هواپیماها و کشتی‌ها، سطح وسیعی از اقیانوس اطلس را در روز گذشته جست‌وجو کردند تا بتوانند نشانه‌ای از هواپیمای ایرباس آ330 ایرفرانس و 228 سرنشینی که پس از مواجهه با توفان از صفحه رادار ناپدید شده بودند، بیابند. اما نخستین نشانه‌هایی که پس از گذشت 36 ساعت از ناپدیدشدن هواپیمای ایرباس آ330 برفراز اقیانوس اطلس به دست آمد؛ قطعاتی فلزی همراه با صندلی‌های هواپیما که هنوز مشخص نیست متعلق به پرواز 447 ایرفرانس باشد.
نیروی دریایی برزیل اعلام کرده است یک کشتی تجاری آلمانی در نزدیکی محل یافتن بقایای دیده‌شده است و قرار بود که امشب (به وقت ایران) به آنجا برسد. اما کشتی‌های برزیلی مجهز به چرخ‌بال، امروز به این ناحیه می‌رسند و کار جستجو را از سر خواهند گرفت.
این هواپیما، صبح روز دوشنبه 11 خرداد در حین پرواز از ریودوژانیرو به پاریس مفقود شد و اکنون (زمان نگارش خبر) که 37 ساعت از این ماجرا گذشته، احتمال زنده یافتن سرنشینان به صفر نزدیک شده و مقامات مسئول، خود را برای اعلام رسمی مرگ تمام سرنشینان آماده میکنند.
فرانسه و برزیل، کشتی‌ها و هواپیماهای نظامی خود را به منطقه فرستاده‌اند تا بقایای هواپیما را در فاصله بین سواحل برزیل و غرب آفریقا جست‌وجو کنند. هواپیمایی تی. ای.ام برزیل نیز روز دوشنبه گزارش داد سرنشینان یکی از پروازهای دیروز و خلبان پروازی دیگر، نقاط روشنی را بر سطح اقیانوس دیده‌اند که شاید بقایای درحال سوختن این هواپیما باشد، اما نیروی هوایی برزیل اعلام کرد یک کشتی که در همان ناحیه حضور دارد، چیزی پیدا نکرده است.
اما بعداًزظهر دیروز (به وقت ایران)، هواپیماهای برزیلی توانستند قطعاتی فلزی و صندلی‌های هواپیما را در 650 کیلومتری شمال جزایر فرناندو دی‌نورون‌ها (واقع در سواحل شمالی برزیل) مشاهده کنند. هرچند این موقعیت نزدیک به جایی است که آخرین ارتباط هواپیما ثبت شد؛ اما تاوقتی شماره سریال یکی از قطعات یافت‌شده با شناسنامه هواپیما مطابقت نیابد، نمی‌توان این قطعات را متعلق به هواپیمای گمشده دانست.
ایرباس چگونه مفقود شد؟
این هواپیما در ساعت 30/2 بامداد دوشنبه به وقت ایران از فرودگاه ریودوژانیرو برخاست و سفر خود را به مقصد فرودگاه شارل دوگل پاریس آغاز کرد. سه ساعت و 33 دقیقه پس از پرواز، آخرین‌بار بر صفحه رادار دیده شد که در این زمان، در 565 کیلومتری شمال‌شرقی سواحل برزیل قرار داشت اما پس‌از آن، این هواپیما وارد جبهه هوای طوفانی استوایی شد و از صفحه رادار محو شد. در ساعت 44/6 بامداد دوشنبه (14/2 به وقت گرینویچ)، پیامی خودکار به مرکز ارتباطات پرواز مخابره کرد که نشان از مشکلات الکتریکی و احتمالاً افت فشار داشت و پس از آن، ارتباط کاملاً قطع شد.
کارشناسان حتی پیام کمک یا هشداری نیز دریافت نکرده‌اند و اطلاعات کافی برای اظهارنظر در مورد این حادثه موجود نیست. هرو مورین، وزیر دفاع فرانسه نیز در این مورد گفت: «هیچ عاملی را نمی‌توان دور از ذهن داشت، حتی یک حمله تروریستی را اما درحال حاضر هیچ‌چیز در دست نداریم که مشخص کند عامل این حادثه چیست؟ ضمن آن‌که هیچ‌یک از هواپیماهای نظامی که بر فراز آخرین موقعیت این هواپیما پرواز کرده‌اند، هیچ نشانه‌ای که مربوط به این هواپیما باشد، پیدا نکرده‌اند؛ نه نقاط روشنی و نه هیچ چیز دیگر».
بدترین حادثه تاریخ ایرفرانس
پرواز 447 ایرفرانس حامل 216 مسافر و 12 خدمه بود که 7 نفر آن کودک و یکی، نوزاد بود. 61 نفر فرانسوی، 58 نفر برزیلی، 26 نفر آلمانی و بقیه مسافران از 29 کشور دیگر بودند.
3 مدیر شرکت تایرسازی میشلن، 10 نفر از کارمندان شرکت تجهیزات الکتریکی سی. جی. ای. دی، یکی از نوادگان آخرین پادشاه برزیل و رئیس شورای‌شهر ریودوژانیرو، شاخص‌ترین مسافران این پرواز بوده‌اند.
اگر هیچ‌یک از سرنشینان این پرواز زنده پیدا نشوند، این بدترین فاجعه تاریخ 75 ساله ایرفرانس و مرگ‌آورترین آنها پس‌از سانحه کنکورد در تابستان 1379 / 2000 خواهد بود.
دلایل احتمالی حادثه
هواپیمای ایرباس آ330 یکی از خوش‌نام‌ترین و امن‌ترین هواپیماهای جهان است و تاکنون سانحه‌ای برای آن پیش نیامده است. تنها حادثه مرتبط با این هواپیما، مرگ 7 کارمند ایرباس در پرواز آزمایشی این هواپیما در سال 1373 / 1994 بود که پس‌از تحقیقات، مشخص شد در اثر اشتباه خلبان انجام شده است.
هواپیمای استفاده شده در این پرواز (به شماره دم F-GZCP) نیز در طول عمرش حادثه‌ای نداشت. این هواپیما که در اردیبهشت سال 1384 سرویس شد، 18870 ساعت پرواز داشته و تنها در سال 1385 / 2006، برخورد کوچکی بین بال آن با دم یک فروند ایرباس آ321 در فرودگاه شارل دوگل پاریس به‌وقوع پیوست که صدمه‌ای جزئی تشخیص داده شد. این هواپیما آخرین بار دو هفته پیش به آشیانه منتقل شد و مورد بازبینی معمول قرار گرفت.
آخرین تماس هواپیما وقتی دریافت شد که ایرباس درحال نزدیکی به طوفان‌های تندری مهیب واقع در مرز ناحیه همگرایی درون‌استوایی بود. این منطقه که آی. تی. سی. زد خوانده می‌شود، ناحیه‌ای پیوسته کم‌فشار است که نواحی استوایی را از معتدل جدا می‌کند. آی. تی. سی. زد آبستن خطرناک‌ترین تندرهای دنیا است، چراکه بادهای به‌سامان شمالی و جنوبی در این ناحیه به یکدیگر می‌رسند و با راندن انبوه هوای گرم و مرطوب به ارتفاع‌های بالاتر، شرایط لازم برای تندری پرقدرت را فراهم میکنند.
به همین دلیل، برخی حدس زده‌اند برخورد صاعقه‌های این طوفان به این هواپیما درحالی‌که با سرعت 8/0 ماخ (8/0 سرعت صوت) در هوای طوفانی پرواز می‌کرده، عامل احتمالی سقوط این هواپیما است. هرچند سخنگوی ایرفرانس هم چنین فرضیه‌ای را مطرح کرده، اما چهل سال از آخرین باری که صاعقه‌ها می‌توانستند به‌تنهایی هواپیمایی را نابود کنند، می‌گذرد و در این مدت، شرکت‌های هواپیماسازی روش‌های متعددی برای ایمنی در برابر صاعقه فراهم کرده‌اند. حتی سیستم‌های الکتریکی هواپیما نیز در برابر صاعقه‌ها و رعدوبرق‌ها مقاوم شده‌اند و به‌ندرت دچار اختلال می‌شوند. جالب اینجاست که هواپیماها به‌هنگام عبور از ابرهای طوفانی، بارها رعدوبرق به هواپیما می‌زند و تاکنون هم مشکلی پیش نیامده است.
اما آن‌چه همه را به شگفتی واداشته، عدم‌دریافت علایم هشدار و کمک است. نه پیام انسانی مانند درخواست کمک خلبان دریافت شده و نه پیام هشدار خودکار از سوی سیستم‌های هشداردهنده هواپیما. حتی از جعبه سیاه نیز تاکنون پیامی دریافت نشده است. این‌که تمام سیستم‌های امنیتی یک هواپیما همزمان از کار بیفتد و هیچ پیامی مخابره نشود، کاملاً غیرعادی است.
ناوگان تفحص
نیروی هوایی برزیل برای یافتن این هواپیما، شش هواپیمای جت و نیروی دریایی این کشور نیز 3 ناو به این منطقه فرستاده است. نیروی هوایی فرانسه نیز3 فروند جت، یک فروند هواپیمای آواکس و دو ناو خود را اعزام کرده است. فرانسه همچنین از ایالات متحده درخواست کرده با استفاده از اطلاعات ماهواره‌های جاسوسی، به یافتن هواپیمای گمشده کمک کند.
مقامات نظامی ایالات متحده نیز با موافقت با این درخواست، به‌سراغ اطلاعات ماهواره‌های جاسوسی خود رفته‌اند تا نشانی از این هواپیما بدست آورند. پنتاگون در حال بازبینی اطلاعات ارسالی روز دوشنبه یکی از ماهواره‌های هشدار موشکی خود، دی.اس.پی است تا نشانی از هواپیمای مفقود شده به دست آورد. کارشناسان نظامی می‌گویند اگر نشانه‌ای از انفجار، آتش‌سوزی، شکستگی یا برخورد هواپیمای ایرباس وجود داشته باشد، قطعاً در این ماهواره‌ها ثبت شده است.
همیشه دو یا سه ماهواره دی.اس.پی، منطقه میانی اقیانوس اطلس را از ارتفاع 37هزار کیلومتری زیر نظر دارند. ابزار رصدی آنها، تلسکوپ‌های فروسرخ قدرتمندی است که تغییرات دمایی را جست‌وجو میکنند. مهم‌ترین هدف این ماهواره‌ها، تشخیص حرارت شلیک موشک‌های بالستیک از خشکی یا دریا است. ماهواره دی.اس.پی مجهز به آشکارسازی 6هزار قطعه‌ای است که حسگر ترکیبی جیوه-کادمیوم-تلوراید آن می‌تواند علاوه بر پرتاب موشک بالستیک، پدیده‌های حرارتی دیگری چون رعدوبرق، صاعقه، شهاب‌سنگ، آتش‌سوزی در هواپیما یا جنگنده‌های درحالت پس‌سوز را تشخیص دهد.
علاوه بر ماهواره دی. اس. پی، اطلاعات دریافت‌شده در روز دوشنبه از دو ماهواره دیگر سیستم جدید فروسرخ فضایی، اسبیرد نیز بررسی می‌شوند. این ماهواره‌ها که متعلق به سازمان شناسایی ملی هستند، به‌جای تصویربرداری، به ناحیه مورد نظر خیره می‌مانند و تغییرات ثبت‌شده در میدان دید خود را ثبت میکنند. اگر برحسب اتفاق، هواپیما منفجر شده باشد و یکی از ماهواره‌های این شبکه به آن سو هدف‌گیری شده باشد، می‌تواند موقعیت آن حادثه را مشخص کند.
همچنین این احتمال وجود دارد که اطلاعات ماهواره‌های تصویربردار راداری لاکروس که سطح دریا را در جست‌وجوی قطعات ریز و درشت می‌کاوند، به کار گرفته شوند. ماهواره‌های استراق‌سمع نیز برای تشخیص علائم غیرعادی و دیگر سیگنال‌های ارسالی از یک هواپیمای آسیب‌دیده به کار گرفته شده‌اند.
جعبه سیاه کجاست؟
کارشناسان برای آن‌که دلیل این حادثه را بدانند، به اطلاعات ثبت‌شده در 2 جعبه سیاه هواپیما نیاز دارند. جعبه سیاه که برخلاف نامش نارنجی رنگ است، ابزارهایی هستند که اطلاعات پرواز و گفت‌وگوهای کابین خلبان را ثبت و ضبط میکنند و در برابر شرایط محیطی مقاومت بالایی دارند. این ابزارها معمولاً در دم هواپیما نصب می‌شوند، جایی که براساس آمار حوادث هوایی، امن‌ترین بخش هواپیما است. اگر بنا به هر دلیلی هواپیما دچار سانحه شود، این ابزارها می‌توانند تا 30 روز، علایمی رادیویی را منتشر کنند و موقعیت خود را به گروه جست‌وجو اعلام کنند.
اما یافتن جعبه سیاه همیشه آسان نیست. به‌عنوان مثال، در سانحه سقوط بوئینگ 747 هواپیمایی چین در تایوان که در سال 1381 / 2002 روی داد، 22 روز طول کشید تا این 2 جعبه پیدا شوند. اما در مورد این پرواز، شاید بیشتر هم طول بکشد.
اغلب سوانح هوایی به‌هنگام برخاست یا فرود هواپیما روی می‌دهند و قطعات هواپیما در محدوده مشخصی پراکنده می‌شوند. اما اگر پرواز 447 ایرفرانس در همان ارتفاع بالای 35هزار پا (تقریباً 12 کیلومتری) برفراز اقیانوس منفجر شده باشد، بقایای هواپیما در محدوده وسیعی به گستردگی چند صد کیلومتر مربع پراکنده شده است و شاید ماه‌ها طول بکشد تا این قطعات را از آب جمع کرد.
نظر شما