مریم محمدپور: اولین واکنش‌ها به مواضع اعضای فراکسیون امید آنگاه به‌وجود آمد که محمدرضا عارف رئیس این فراکسیون به‌رغم محاسبات پارلمانی، نتوانست بر کرسی ریاست مجلس تکیه زند و از این بابت از رفتار غیرتشکیلاتی برخی اعضا گلایه کرد. اندکی بعد، طرح موضوع استیضاح وزیر کار، بار دیگر نگاه‌ها را متوجه رفتارهای فردی برخی اعضای این فراکسیون کرد و حالا رأی بالای عباسعلی کدخدایی به‌عنوان عضو حقوقدان شورای نگهبان، بار دیگر این پرسش را مطرح کرده که منطق پشت آرای فراکسیون امید چیست؟
پیام رای فراکسیون امیدی ها به کدخدایی چه بود؟
از 263 نماینده‌ای که هفته قبل به حقوقدانان نامزد عضویت در شورای نگهبان رای دادند، تنها 60نفر رأی‌شان کدخدایی نبود. رأی مثبت 203 نماینده به عباسعلی کدخدایی نشان می‌داد که فراکسیون امید به عضویت این چهره برجسته جریان اصولگرایی رأی مثبت داده است.
غلامرضا تاجگردون نماینده اصلاح‌طلب مجلس که مدافع رأی فراکسیون امید به عباسعلی کدخدایی به عنوان عضو حقوقدان شورای نگهبان است، در توضیح این رفتار پارلمانی به ایسنا گفته است: «در مورد آقای کداخدایی فراکسیون امید به ایشان رأی داد. شاید بعضی از دوستان بیرون تحلیلی داخل را نداشته باشند. تحلیل داخل با تحلیل بیرون خیلی فرق می‌کند. در داخل عده‌ای دور هم جمع شدند و به این نتیجه رسیدند که از آقای کدخدایی حمایت کنند. ضمناً اگر به آقای کدخدایی رأی نمی‌دادیم به چه کسی باید رأی می‌دادیم؟ من و خیلی از دوستان دیگر به نظرمان رسید که ایشان از نظر نوع تعامل و تجربه بهتر از هر کس دیگری است و می‌توانیم با او وارد مذاکره شویم تا کسی که نمی‌شناسیم و تجربه ندارد. ولی این فرد را می‌شناسیم و می‌دانیم چطور با او مذاکره کنیم. دلیلی ندارد چون مجلس قبلی به او رای نداده، ما هم به او رأی ندهیم. به نظرم این رای تدبیر خوبی بود و دوستان اصلاح‌طلب بیرون هم باید همه اینها را کنار هم بگذارند.»
دفاعیه تاجگردون از رأی اصلاح‌طلبان به کدخدایی، نشان می‌دهد که هنوز اصلاح‌طلبان سعی می‌کنند استراتژی ائتلاف با طیف میانه‌رو جریان اصولگرا را ادامه دهند. همان استراتژی موثری که از انتخابات خرداد 92 آغاز شد و گام دوم آن نیز در انتخابات هفتم اسفند 94 برداشته شد. همان استراتژی که اصلاح طلبان را از رویکرد انتقادی داشتند به برخی مراکز قدرت به سمت تعامل و گفتگو کشانده است تا شاید از این مسیر ردپای محسوس تر از حضورشان در قدرت را بعد از سالها برجای گذارند.
اصلاح‌طلبان به‌دنبال روزنه‌‌های سیاسی
در این میان بدون شک یک هدف اصلی اصلاح‌طلبان از حفظ ائتلاف با طیف میانه‌رو جریان رقیب، استفاده از «فرصت‌های حداقلی» در فضای سیاسی کشور است. رأی ائتلافی به کدخدایی از جمله مصادیق پیگیری این هدف است که نشان می‌دهد شاید اصلاح‌طلبان از رأی به این نامزد عضویت در شورای نگهبان به‌دنبال بهبود موقعیت خود در جریان تایید صلاحیت نامزدها در ادوار آتی انتخابات هستند.
تاکید تاجگردون بر اینکه کدخدایی قابلیت مذاکره را دارد و اظهارات پیشین کدخدایی درباره مشکلات قانون انتخابات و ضرورت شفاف شدن وظایف و اختیارات شورای نگهبان و وزارت کشور، نشان می‌دهد که اصلاح‌طلبان می‌خواهند با استفاده از مواضع معتدل و گاها انتقادی چهره‌هایی چون نجات‌الله ابراهیمیان، عباسعلی کدخدایی و فقهایی چون آیت‌الله هاشمی شاهرودی و آیت‌الله مومن، از ظرفیت آنها برای اثرگذاری بر تصمیمات شورای نگهبان استفاده کنند. صحبت‌های کدخدایی در اولین نشست خبری‌اش نیز از این امر حکایت داشت که او در جریان پیام آرای فراکسیون امید هست. او تاکید کرد که برای شورای نگهبان اصلاح‌طلبی و اصولگرایی فرقی ندارد و همچنین وعده داد محفلی را آماده کند تا کسانی که هنوز نمی‌دانند چرا ردصلاحیت شده‌اند، در جریان چرایی نظر شورای نگهبان قرار بگیرند.
اما این فقط شورای نگهبان نیست که اصلاح‌طلبان به‌فکر استفاده از دیدگاه‌های اعتدالی برخی اعضای آن یا مذاکره با آن هستند. تداوم حمایت اصلاح‌طلبان از دولت و یا رأی بخشی از نمایندگان عضو فراکسیون امید به علی لاریجانی برای تکیه زدن بر کرسی ریاست مجلس نیز نشان می‌دهد که اصلاح‌طلبان هنوز شرایط خود را به‌گونه‌ای نمی‌بینند که آماده جدایی از معتدل‌های جریان اصولگرا باشند و از همین روست که اظهارات محمدرضا خاتمی درباره دفاع از ریاست جمهوری حسن روحانی را باید قطعه‌ای از پازل بزرگ‌تر اصلاح‌طلبان برای پیوند با جناح موسوم به راست میانه ارزیابی کرد.
همچنان یک ائتلاف استراتژیک
از سوی دیگر اگر بپذیریم که فراکسیون امید مجلس، نمادی از ائتلاف راهبردی اصلاح‌طلبانه با اصولگرایان معتدل برای پیشبرد رویکرد تعاملی با جریانت سیاسی است، باید تصمیمات این فراکسیون را مصداقی از این رفتار ائتلافی تفسیر کرد. با این حال انتقاداتی که به برخی رفتار نمایندگان اصلاح‌طلب مطرح می شود را نباید از نظر دور داشت. محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید البته در واکنش به برخی از این دست انتقادات گفته «نقدهایی که به عملکرد فراکسیون امید می‌شود، نشان از علاقه منتقدان به فراکسیون امید است و اعضای فراکسیون امید به انتقادها توجه دارند و در ادامه مسیر با آسیب‌شناسی عملکرد خود مطمئناً تأثیرگذاری بیشتری در مجلس خواهند داشت»؛ اما اینکه آسیب‌شناسی عملکرد فراکسیون امید، الزاما به تغییر رفتار سیاسی اصلاح‌طلبان در پیوند با اصولگرایانه میانه‌رو بینجامد، نکته‌ای است که دست‌کم در حال حاضر بعید به‌نظر می‌رسد.
مهمترین شاخص ادامه همراهی اصلاح‌طلبان با اصولگرایان میانه‌رو، انتخابات 96 است. انتخاباتی که موضع اصلاح‌طلبان در قبال آن، حتما مهمتر از رأی به عباسعلی کدخدایی است. هرچند احمد مازنی درباره ورود فراکسیون امید به انتخابات 96 گفته «موضوعی در فراکسیون طرح نشده است. البته آقای عارف به صورت سیاست کلی مطرح کردند تا طوری برنامه ریزی کنیم که در انتخابات 96 تاثیرگذار باشیم اما هنوز وارد جزئیات نشده اند» اما بی‌تردید مواضع اصلاح‌طلبان و به‌ویژه فراکسیون امید مجلس درباره حمایت یا عدم حمایت از حسن روحانی می‌تواند نشان دهد که ائتلاف سه ساله اصلاح‌طلبان با راست‌گرایان معتدل و تشکیل جبهه فراگیر اعتدال، تا چه اندازه می‌تواند به حیات خود ادامه دهد و آیا این ائتلاف راهی برای بازگشت چهره های اصلی اصلاح طلب به عرصه‌های مختلف قدرت باز می‌کند یا اصلاح‌طلبان تنها باید امیدوار باشند که چهره‌های جدیدشان سرنوشتی متفاوت با چهره‌های قدیمی‌تر داشته باشند.
29213
نظر شما