چرا "استعمارگر پیر" به اتحادیه اروپا "نه" گفت؟

جدایی لندن از بروکسل برای کدام کشورها فرصت و برای کدام کشورها هزینه است؟

دکتر افشار سلیمانی


دیوید کامرون رهبر حزب محافظه کار و نخست وزیر انگلیس به وعده انتخاباتی خود عمل کرد و زمینه برگزاری رفراندوم "آری یا نه " به اتحادیه اروپا را فراهم کرد تا هفتاد و دو درصد از چهل و شش میلیون و پانصد هزار نفر دارنده حق رأی در انگلستان روز پنجشنبه بیست و سوم ماه ژوئن سال 2016 میلادی (سوم تيرنودوپنج شمسي) پای صندوق های رأی بروند تا پنجاه و دو درصد آنها به ماندن کشورشان در اتحادیه اروپا "نه" بگویند و به این ترتیب زمینه خروج تدریجی کشورشان را از اتحادیه اروپا فراهم کنند.


گفته شده است که روند اجرایی این رهایی از اتحادیه مذکو (پس از چهل و سه سال) توسط رهبر جديد حزب محافظه کار و نخست وزیر جدید انگلیس براساس ماده پنجاه پیمان ليسبون پس از سه ماه آغاز خواهد شد و از دو تا ده سال به طول خواهد انجامید. چرا که بررسی قراردادهای هشتاد هزار صفحه ای اتحادیه اروپا که در طول پنج دهه بدست آمده و همچنین پذیرش يا عدم پذیرش مفاد آنها زمانبر خواهد بود.

این رفراندوم در شرایطی انجام شد که اکثریت احزاب انگلیس (چهار صد و پنجاه نفر از ششصد و پنجاه نماینده پارلمان که وابسته به احزاب محافظه کار و کارگر، حزب ملی اسکاتلند، حزب پلايدکامری و حزب سبز هستند مخالف خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بودند و بر ماندن کشورشان در بازار مشترک اروپا تاکید داشتند) و همچنین همه کشورهای اتحادیه اروپا، آمریکا و دوستان و متحدان آمریکا از جمله ژاپن حامی ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا بودند و پس از اعلام نتیجه همه پرسی آن را برای انگلستان و اتحادیه اروپا غم انگیز توصیف کردند. اما در داخل انگلیس، اکثریت مردم در ایرلند و اسکاتلند به ماندن در اتحادیه رأی دادند ولی اکثريت مردم در ولز رای به خروج از اتحادیه اروپا دادند.

بررسی این مهم که چرا اکثریت رأی دهندگان خروج از اتحادیه اروپا را برگزیدند یادداشت مستقل و مجزايي را طلب میکند اما از عوامل مهم چنین تصمیمی می توان به افزایش مهاجرت به انگلیس که موجب بروز کاستي هايي برای مردم این کشور بويژه از جهات اقتصادی ميگردد و قبول هزینه سیصد و پنجاه میلیون پوندی سالانه اتحادیه اروپا از سوی لندن و مشارکت در پرداخت بدهی‌های دولتی برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا و وابستگی لندن به تصمیمات بروکسل اشاره کرد.

اما بررسی تأثیرات داخلی و بین الملی خروج انگلیس ازاتحادیه اروپا بر علل رأی مردم این کشور به خروج ازاتحاديه از اولویت برخورداراست که اجمالا به این مهم می پردازم:

آثار داخلی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا

در عرصه داخلی انگلیس نخستین تغییر پس از رفراندوم اعلام استعفای دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا بود؛ وی که طرفدار ماندن کشورش در اتحادیه اروپا بود، اعلام کرد که تا سه ماه دیگر از سمت خود استعفا خواهد داد. وی افزود: بریتانیا به رهبر جدیدی نیاز دارد.هرچند او قبل از همه‌پرسی گفته بود که روند حقوقی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بلافاصله پس از همه‌پرسی انجام می‌شود.

کامرون همچنین از عدم تغییر فوری در وضعیت اقامت شهروندان اتحادیه اروپا در بریتانیا سخن گفت تا مانع از نگرانی این دسته از اتباع کشورهای عضو اتحادیه گردد.همچنین جرمی کوربين رهبر حزب کارگر نیز که چون رقیبش کامرون حامی ماندن در اتحاديه بود مجبور به کناره گیری از رهبری حزب خواهد بود تا پس از سه ماه این دو حزب شروعِ انگلیس بدون اتحادیه اروپا را با رهبرانی جدید تجربه کنند.

تاثیر مهمتر و احتمالی بعدی ناشی از این رفراندوم در عرصه داخلی "استعمارگر پیر" ازآنجا می تواند ناشی شود که اکثریت رأی دهندگان در اسکاتلند و ایرلند شمالی رأی به ماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا دادند. لازم به ذکر است که شصت و دو درصد ايرلنديها و شصت و هفت درصد اسکاتلنديها در رفراندوم شرکت کرده اند. با این نتیجه بار دیگر سخن رفراندوم در خصوص استقلال اسکاتلند و الحاق ایرلند شمالی به جنوبی به میان آمد که بار دیگرتهديد تجزیه انگلستان را به نمایش گذاشته است.

به گونه ای که «الکس سالموند» رهبر پیشین حزب ملی اسکاتلند گفت، به محض آغاز مذاکرات کامرون با اتحادیه اروپا برای خروج، همه‌پرسی دیگری برای خروج اسکاتلند از بریتانیا برگزار خواهد شد. در همین راستا، نیکولا استرجون رهبر کنونی حزب ملی اسکاتلند و وزیر اول این کشور نیز با توجه به اعلام نتایج رفراندوم گفت، این کشور خواستار ماندن در اتحادیه اروپاست و رأی مردم، نشان از این خواسته است.

وی پیشتر نيز بارها هشدار داده بود، در صورت رأی بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا، همه‌پرسی دوم استقلال اسکاتلند از بریتانیا برگزار خواهد شد. با توجه به اینکه اسکاتلند درحال حاضر جزئی از بریتانیا به شمار می‌آیند، برای ماندن در اتحادیه باید از پادشاهی مستقل شوند در غیر اینصورت باید از نتیجه رفراندوم مبنی بر خروج از اتحادیه اروپا تبعیت کنند.

درهمین حال جنبش «شین فین» که از قدیمى‌ترین حزب فعال ایرلندى به شمار مى‌آید، با اشاره به مخالفت ایرلندى‌ها با خروج از اتحادیه اروپا، برگزارى همه پرسى براى تشکیل ایرلند متحد و حذف مرز بین ایرلند و ایرلند شمالى را خواستار شده است. این در شرایطی است که مرز خارجی اتحادیه اروپا از میان خاک ایرلند میگذرد و برای انگلستان از موقعیت ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک برخوردارست.

لذا احتمال استقلال اسکاتلند و اتحاد دو ايرلند میتواند از پس لرزه های خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و تجزیه وکوچک شدن این کشور باشد که باید تحولات آتی را برای یافتن پاسخ این سوال رصد کرد.

از دیگر آثار فوری نهایی شدن خروج انگلیس از اتحادیه اروپا سقوط ارزش واحد پول ملی اين کشور (پوند) تا بيست درصد و ارزش سهام بورس لندن تا مبلغ یکصد و چهل میلیارد پوند و بویژه سهام بانکها و مسکن است که البته گفته میشود بزودی به شرایط عادی برخواهد گشت هرچند که بازگشت به وضعیت پيشاهمه پرسی آنهم در مدت کوتاه دور از انتظار است و زمانبر خواهد بود.

آثار خارجی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا
در نظام بین المللی تک و چند قطبی سلسله مراتبي منعطف که قدرت اقتصادی - نظامی - تکنولوژيکي - ارتباطاتي - ژئو پوليتيکي ازعوامل تعیین کننده بازیگری محسوب میشود و بحرانهای زیادی در غرب آسیا وجود دارد و رقابت بین قدرتها و بازیهای مهار گونه وکنترلي را شاهدیم و ازسوی ديگر پاردايم گفتگو کارساز نیست و بازی آمریکا با چين و روسیه وارد مرحله جدیدی شده است و دیگر مناطق جهان از جمله کشورهای مسلمان تحت تاثیر چنین شرایطی قراردارند، خروج انگلستان از اتحادیه اروپا میتواند منجر به ایجاد نقطه عطفی در روابط بین الملل و به منصه ظهور رسیدن پارادايمي جدید در نظام بین الملل گردد که موجب افزایش استقلال واحدهای سیاسی جهانی گردد؛

بویژه آنکه اگر خروج انگلیس از اتحادیه اروپا هم موجب تجزیه این کشور گردد و هم شروع دومینويي برای فروپاشی اتحادیه اروپا از طریق خروج تدریجی سایر اعضا بويژه کشورهای قدرتمندی چون آلمان و فرانسه از این اتحادیه گردد، آثار زیادی در بروز فرصتها و محدودیتها برای بازیگران منطقه ای وجهاني در پی خواهد داشت و رقابتهاي جدیدی را سبب خواهد شد.
هرچند که تضغيف اتحادیه اروپا به رغم کاهش فرصتهای آمریکا، میتواند موجب تقویت همکاریهای این کشور با یکایک کشورهای اروپایی نیز گردد، برای کشورهایی چون ایران نيز فرصتهاي جدیدی برای تقویت روابط دوجانبه با کشورهای اروپایی فراهم خواهد شد و بدین ترتیب پاردايم موازنه مثبت در روابط بین کشورها از امکان تحقق بیشتری برخوردار خواهد شد .

دراینجا به چند مورد مهم از تاثيرات احتمالي متقابل خارجي خروج انگلیس از اتحادیه اروپا اشاره میکنم:

نگاه چین به خروج انگلیس از اتحاديه اروپا

چین از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا احساس زیان و نگرانی میکند زیرا از انگلیس برای تأثیر بر سیاست‌های اتحادیه اروپا بهره می برد و از این طریق فشارهای زیادی را که از سوی آمریکا و ژاپن بر این کشور وارد میشد، برای کسب فرصتهای اقتصادی از طریق اتحادیه اروپا مهار می کرد تا فرصت‌های اقتصادی را کسب کند. چین همچنین از طریق سرمایه گذاری های کلان در انگلیس توانسته با بازار بزرگ و غیر قابل نفوذ اروپا وارد شود و پانصد میلیون مشتری برای کالاهای خود کسب کند. شرکت‌های چینی اعلام کرده‌ بودند که در صورت خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، سرمایه‌های خود را این کشور خارج خواهند کرد. نهایت اینکه انگلیس برای بین المللی کردن واحد پولی چین (یوان) بهترین مکان ارتباطی با بازارهای خاورمیانه، اروپا و آمریکا مخسوب میشود.

رویکرد احتمالی روسیه به خروج انگلیس از اتحادیه

هرچند مسکو موضع آشکاری نسبت به خروج بریتانیا از اتحادیه اعلام نکرده و واکنش ديپلماتيکش، موضع واقعيش نخواهد بود اما به نظر میرسد خروج بریتانیا ازا تحاديه اروپا را که احتمالا باعث تضعیف این اتحادیه خواهدشد فرصتی برای تقویت حضور خود در اروپا و فرار از تحریمهای اروپا تلقی کند. بویژه آنکه انگلستان در اعمال تحریم اتحادیه اروپا علیه روسیه همواره موضعی هماهنگ با سایر اعضا داشته و سرسختانه از تحریم های اقتصادی روسیه در پی تحولات شرق اوکراین حمایت کرده است؛ در حالی که برخی از پایتخت های اروپایی همچون رم، بوداپست و آتن بی میلی خود را نسبت به این تحریم ها پنهان نکردند .

موقعیت اتحادیه اروپا بدون انگلستان
جدایی اتحادیه از انگلستان به عنوان یک قدرت هسته ای و کشوری که عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است، می تواند تاثیرات منفی فراوانی بر سیاست خارجی و امنیت این اتحادیه بگذارد.

اتحادیه اروپا در طی سالها، ماموریت های خارجی نظامی و غیرنظامی خود را در جمهوری آفریقای مرکزی، در آبهای سومالی و علیه دزدی دریایی و به تازگی در عملیات دریایی «سوفیا» و علیه قاچاق مهاجران در آبهای لیبی، گشت زنی در آبهای دریای بالتیک گسترش داده است که انگلستان یکی از اصلی ترین اعضای این اتحادیه در این ماموریت ها بوده است که درغياب این کشور چالشهایی در مناطق مذکور بروز خواهد کرد.

از سوی دیگر با خروج لندن، تنها پاریس است که در میان ۲۸ کشور عضو اتحادیه از رویکرد استراتژیک بین المللی برخوردار است و به دليل وجود اختلاف نظرهای ریشه ای میان آلمان و فرانسه در مورد تعهدات نظامی، محور آلمان - فرانسه نمی تواند به تنهایی نبود انگلیس را جبران کند.

از طرفی وضعیت جدید میتواند بازیهای درون بروکسلي را به مسیر امتياز خواهی برخی از اعضا برای ماندن و بروز اختلاف میان آنها سوق دهد.هرچند که نباید همگرایی و همسویی اتحاديه اروپا و انگلستان و آمریکا را در مسائل مبرم جهانی از نظر دورداشت.

انگلیس بدون اتحادیه اروپا و اتحادیه اروپا بدون انگلیس برای آمریکا چه معانی‌ای دارد؟

هرچند که بريتانيا همواره به عنوان متحد آمریکا در مذاکرات اتحادیه در بروکسل عمل کرده است نقشی مهم در اقناع اعضای اتحادیه و پیوستن آنها به تحریم روسیه در ۲۰۱۴ و همچنین حضور آنها در ائتلاف بین المللی مبارزه با داعش داشته است و خروج این کشور از اتحادیه و وارد شدن شوک احتمالی به بازارهای جهانی برای آمریکا نگران کننده است اما رابطه آمریکا با دولتهای مهم اروپا به اندازه ای قوی هست که با خروج انگلیس از اتحادیه، این احتمال وجود دارد که آمریکا کشورهای اروپایی را در مورد سیاست های خود در سوریه یا مقابل روسیه همراه کند.

از سوی ديگربا تقویت جایگاه آلمان در اتحادیه اروپا و تقویت رابطه دو جانبه واشنگتن - برلين این کشور می تواند تبدیل به مهم ترین همکار آمریکا در اروپا شود. همچنین تقویت رابطه آمریکا با فرانسه و ایتالیا که از سالهای گذشته آغاز گردیده میتواند به ایفای نقش هماهنگ با این کشورها کمک کند.

همچنین با خروج انگلستان از اتحادیه اروپا میزان دسترسی چین به عنوان رقیب اصلی آمریکا در عرصه جهانی به بازارهای اروپا تضعیف خواهد شد و سیاست چین برای مبادلات جهانی با واحد پولی خود این کشور از طریق انگلستان نیز با چالش مواجه خواهد شد. عواملی که می توانند به سیاست مهار چین توسط آمریکا کمک کنند. بنابراین می توان گفت حادثه جدایی لندن از بروکسل برای آمریکا و اعضای قدرتمند اتحادیه اروپا دارای بار منفی ومثبت است و روند تحولات چگونگی این ابعاد را به تدریج نشان خواهد داد.

تاثیر خروج انگلستان از اتحادیه اروپا بر ژاپن

کارشناسان پیش بینی کرده اند پس از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا تقاضا برای «یورو» و «پوند» کاهش و ارزش «ین» ژاپن به دليل افزایش تقاضا سیر صعودی خواهد يافت وافزایش قیمت ین ژاپن در این شرایط به هیچ وجه به سود تولیدکنندگان و صادرکنندگان ژاپنی نیست و ژاپن نیز مانند چین در تلاش است تا ارزش پول خود را در حد منطقی و حتی ضعیف تر نگاه دارد تا تولیدات این کشور قدرت رقابت بین المللی داشته باشد. بسیاری از شركت های ژاپنی صرفا به خاطر اینكه انگلیس شاهراه اتحادیه اروپا است در این كشور شركت ثبت کرده اند و در حال حاضر قریب هزار تاجر و سرمایه گذار ژاپنی در انگلیس فعالیت می كنند و ۱۴۰ هزار نفر فرصت شغلی در این كشور ایجاد کرده اند .

کلام آخر
پرواضح است که خروج انگلستان از اتحادیه اروپا مزید بر تأثیرگذاری در اوضاع داخلی انگلستان نقطه عطفی در تحولات بین المللی قرن بیست و یکم خواهد بود و تبعات آن در روندهای بین المللی به صورت تدریجی در ابعاد، قالبها و مناطق مختلف جهان خود را نشان خواهد داد و منجر به افزایش رقابتها، انشقاق‌ و ائتلافهای جدید در عرصه جهانی خواهد شد و برندگان، کشورهایی خواهند بود که به کاربستن دیپلماسی هوشمندانه با اتکا به مولفه های واقعی قدرت ملی و شناخت واقعیات جهانی بدور از ماجرا جویی و تنش زایی از فرصتهای جدید در راستای منافع ملی کشور خود بهره برداری کنند و به جلب رضایت ملت خویش بیاندیشند .

سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان

5252

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 549680

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
3 + 3 =