۰ نفر
۲۹ مرداد ۱۳۹۵ - ۱۱:۳۴
عبور از کتاب به عنوان سوخت فسیلی

تعجب نکنید، این متن صحبت من در جشن بیست سالگی کتابخانه تخصصی تاریخ است، جایی که بیست بلکه بیست و یک سال است برای گردآوری کتابهای تاریخ و علوم وابسته در آن، تلاش می کنیم. اما و با این حال، فکر می کنم، کتاب یک نوع سوخت فسیلی است و ما باید از آن عبور کنیم.

بسم الله الرحمن الرحیم
در ابتدا از حضور مهمانان عزیز که به مناسبت جشن بیست سالگی بلکه بیست و یک سالگی کتابخانه تخصصی تاریخ منت بر ما نهاده و در اینجا حاضر شده اند، تشکر می کنم. بنده در باره کتابخانه مطلبی نمی گویم. اما در عوض دو نکته را به اختصار بیان می کنم.
نخست این که بر اساس تجربه ام در مطالعاتی که در باره جوامع اسلامی داشته ام، ما نسبت به علم آنچنان که باید و شاید حساسیت نشان نداده ایم. در قرن اخیر، از اهمیت علم در تمدن اسلامی زیاد سخن گفته ایم، اما خودمان هم می دانیم که در این باره کوتاهیهای فراوان کرده ایم. یک نشانه آن، عقب ماندگی علمی جوامع مسلمان، و به خصوص گستردگی عجیب بیسوادی است. در دوره قاجار، ما بین سه تا چهار درصد باسواد آن هم در مناطق شهری داریم. در روستاها هیچ و حداکثر بشود گفت کمتر از نیم درصد. ما حتی هنوز هم بر اساس گفته ها، حدود شش هفت میلیون نفر بیسواد محض داریم. اگر ما می خواستیم بر اساس آیاتی که به علم و عقل دعوت می کند فتوا صادر کنیم، حالا باید یک رساله عملیه جدا فقط برای علم آموزی داشتیم. بیایید جبران کنیم. این بار با حمایت جدی از علم تلاش کنیم تا جامعه مرده خود را زنده کنیم. این کار نیاز به فعالیت همزمان همه دارد. البته با حرف نخواهد شد. از این می گذرم.
نکته دوم این که امروز در خدمت عزیزان هستیم و سببش هم افتتاح سالن جدیدی برای کتابخانه تاریخ است، اما نکته من، من مطلبی ضد کتاب است. عقیده بنده بر این است که ما باید به جای کتاب، همت خودمان را روی حوزه دیجیتال بگذاریم و از کتاب عبور کنیم. باید هدف اصلی ما ترسیم دنیای جدیدی از علم باشد که در آن مواد کاغذی از بین رفته و جای آن را نور و سرعت گرفته است. ده سال قبل نمی توانستیم تصور کنیم که در سیستم بانک داری چنین اتفاقی می افتد، اما الان افتاده است. باید فکر روی به جلو داشت، و از فکرهای فسیلی و رسوبی عبور کرد.
دیروز در خبرها توصیه شده بود که باید با تمام امکانات از فضای مجازی استفاده کرد. به نظرم نکته مهمی است، هرچند مثل همیشه این نوع موارد که استفاده از فن آوری های نوین است، خیلی دیر بیان می شود. بیست سال پیش باید گفته می شد، نگفتیم که هیچ، بسیاری از افراد، در مخالفت با فن آوری های جدید صحبت کردند. همه آنها از ترس تسلط غرب بود، اما حالا هم آن تسلط هست و الان توصیه به استفاده از فضای مجازی می شویم. در قم، ما جلوتر از جاهای دیگر هستیم. باید عرض کنم همین سرور ما جناب آقای شهرستانی که اینجا خدمتشان هستیم، بیش از بیست سال قبل بلکه بیشتر مرکزی برای اینترنت در قم ایجاد کردند. نمی گویم از آن درست استفاده شد و یا دقیقا در مسیر بود، که دلیلش هم عدم آمادگی ما بود، اما دارم بگویم این فکر بدیعی بود که هیچ کس، بله هیچ کس به آن توجه نداشت و بسیاری هم که سخن می گفتند و هنوز هم می گویند، مخالف آن بودند.
در اینجا من باید از کار مرکز کامپیوتری علوم اسلامی نور تشکر کنم. از آقای طالب زاده که این مرکز را تأسیس کرد و به نظرم بعدها قدری در حق او بی مهری شد. این مرکز زیر نظر دفتر رهبری به خوبی ادامه یافته است. اما در کل باید بگویم، کارهای دیجیتالی علمی در کشور، از حد کارهای تبلیغی، یا فراتر نمی رود، یا اگر برود، منحصر به موارد انگشت شمار با دایره محدود است.
ما بیست و یک سال برای این کتابخانه تلاش کردیم و این هم با حمایت مرجعیت بود. فکر تأسیس کتابخانه در مهرماه سال 1374 درست شد. من همان موقع در دفتر یادداشتم نوشتم:
سه شنبه 18/7/1374: از امروز كار خريد كتاب را براي كتابخانة تخصصي تاريخ اسلام و ايران آغاز كرديم. طرح اين كتابخانه را مدت‌ها در ذهن داشتم و اكنون به ياري خداوند كار آغاز شده است. محل آن در خانه‌اي در پشت مدرسه اميرالمؤمنين (مدرسه آقاي مكارم شيرازي) است. نقشه چهار راه فاطمي را ترسيم مي‌كنم و محل كتابخانه را مشخص مي‌كنم. سه شنبه 23/8/1374: كار كتابخانة تخصصي تاريخ تا اندازه‌اي به سامان رسيده است. ديروز حدود 350 هزار تومان كتاب خريدم كه در حدود پانصد مجلد شد. تعداد ميز و صندلي هم تهيه شده و ممكن است كه ظرف يك‌ماه آينده كار آغاز شود.

خوب این حرکت شروع شد. کتابخانه ها از همان آغاز، متکی به دفتر آیت الله سیستانی بوده، و تا به حال نیز ادامه داشته است. ما به نوبه خود، چهار با مکان را عوض کرده ایم. ده سالی است که در جای جدید هستیم و امسال که بیست و یکمین سال تاسیس کتابخانه است، سالن جدید بر آن اضافه شده است. ما در حال حاضر بالغ بر 182 هزار جلد کتاب داریم و این عدد، برای یک کتابخانه تخصصی بسیار مهم است. این کار ادامه دارد و من بحثی در باره آن ندارم. ولی در اینجا باز نکته دیگری را مطرح می کنم. و آن این که ما باید به کتابخانه های تخصصی دیجیتال فکر کنیم. یعنی در حوزه تاریخ، شعب مختلف آن باید ایجاد شود. در هر کدام، تمامی متون قدیم و جدید، اصلی و فرعی، اسناد و مدارک گذاشته شود تا محقق به آسانی از آن استفاده کند. برای حوزه تاریخ تشیع، این که فقط مشتی کتاب شیعی در یک وبسایت بگذاریم، کتابخانه تخصصی نیست. باید کتابها و مقالات را تفکیک کرد. این کاری است که ما به صورت تجربی در حوزه تشیع انجام دادیم و سایت ebookshia را ایجاد کردیم. ما چاره ای جز این که کتابخانه های تخصصی دیجیتالی درست کنیم، کتابخانه هایی که تفکیک دقیق علمی در باره کتابها و مقالات شده و آنها را در موضوعات متنوع در اختیار قرار دهد و همزمان امکان سرچ در کل آنها را هم داشته باشد، نداریم.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 569273

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 2 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 7
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام IR ۱۸:۵۷ - ۱۳۹۵/۰۵/۲۹
    2 0
    بد نیست متن همین سخنرانی را که در سایت مباحثات به نگارش فرد دیگری که در جلسه بوده هم بخوانید کمی تفاوت دارد یعنی در آن متن اضافاتی وجود دارد که ظاهرا آقای جعفریان حین سخنرانی اضافه کرده بوده اند
  • بی نام IR ۱۹:۰۹ - ۱۳۹۵/۰۵/۲۹
    2 7
    الان در کشورهای غربی بالاترین درآمد را هنرپیشه ها و خوانندگان و ورزشکاران دارند نه دانشمندان علمی بنابراین در کشورهای غربی هم به علم اهمیت داده نمی شود ولی آنها رتبه علمی خیلی بالایی دارند منظورم این است که اگر بگوییم کشورهای غربی چون به علم اهمیت می دادند پیشرفت کرده اند فکر نکنم درست باشه چون به لحاظ میزان درآمد دانشمندان علمی ، درامد خیلی زیادی ندارند و ورزشکاران و بازیگران سینما بیشتر درآمد دارند
    • بی نام A1 ۰۸:۲۱ - ۱۳۹۵/۰۵/۳۰
      1 1
      این دیگه چه مدل استدلالی بود؟؟؟
    • بی نام A1 ۰۴:۲۳ - ۱۳۹۵/۰۵/۳۱
      2 0
      ببین در قدیم اگر برای علم ارزشی قائل نبودند بخاطر این بود که می گفتند العلم یقذف الله ما یشاء یعنی آیه می گوید خدا خودش انتخاب می کند که علم را به چه کسی عطا کند پس برای علم آموزی باید تقوا داشت و تلاش ظاهری کمتر اثر دارد لذا به تلاش فردی برای کسب علم ارزشی قائل نبودند همین طور است که می گوییم رزق و روزی مقدر شده است و تلاش ظاهری برای کسب ثروت کمتر اثر دارد زیرا میزان ثروت هر کس در تقدیر است و تقدیر قابل تغییر نیست مگر بخاطر برخی اسباب مثل محبت به والدین یا خوش اخلاقی بنابراین همانطور که تلاش مادی برای کسب ثروت فایده ای ندارد بلکه اموری مثل خوش اخلاقی باعث تغییر تقدیر و افزایش روزی و رزق می شود همین طور تلاش برای علم آموزی فایده ندارد بلکه اموری مثل تقوا داشتن سبب می شود که خدا علم بدهد بما
  • بی نام A1 ۰۷:۲۲ - ۱۳۹۵/۰۵/۳۰
    2 3
    آقاي جعفريان به خوبي از قدرت كتاب و كتاب خواني در مقابل جهل و ناداني خبر دارن، به خاطر همين كه با اصرار بر از بين بردن كتاب كاغذي و در دسترس قرار دارن اطلاعات سطحي كه از طريق اينترنت و شبكه هاي اجتماعي دست به دست ميشه، ميخوان قدرت تفكر عميق رو از مردم بگيرن تا خزعبلات خودشون رو راحت تر به خورد مردم بدن
    • شمس تبریزی A1 ۲۰:۲۷ - ۱۳۹۵/۰۵/۳۰
      0 0
      من میونه خوبی با آقای جعفریان ندارم اما این سایتی را که ایشان برای راه اندازی آن تلاش کردن و در همین یادداشت اومده را بازدید کردم و فکر میکنم متوجه منظور ایشان شدم. کتاب خصال و من لا یحضره الفقیه را از همین سایت دانلود کردم و به خاطر همین از ایشان ممنونم. البته سایت هنوز ضعیفه و من انتظار دارم مثلا تمام آثار صدوق و کلینی و طوسی را در این سایت ببینم و دانلود کنم. فکر میکنم منظور ایشان اینه که مثلا به جای من لا یحضره الفقیه کاغذی، نسخه دیجیتالی را بخوانیم. برای آسمون جلهایی مثل من که پول خرید کتاب را نداریم پیشنهاد خوبیه. از طریق اینترنت نسخه های قاچاق کتابهای خارجی را دانلود میکنم که برای خرید نسخه کاغذیش چند هزار دلار پول نیاز دارم. فکر نمی کنید نسخه دیجیتالی مزایای منحصر به فردی داره؟
  • دانشجوی دکتری A1 ۰۳:۴۵ - ۱۳۹۵/۰۵/۳۱
    0 0
    بی تارف از همت و تلاش استاد جعفریان باید تشکر کرد. ایشان خیلی در این کتابخانه زحمت کشیدند. بنده در طول این چند سال هرگاه کتابی را نیافتم، با اطمینان مسیر را به سمت کتابخانه تخصصی برگردانده و استفاده کردم. به روز بودن، آسان گیری، منظم بودن و وجودهمه شرایط لازم برای یک مطالعه مطلوب از ویژگی های این کتابخانه است؛ که به راستی جای تقدیر دارد.