ادعای وجود نوعی بیماری پروتئینی که سبب بیماری مغز اسفنجی شکل می‌شود با استهزای گسترده جامعه علمی روبرو شد، اما 11 سال بعد که جایزه نوبل پزشکی به آن اختصاص یافت، کمتر کسی به درستی این ادعا شک داشت.

مجید جویا: بیشتر ایده‌های جدید علمی هر قدر هم که در ابتدا نبوغ‌آمیز و هوشمندانه به نظر رسیده باشند، در نهایت غلط از آب در آمده‌اند؛ ولی برای تعداد محدودی از ایده‌های نو، درست عکس این روند اتفاق افتاد. آنها که در ابتدای مطرح شدن با نفی و بی‌مهری منتقدان روبرو شده بودند، درنهایت نه تنها درستی خود را به اثبات رساندند که دنیا را نیز تغییر دادند. نشریه نیوساینتیست در گزارشی، 10 مورد از این ایده‌های انقلابی را معرفی کرده است که بخش ششم را امروز می‌خوانید.

استنلی پروزینر، پیش از بردن جایزه نوبل برای ادعای این که چیزی که او آن را یک بیماری پروتئینی می‌نامید، سبب بیماری مغز اسفنجی شکل می‌شود به استهزا گرفته شده بود. در حالی که شواهد نشان می‌داد که اختلالات «اسفنجی شکل» مغز، بیماری کروتزفلدت- جیکوب (یا CJD)، kuru و scrapie نمی‌توانند توسط یک ویروس یا باکتری منتقل شوند، استنلی پروزینر عصب‌شناس، یک عامل عفونی بیماری‌زای جدید را به عنوان مسئول سرایت این بیماری‌ها معرفی کرد: یک پروتئین سرکش؛ اما دیگران این ایده را تا حدی نامربوط تصور می‌کردند که پروزینر را به خاطر آن به سخره می‌گرفتند.

پروزینر از سال 1972 / 1351 تحقیق بر روی این بیماری‌ها را آغاز کرد، آن هم پس از این که یکی از بیمارانش در دانشگاه کالیفرنیا در سن فرانسیسکو در اثر ابتلا به CJD جان خود را از دست داد. یک دهه بعد از آن، او در نشریه science ادعا کرد که این بیماری‌ها در اثر «ذره عفونی پروتئینی» به وجود می‌آیند.

این ایده بر مبنای یافته‌های پژوهشگران انگلیسی بود. در سال 1967، تیکواه آلپر از واحد رادیوتراپی شورای پژوهش‌های پزشکی نشان داد که عامل مسبب CJD، هر چه که باشد، با سطوحی از تابش فرابنفش که هر ماده ژنتیکی را نابود می‌کند، از بین نمی‌رود. مدت کوتاهی بعد از آن، جان استنلی گریفیث، ریاضیدان کالج بلفورد در لندن، یک نظریه کاملا مبتنی بر پروتئین را برای تکثیر اسکراپی وضع کرد. مقاله او که در سال 1967 در نیچر چاپ شد، نشان داد که هیچ دلیلی برای ترس از این ایده وجود ندارد که بتواند منجر به نابودی و فروپاشی کامل ساختار نظری زیست شناسی مولکولی شود.

انتشار این کار توجه دانشمندان کمی را جلب کرد؛ ولی وقتی که توجه پروزینر به آن جلب شد، بی‌تفاوتی تبدیل به انتقاد و بدبینی شد. در دسامبر 1986 / آذر 1365، پرونده کنایه آمیزی از پروزینر در مجله Discover منتشر شد با عنوان «این بازی اسم بزرگی دارد، ولی آیا علم است؟»

با این حال یازده سال بعد از آن، پروزینر جایزه نوبل پزشکی را برد؛ اما هنوز سوال‌های بی‌پاسخ مانده‌ای در مورد مدل پروتئینی وجود دارد، البته امروز هیچ کس شک ندارد که کار پروزینر درک عمیق‌تری از این عامل جنون به دست داده است. 

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 110351

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
7 + 4 =