یک کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با خبرآنلاین تحولات سیاسی در عراق و همچنین روابط آمریکا و عربستان را مورد تحلیل و تبیین قرار داد.

سعید جعفری - با اینکه حدود یک هفته از سفر رئيس جمهور آمریکا به عربستان می‌گذرد اما همچنان حرف و سخن و تحلیل پیرامون این سفر فراوان است و تحلیلگران سیاست خارجی در آمریکا و منطقه درباره آثار و تبعات این سفر می نویسند. برخی معتقدند آمریکا باید عربستان را از معادلات کنار بگذارد و با عملکرد نامناسب و غیر قابل دفاعی که داشته دیگر نباید به چشم یک متحد قابل اعتماد به این بازیگر نگاه کرد و برخی هم در نقطه مقابل بر این باورند نباید عربستان را در مقابل ایران تنها گذاشت. برای درک و تحلیل تحولات منطقه ای و همچنین نگاه سعودی به رفتار خارجی و خاورمیانه ای ایالات متحده آمریکا با صباح زنگنه گفتگویی انجام دادیم. این کارشناس مسائل خاورمیانه و عربستان در گفتگو با خبرآنلاین از امید عربستان برای روی کار آمدن کاندیدای جمهوری خواه در انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا می گوید. زنگنه همچنین تحولات در عراق و بحران سیاسی که در این کشور و در پارلمان عراق پدید آمده را نتیجه یک سناریوی چند لایه طراحی شده توسط آمریکا و همراهی عربستان می داند. مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید. 

هنوز هم آثار و تبعات سفر آقای اوباما به عربستان ادامه دارد. رصد و تحلیل متون عربی پس از این سفر نشان می دهد که جامعه عربی و به ویژه جنبه سعودی اش نگاه به شدت منفی نسبت به آمریکا و نقش آفرینی اوباما در معادلات خاورمیانه دارد. آیا آل سعود در انتظار تغییر اوضاع در کاخ سفید هستند؟

صباح زنگنهاختلاف دیدگاه میان ریاض و واشنگتن که کاملا مشهود است و این قصه به مرور زمان شکل جدی تر و پررنگ تری هم به خود گرفته است. خاندان حاکم در ریاض تصور می کند با رفتن اوباما و قدرت گیری احتمالی جمهوری خواهان فضا در رابطه با سیاست های خاورمیانه ای عربستان تغییر کند. اما واقع ماجرا این است که رصد اندیشکده ها موسسات تحقیقاتی گوناگونی عربستان نشان می دهد بعید است حتی در صورتی که فرد دیگری جایگزین اوباما شود اوضاع تغییرات مشهود و پررنگی داشته باشد. ضمن اینکه از سوی دیگر توجه به این نکته هم ضرروی است که روی کار آمدن رئيس جمهور جدید حداقل یک سال و نیم دیگر به طول می انجامد و تا رئيس جمهور جدید بخواهد سیاست خارجی خود را در خاورمیانه پیاده و اجرا نماید زمان بیشتری به طول خواهد انجامید. در نتیجه من فکر می کنم خیلی نباید به تغییر محسوس امید بست و احتمالا روابط نه چندان گرم عربستان و آمریکا همچنان ادامه خواهد یافت. 

محمد بن سلمان بسیار مورد توجه رسانه های غربی قرار گرفته و عملا به عنوان رهبر و لیدر سیاست خارجی و تحولات اقتصادی این کشور در مجامع بین المللی مورد توجه قرار گرفته است. آیا او می تواند به همین صورت به نقش آفرینی خود استمرار بخشد؟

روند تحولات به این سمت پیش می رود و ملک سلمان و محمد بن سلمان تصور می کنند با این روندها می توانند تحولات را به سود خود رقم بزنند. عربستان تلاش دارد با مانورهای منطقه ای و خاورمیانه ای جلوی تغییرات و تحولات در عرصه داخلی را بگیرد و برای رسیدن به چنین هدفی نیاز به فضای رسانه ای و تلاش های روانی دارند که وظیفه اش بر دوش محمد بن سلمان است. اما واقعیت این است که مخالفت های جدی در داخل نسبت به این تحولات رخ خواهد داد. 

آقای مجتهد در توییتر خود از به جریان افتادن این تلاش ها برای جایگزینی محمد بن سلمان به جای پدر خبر داده بود در حالیکه بسیاری همچون شما بر این باورند این تلاش ها با مخالفت های داخلی جدی در خاندان سعودی مواجه خواهد شد. آقای فکر می کنید واقعا سلمان روندها را به این سمت خواهد برد که در زمان حیاتش پسرش را به جای خود منصوب کند؟

رصد تمامی اقدامات و تلاش های محمد بن سلمان و پدر این تئوری را تقویت می کند. اگر شما اقدامات و سخنرانی ها و مصاحبه های این دو را مورد بررسی و واکاوی قرار دهید در می یابید که برنامه سیاسی همین است. ولی من مطمئن نیستم که این برنامه قرین موفقیت باشد. چرا که همانطور که اشاره کردم حجم مخالفت های درونی بسیار جدی و کلیدی خواهد بود و دست زدن به چنین روندی می تواند فضا را در خاندان آل سعود بحرانی و تنش آلود نماید. به نظر من این روند و باز گذاشتن دست محمد سلمان تا زمانی که خود پادشاه زنده و یا سرحال است امکان پذیر است ولی بعد از آن خیر. 

فضا در خصوص سوریه هم به نظر می رسد تا اندازه ای در حال تغییر است. سعودی ها تلاش دارند روند مذاکرات صلح را به تعویق بیندازند تا احتمالا پس از پایان دوره اوباما و با رئيس جمهور جدید آنچه خود می خواهند را در صحنه میدانی پیاده سازند. به نظر شما ریاض در این زمینه موفق خواهد بود؟

خیر. من فکر می کنم برعکس اگر شما تحولات در مورد سوریه را رصد کنید در می یابید که روند تحولات به ضرر عربستان در حال تغییر است. گروه های معارضی که به عربستان نزدیک هستند دائما در حال عقب نشینی بیشتر هستند و تلاش دارند رفتاری داشته باشند که به گفتگوهای صلح دعوت شوند. این فضا از ضعف عربستان در موضع میدانی و سیاسی حکایت دارد. 

به بحث سوریه پرداختیم، موضوع عراق هم طی روزها و هفته های اخیر مورد توجه قرار گرفته و بحران سیاسی کابینه در پارلمان این کشور به نظر لاینحل می آید. آن اتفاقات را چگونه باید مورد مطالعه قرار داد؟ 

فضایی که در عراق ایجاد شده با همکاری عربستان و اردن و البته ایالات متحده آمریکا پیش برده شده است.

یعنی ترکیه در این مسیر نقش آفرین نبوده است؟

ترکیه هم حتما حضور داشته ولی این نقش پررنگ نبوده است. ضمن اینکه ترک ها در عشایر فرات میانه در حال ایفای نقش هستند و با توجه به نفوذی که دارند می توانند روی این بخش از عراقی ها تاثیراتی داشته باشند. اما مایلم به این نکته اشاره کنم که اصل موضوع به آمریکایی ها باز می گردد و سناریویی چند لایه که آنها طراحی و در حال پیاده سازی هستند باعث شده این بحران پیش آید. ضمن اینکه متاسفانه برخی از گروه های شیعی هم در این ماجرا همراه شده اند و منجر به این روند شده است. روندی که البته من بعید می دانم ماندگار باشد. 

از چه نظر؟ چرا ماندگار نباشد؟

برای اینکه کابینه جدید معرفی شده با مشکلات فراوانی رو به رو خواهد شد. ما در آستانه ورورد به فصل تابستان هستیم و کابینه جدید آزمون سختی در زمینه تامین برق و آب سالم و آشامدینی و مسائل بهداشتی و خدماتی رو به رو خواهد بود. بدیهی است در صورتی که در این فضا موفق عمل نکند بر حجم نارضایتی ها افزوده می شود و بحران ناکارآمدی بار دیگر مشاهده خواهد شد. 

با بازیگران و نقش آفرینان این سناریو اشاره کردید ولی خود سناریو را شرح ندادید.

سناریو این است که انشعابی بین گروه های شیعی صورت گیرد و از طریق مذاکره و گفتگو با تک تک گروه های شیعی در عراق و وعده حمایت از آنها از یکسو و از سوی دیگر درخواست غیررسمی از مرجعیت دینی در این کشور برای عدم ورود به این بحران صحنه را برای اظهارات و فعالیت های گروه های ظاهرا خودجوش فراهم سازند تا آنچه در پی آن هستند را به دست آورند. 

5250

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 532008

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 1 =