چرا فکر نکردن ما را خسته می‌کند؟

بهنوش خرم‌روز: تا به حال شده تصمیم بگیرید به سفر بروید یا ساعاتی را با دوستانتان بگذرانید، اما تمام وقت نتوانید دست از فکر کردن به کار و دل‌مشغولی‌های مربوط به آن بردارید؟ تا به حال تجربه کرده‌اید که بخواهید از دست آهنگی که دائم به ذهنتان می‌آید خلاص شوید، ‌اما نتوانید و باز آن آهنگ را زمزمه کنید؟ چرا ما گاهی موفق نمی‌شویم افکارمان را متوقف کنیم و اصلا به چیزی فکر نکنیم؟

بر اساس گزارش ساینس‌دیلی، محققین با استفاده از مدل‌های رایانه‌ای به این نتیجه رسیده‌اند که توقف افکار،‌ درست مانند خود فکر کردن نیاز به مصرف انرژی دارد.

اگر بخواهیم فرایند زیستی آن را به طور مختصر شرح بدهیم، باید به سراغ سلول‌های عصبی مغز برویم. وقتی ما می‌خواهیم فکر را متوقف کنیم، ‌باید از سلول‌های عصبی بازدارنده استفاده کنیم. این سلول‌ها جلوی انتقال پیام‌ها توسط سلول‌های عصبی برانگیخته شده را می‌گیرند. آن‌ها مثل واعظینی می‌شوند که به سلول‌های فعال می‌گویند: این کار را نکن، این کار را نکن!

به زبان عصب‌شناسی،‌ سلول‌های بازدارنده، نوعی ناقل شیمیایی به نام گابا آمینوبوتیریک اسید آزاد می‌کنند که به مقابله با ناقل شیمیایی آزاد شده توسط سلول‌های عصبی فعال، یعنی گلوتامیت می‌رود.

در مغز سلول‌هایی به نام آستروسیت وجود دارند که وظیفه رساندن مواد غذایی و اکسیژن به سلول‌های عصبی بر عهده آن‌ها است. مدل‌ها نشان می‌دهند که در چرخه تقابل گابا و گلوتامیت، آستروسیت‌ها اکسیژن فراوانی مصرف می‌کنند. مصرف اکسیژن بالا به معنای نیاز به جریان خون بالا است که خود به فعالیت مغزی برای کنترل فعالیت بافت‌های خون‌رسان نیاز دارد.

در مجموع، تلاش برای بازداری فعالیت سلول‌های عصبی مغز و در واقع تلاش برای توقف فکری که جریان دارد، انرژی زیادی می‌برد. به اعتقاد محققین به همین دلیل آرام کردن خود و تلاش برای به چیزی فکر نکردن ما را خسته می‌کند.