این طرح تنها محدود به شهرستان‌ها نمی‌شود و با پیگیری‌های انجام‌شده، علاوه بر اینکه تعدادی از هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای از ثبت‌نام اتباع افغان در برخی رشته‌ها ممانعت می‌کنند، تعدادی از هنرستان‌ها نیز هستند که با دریافت شهریه بیشتری نسبت به اتباع داخلی آنها را ثبت‌نام می‌کنند. از آنجایی‌که طبق شیوه‌نامه اتباع خارجی، آنها می‌توانند در 20 تا 25 رشته ثبت‌نام کنند، ولی به‌نقل از انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده، به یکی از دانش‌آموزان گفته‌اند فقط در دو رشته، اجازه ثبت‌نام دارد و در رشته‌هایی مثل حسابداری که متقاضیان ایرانی زیادی دارد ثبت‌نام نخواهند شد. بسیاری از فعالان مدنی و صاحب‌نظران روابط کار، معتقد هستند نمی‌توان به نتیجه اجرای چنین طرح‌هایی در بلندمدت خوشبین بود. به‌عقیده آنها، آنچه اتباع افغان را از دسترسی به موقعیت‌های برابر تحصیلی محروم می‌کند، حتی می‌تواند آینده شغلی اتباع داخلی را نیز تا حدود زیادی تحت‌الشعاع قرار دهد که در نتیجه آن، امکان رقابت عادلانه و قانونی بین شاغلان ایرانی و اتباع خارجی، در برخی مشاغل از بین می‌رود.
دلیل اصلی محدودیت، کنترل بازار کار و اشتغال ایرانی ها
شاهین نوش‌آبادی، معاون مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش‌و‌پرورش، با اشاره به موضوع محدودیت افغان‌ها برای انتخاب رشته‌های فنی و حرفه‌ای در مدارس، می‌گوید: «ما به اتباع خارجی 90 درصد خدمات می‌دهیم و آن 10 درصد هم به‌خاطر الزاماتی است که باید محدودیت ایجاد کنیم. توجیه اصلی برای این محدودیت، حفظ موقعیت شغلی برای ایرانیان است؛ ما نمی‌توانیم بازار کار ایرانی‌ها را به‌خاطر اتباع خارجی، محدود کنیم. این درحالی است که تحصیل برای تمام اتباع خارجی مهیاست. اگر این محدودیت‌های حداقلی را پررنگ کنیم، تمام خدماتی که به اتباع خارجی می‌دهیم، ضایع می‌شود. ما در جامعه بین‌المللی، تنها کشوری هستیم که به پناهندگان غیرمجاز که هیچ‌گونه مدرک شناسایی ندارند، اجازه تحصیل می‌دهیم.»
این درحالی است که سال گذشته، رهبر معظم انقلاب، در پیامی دستور داده‌اند که همه کودکان افغانستانی، چه آنها که دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند و چه آنها که مدارک قانونی حضور در ایران را ندارند، باید در «مدارس دولتی» ثبت‌نام شوند؛ این یک تصمیم بزرگ و تاریخی است. در همین زمینه، معاون مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش‌و‌پرورش، تصریح می‌کند: «تحصیل برای تمام اتباع خارجی، مهیاست و در آموزش‌و‌پرورش ما از دانش‌آموزان شهریه نمی‌گیریم و تنها توصیه می‌کنیم که اتباع خارجی نیز مانند ایرانیان کمک‌های مردمی خود را براساس مصوبه انجمن اولیا و مربیان مدارس اهدا کنند؛ اما طبق طرح محدودیت‌های انتخاب رشته فنی و حرفه‌ای برای اتباع خارجی، این‌گونه مهارت‌های فنی در آموزش‌و‌پرورش به آنها آموزش داده نمی‌شود و دلیل اصلی آن هم کنترل بازار کار و اشتغال در آینده است تا به توازن موردنظر برسیم.»
محدودیت فقط مختص اتباع افغان نیست
نوش‌آبادی در ادامه با اشاره به اینکه هزینه سالانه هر دانش‌آموز، حدودا دو میلیون تومان است، اظهار می‌کند: «نزدیک به 400 هزار دانش‌آموز اتباع خارجی در کشور ما تحصیل می‌کنند که با توجه به هزینه سالانه برای هر فرد، نزدیک به 800 میلیارد تومان صرف دانش‌آموزان اتباع خارجی می‌شود. علاوه بر این تا قبل از اجرای این طرح، تحصیل اتباع خارجی در هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش، کاملا ممنوع بود ولی آموزش‌و‌پرورش این باب را باز کرد و در چند رشته به آنها حق تحصیل داد که درصدد هستیم تا این محدودیت نیز برداشته شود.» او با اشاره به شیوه‌نامه تصویب‌شده برای اتباع خارجی، ادامه می‌هد: «در این شیوه‌نامه، اتباع خارجی می‌توانند در 20 تا 25 رشته تحصیل کنند و در هر رشته سهمیه 5 تا 20 درصدی برای حضور دارند. این مسئله هم فقط مختص اتباع افغان نیست و تمام اتباع خارجی را شامل می‌شود.» در همین میان، نباید فراموش کنیم که براساس اطلاعات موجود، تصمیم‌گیری در مورد اتباع خارجی، فرایندهای مشخصی را دارد و این مسائل در کمیسیون ساماندهی اتباع که کمیته دائمی اتباع، زیر نظر آن است، مشخص و درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود.
هر سال ثبت‌نام می‌کردیم؛ امسال نه!
به نقل از انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده (حامی)، روز گذشته یکی از متقاضیان تحصیل در هنرستان، به انجمن ما برای پیگیری ثبت‌نام معرفی شد. این هنرستان کار و دانش در منطقه 18 تهران از ثبت‌نام این دانش‌آموز امتناع کرد؛ درحالی‌که طبق شیوه‌نامه، تحصیل اتباع خارجی در همه رشته‌های فنی بلامانع است. پس از آن، معاون هنرستان، به ما گفت: هر سال اتباع خارجی را ثبت‌نام می‌کردیم و مانعی وجود نداشت اما امسال طی بخشنامه جدیدی به ما اعلام شد که اتباع خارجی را ثبت‌نام نکنیم. بعضی سال‌ها این اتفاق می‌افتد اما در پایان شهریور اجازه ثبت‌نام می‌دهند. کسانی که در سال‌های پیش ثبت‌نام شده‌اند، مشکلی نخواهند داشت و به کلاس بالاتر می‌روند. در یک مورد دیگر که به ما اطلاع داده‌‌شد، به دانش‌آموز گفته‌اند فقط در دو رشته آشپزی و خیاطی اجازه ثبت‌نام دارد و در رشته‌هایی مثل حسابداری که متقاضیان ایرانی را زیادی دارد، ثبت‌نام نخواهد شد. تاکنون مورد دیگری از ثبت‌نام‌نشدن اتباع خارجی در هنرستان‌ها به ما گزارش نشده‌است.
غیرقانونی است و اتباع افغان می‌توانند شکایت کنند
محمدرضا ضیائی‌بیگدلی با اشاره به محدودیت افغان‌ها برای انتخاب رشته‌های فنیوحرفهای در مدارس کشور می‌گوید: بسیاری از اتباع افغان به صورت غیرقانونی و قاچاق وارد ایران شده‌اند و به‌همین‌دلیل می‌توانند آنها را از کشور اخراج کنند ولی این امر صورت نمی‌گیرد و به موازات اقامتشان، هیچ نهادی حق گرفتن تحصیل و زندگی را از آنها ندارد. حق تحصیل و زندگی از حقوق اولیه مدنی و حقوق بشر است که تحت هیچ شرایطی نمی‌شود آن را از فرد گرفت و ضایع کرد. اتباع افغان زمانی که غیرقانونی وارد کشور می‌شوند به‌عنوان پناهنده شناخته می‌شوند و کنوانسیون حقوق پناهندگان تمام حقوق آنها را پرداخت می‌کند. درواقع می‌توان گفت اتباع افغان در هر زمینه‌ای که با محدودیت مواجه شوند می‌توانند شکایت کنند و محدودکردن آنها برای انتخاب رشته‌ای فنیوحرفهای کاملا غیرقانونی است.
با پرداخت شهریه می‌توانند در هر رشته‌ای شرکت کنند
سیدعلی خرم، استاد حقوق بین‌الملل و سفیر اسبق ایران در مقر اروپایی سازمان ملل، نیز دراین‌باره می‌گوید: اتباع خارجی می‌توانند تحصیل کنند و همچنین با گرفتن پذیرش وارد دانشگاه‌ها شوند اما ممکن است هزینه شهریه چند برابر باشد. اتباع افغانی نیز اگر شرایط ورود به رشته‌ای را داشته باشند، می‌توانند از شهریه دولتی استفاده کنند ولی شهریه بیشتر خواهد بود. درباره محدودیت اتباع افغان نیز به تعدادی از رشته‌ها سوبسید تعلق گرفته و اولویت با اتباع داخلی است اما به این معنا نیست که اتباع خارجی نمی‌توانند در آن رشته‌ها تحصیل کنند بلکه با پرداخت شهریه و به صورت آزاد می‌توانند در هر رشته‌ای تحصیل کنند.
قانون کار درباره اتباع خارجی چه می‌گوید؟
طبق قانون اشتغال اتباع بیگانه در ایران، اتباع بیگانه نمی‌توانند در ایران مشغول کار شوند مگر آنکه دارای روادید ورود با حق کار مشخص بوده و مطابق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه، پروانه کار دریافت کرده باشند؛ البته اگر در خدمت مأموریت‌های دیپلماتیک و کنسولی و از کارکنان و کارشناسان سازمان ملل متحد و سازمان‌های وابسته به آن و خبرنگاران خبرگزاری‌ها و مطبوعات خارجی باشند، شامل این قاعده نمی‌شوند، علاوه‌براین طبق همین قانون وزارت کار و امور اجتماعی با رعایت شرایط ذیل درباره صدور روادید با حق کار مشخص برای اتباع بیگانه موافقت و پروانه کار صادر خواهد کرد: الف ـ مطابق اطلاعات موجود در وزارت کار و امور اجتماعی در میان اتباع ایرانی آماده‌به‌کار، افراد داوطلب واجد تحصیلات و تخصص مشابه وجود نداشته باشد. ب ـ تبعه بیگانه، دارای اطلاعات و تخصص کافی برای اشتغال به کار مورد نظر باشد. ج ـ از تخصص تبعه بیگانه برای آموزش و جایگزینی بعدی افراد ایرانی استفاده شود؛ البته احراز شرایط مندرج در این ماده با هیئت فنی اشتغال است و ضوابط مربوط به تعداد اعضا و شرایط انتخاب آنها و نحوه تشکیل جلسات هیئت، به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که با پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
۴۲۴۲
نظر شما