از طریق شوخی کردن باز می‌گوید. شکل ظاهری این آثار را نیز می‌توان به این شکل تعریف کرد که صورت طنز شوخی، اما مخرج آن مسائل بسیار جدی است. اتفاقی که در مطایبه عکس آن رخ می‌دهد یعنی با صورتی جدی و مخرجی خنده ناک رو به رو هستیم.

در «ساختمان پزشکان» رفتار ناپسند اجتماعی آدم‌ها جامعه محل زندگی نیما را که شخصیت محوری اثر است و دیگر شخصیت‌ها را می‌توان در مناسبت با او تعریف کرد از حالت تعادل خارج شده است. همه به گونه‌ای رفتار می‌کنند که ما این عدم تعادل را به خوبی باز می‌شناسیم، اما تنها شخصیت به ظاهر متعادل داستان نیز قادر به انجام کاری نیست و همین تضاد ما را می‌خنداند، اما در عمل زمانی‌که مجموعه به پایان می‌رسد با تعقل در می‌یابیم که گویا ما و یا اطرافیانمان نیز بخشی از همین جامعه نا متعادل به شمار می‌آییم.

این‌گونه طنز اجتماعی به دور از لودگی از محسنات بسیار جالب توجه مجموعه «ساختمان پزشکان» است و بعد از مدت‌ها سبب می‌شود تا تماشاگر رغبت کند برای دیدن یک مجموعه تلویزیونی خوب پای تلویزیون بنشیند. البته این دلیلی نیست که چشم بر ضعف‌های کار ببندیم، اما محسنات باعث می‌شود تا بتوانیم این نقاط ضعف اندک را نادیده بگیریم.

58244