جدول جشنواره تئاتر فجر را که نگاه می‌کنی به بخشی بر می‌خوری که پرسش‌هایی را به ذهن متبادر می‌کند که به گمان نه از سر اندیشه و حسابگری، بلکه از آن منظری شکل گرفته که برگزار کنندگان جشنواره، مباهات کنند که «آن‌چه خوبان همه دارند تو یک جا داری». برگزارکنندگان اصرار دارند که بگویند هر آن‌چه جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر که بعضی شاید سابقه اجرایی آنان به بیش از 7 دهه می‌رسد، ما نیز داریم بدون آن‌که زیرساختی فراهم باشد. شاید یک نوع تشخص به حساب بیاید که جشنواره بین‌المللی فجر با مثلا 10 بخش به فرجام برسد؛ از بازار گرفته تا مسابقه، نمایشنامه‌خوانی وقس الهذا.
در حالی که به گمان مخاطبان تئاتر، آن‌چه یک جشنواره را تشخص بین‌المللی می‌دهد، نمایش‌های در حال اجراست، نه گونه‌گونی بخش‌های جشنواره. آثاری که نسخه نهایی تمرین در بهترین حالت و در شرایط کاملا معمولی نسخه ابتدایی آن در جشنواره اجرا می‌شود، که نه دکور آن آماده است، نه بازیگران فرصت کرده‌اند درآن دکور بازی کنند،نه کارگردان احساس می‌کند که این همه بضاعت اوست و باید در جلسات نقد و بررسی بارها تکرار کند که این کار را تمرین گروه ببینید که اجرای اصلی به امید پروردگار در اجرای عمومی به صحنه می‌رود و... قطعا به جشنواره تشخص بین‌المللی نمی‌دهد. انتخاب کارهای ضعیف با هزینه‌های بالا برای آمدن چند گروه فرنگی که با هیاهو می‌آیند و عموما اگر اغراق نکنیم با کنایه و گلایه و از نحوه اجرا و گاها با توهین به مخاطب می‌روند، قطع به یقین یک جشنواره را بین‌المللی نمی‌کند.
بازار تئاتر هم از این قاعده مستثنا نیست. بازار یعنی جایی که در آن کالایی (که در این جا کالای فرهنگی است) یا تهاتر می‌شود یعنی بده بستان می‌کنیم یا خرید فروش. واقعا در این بازار تئاتر چند کار به جشنواره‌های بین‌المللی راه می‌یابد، و چند نفر از مدیران جشنواره‌های معتبر جهانی حضور پیدا می‌کنند که دست به تهاتر و خرید و فروش می‌زنند. عموم کارهایی که از گروه‌های ایرانی در جشنواره‌های بین‌المللی اجرا شده قطعا به همت خود گروه بوده است. این بازار و این جشنواره نقش اندکی در آن ایفا کرده به جز روبرتو چولی که سرجهاز جشنواره‌های فجر شده و آن جشنواره آلمانی، واقعا چه میزان برای بازاریابی تئاتر ایران درخارج جشنواره و آن هم به بهانه اجرای تئاتر تلاش شده است؟
شاید مدیران جشنواره بازار داخلی را مد نظر دارند که آن‌وقت این پرسش مطرح می‌شود، مگر گردش مالی تئاتر در این مملکت چقدر است که بازار خرید و فروش داشته باشد. مگر مدیران شهرستان، (مشروط به این‌که وجود خارجی داشته باشد) چقدر اختیار دارند که یک تئاتر را از یک شهرستان دیگر خرید کرده و اجرای آن‌را تضمین کنند. مگر جز تهران و یکی دو شهر با سابقه در تئاتر چند سالن تئاتر هست که بشود درآن نمایش اجرا کرد. یادم هست چند سال پیش یکی از بچه‌‌های انجمن نمایشی یکی از شهرستان‌ها می‌گفت، بودجه اختصاص یافته تاتر شهرستان‌شان خرج خرید چند لاستیک برای خودروهای اداره کل ارشاد اسلامی شده و آن‌ها تا آخرسال پولی برای تئاتر نداشتند.
بخش بازار تئاترملغمه ناجوری است. می‌شود یک جشنواره برگزارکرد با یک بخش، اما تشخص بین‌المللی داشت. می‌شود جشنواره برگزار کرد با ده‌ها بخش که فقط به شعور مخاطب و دست‌اندرکاران تئاتر توهین می‌کند. به واقع این پرسش برای برگزارکنندگان که عموما در تمامی این سال‌ها یکی هستند و فقط سمت‌هایشان عوض می‌شود، پیش نیامده که از خود بپرسند، آیا اتفاق افتاده که اثری تمام و کمال به صحنه رفته باشد که نه مخاطب، لااقل گروه اجرایی معتقد باشد این اجرا همان چیزی است که می‌خواستیم. مدیران محترم برگزارکننده یک‌بار دست نگه دارید، نفس عمیق بکشید و تصورکنید قرار نیست آماری درمیان باشد، نیاز نیست بگویید امسال جشنواره‌ای برگزار شده مثلا با 10 بخش، 300 اجرا ، 2000 هنرمند و 20 هزار یا چند هزار مخاطب. این آمار دیگر واقعا بدرد هیچ‌کس نمی‌خورد. یک جشنواره با تعداد زیادی آثار فاخر داخلی و فرنگی که قرار نیست در آن رقابتی باشد و هنرمندان یکدیگر را پیدا کنند و همدیگررا به کشورهای خود دعوت کنند. در بازارهای فعلی که «هیچ» فروخت می‌شود، «هیچ» به دست نمی‌آید.
52144
نظر شما