بازسازی و احیای بناهای تاریخی و از جمله کاروانسراها چندی است توسط سرمایه گذاری بخش خصوصی و با مدیریت صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی شروع گردیده است. این امر میتواند به پیوند حوزه گردشگری به میراث گرانبهای فرهنگی ملت ایران کمک نموده و به توسعه صنعت گردشگری و تقویت اقتصاد ملی و تجربه نوینی از زندگی در فضای سنتی منجر شود. این رویکرد باعث تبدیل تهددیدات ناشی از تخریب میراث فرهنگی کشور به فرصتهائی برای توسعه بهینه زیر ساختهای صنعت گردشگری و رشته های وابسته، ورود سرمایه عظیم و راکد بناهای تاریخی، مقاوم سازی اقتصاد و توسعه کشور محسوب میگردد.
مزایای طبیعت گردی و گردشگری جاده ائی در ایران
• میهمان دوستی ، عطوفت، تنوع فرهنگی و علاقه و ابتکارات مردم ایران در پذیرائی از میهمانان خارجی.
• امنیت راههای ایران و دسترسی راحت و ارزان گردشگران به خدمات نسبتا" خوب و متنوع.
• سیاست سازمانهای ذیربط برای عبور دادن جاده های جدید از اطراف کاروانسراها.
• شرایط جغرافیائی، وسعت سرزمینی، برخورداری از آفتاب در طول سال، تنوع آب و هوا و تناسب آن برای گردشگری جاده ائی
• لذت سفر در جاده‌های ایران و تعامل با طبیعت گوناگون و مواجهه با اثار تاریخی متعدد در طول سفر.
• اضافه کردن عنصر معماری و خدمات گردشگری در طراحی و احداث راههای ایران.
• نقش بی بدیل جاده‌ها ی ایران در گردشگری و قرار گرفتن کاروانسراها در کنار آنها
نقش کاروانسراها در گردشگری
• اثرات پیوند هویتی از طریق تجربه زیست در فضای سنتی کاروانسراها در ارضاء گردشگران.
• نقش کاروانسرا در تبدیل مزیت نسبی گردشگری جاده ائی در ایران به مزیت رقابتی و ایجاد یک برند جهانی.
• وجود قابلیت تبدیل کاروانسرا به زیست اکولوژ یعنی مکانی زیستی با همه مظاهر بومی آن منطقه مانند چاپارخانه‌ها ئی نظیر میبد یزد و زعفرانیه سبزوار.
• کاروانسراها در دوران زندگی مدرن انسانها به هتل، متل، میهمانپذیر و مکان‌های استراحت و اقامت حتی کوتاه مدت و موقتی گردشگران تبدیل شوند و برند گردشگری جاده ائی ایران از این طریق شکل گیرد.
• در یک بررسی اجمالی تعداد 83 کاروانسرا در ایران تا کنون توسط دولت تملک شده که حیطه عمل صندوق بوده و تعدادی از آنها بصورت خدمات رفاهی بین راهی، پذیرائی و اقامتی به بخش خصوصی واگذار شده است.
جاده ابریشم و احیای کاروانسراها
• در مسیر جاده ابریشم نیز در ایران کاروانسراهای زیادی برجای مانده است. سندهای تهیه شده از مسیرهای جاده ابریشم توسط معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حاکی از تعیین 3 مسیر زمینی و یک مسیر دریایی است. در طول مسیرهای زمینی دولت 49 باب کاروانسرا (با توجه به تعداد مشترکات سه مسیر) تملک نموده که 3 باب در حال بهره برداری و 12 باب آن با حجم سرمایه گذاری تقریبی 213600 ملیون ریال (حدود 7 ملیون دلار) برای احیا و بهره برداری به بخش خصوصی واگذار شده است که در حال مرمت هستند و 15 باب آن آماده واگذاری و 15 کاروانسرای دیگر نیز در شرف ورود به روند مزایده هستند.
مسیر اول: سرخس ، مشهد ، نیشاپور ، سبزوار ، شاهرود ، دامغان ، سمنان ، گرمسار ، تهران ، ری ، کرج ، ساوه ، قزوین ، سلطانیه ، زنجان ، میانه ، تبریز ، مرند ، خوی. در این مسیر 26 کاروانسرا در تملک دولت بوده که 4 کاروانسرا در حال مرمت، 4 باب آماده واگذاری و یک باب نیز در حال بهره برداری است و اسناد 21 کاروانسرای دیگر در شرف آماده سازی برای ورود به مزایده است.
مسیر دوم: سرخس - مشهد - نیشاپور- طبس - یزد - نائین - اصفهان - شیراز - اهواز - خرمشهر. در این مسیر 20 کاروانسرا در تملک دولت بوده که 4 کاروانسرا در حال مرمت، 5 باب آماده واگذاری و اسناد 11 کاروانسرای دیگر در شرف آماده سازی برای ورود به مزایده است.
مسیر سوم: سرخس - مشهد - نیشاپور- سبزوار- دامغان- سمنان - تهران - ری- ساوه - قزوین - همدان - کرمانشاه - قصرشیرین - مرز خسروی. در این مسیر 33 کاروانسرا در تملک دولت بوده که 4 کاروانسرا در حال مرمت، 6 باب آماده واگذاری و 2 باب نیز در حال بهره برداری است و اسناد 21 کاروانسرای دیگر در شرف آماده سازی برای ورود به مزایده است.
مسیر دریایی: چابهار - کنارک - جاسک - میناب - بندر عباس - بوشهر - آبادان.
چالشها:
• اثرات شرایط آب و هوائی کشور و قدمت زیاد بناهای تاریخی بر خطر فرسودگی و تخریب آنها.
• عدم امکان تخصیص بودجه زیاد مورد نیاز برای احیاء و مرمت بناهای تاریخی بدلیل وجود سایر اولویتهای اساسی کشور.
فرصتها:
• مرمت، احیاء و بهره برداری از بناهای فرهنگی و تاریخی می تواند منجر به توسعه زیر ساخت های گردشگری شده و این امر به نوبه خود سبب اجرای سیاست های خود اتکایی و مقاوم سازی اقتصاد در کشور شود.
• ورود بناهای تاریخی به چرخه اقتصادی و صنعت گردشگری باعث ایجاد صرفه اقتصادی و سود آوری حاصل از مشارکت بخش خصوصی شده و تداوم حیات این بناها را تضمین میکند.
• توسعه صنعت گردشگری دارای پیامد های مثبتی نظیر ایجاد اشتغال و تقسیم عادلانه درآمد مولد داخلی و خارجی بین بخشهائی دارد که به گردشگر خدمات ارائه میدهند.
• پیوند خوردن طبیعی اقتصاد ایران با اقتصاد جهانی و تسهیل تبادلات فرهنگی بین ملل گوناگون.
• سهولت در زمینه ایجاد بستر های داخلی و خارجی لازم برای ورود گردشگر و سرمایه گذار به کشور.
• بهبود اقتصاد گردشگری، افزایش اشتغال و ثروت ملی و بالا رفتن سطح معیشت و رفاه مردم و در نتیجه توسعه متوازن و درون زا در کشور.
• به دغدغه و اولویت دولت یازدهم برای احیاء، مرمت و بهره برداری از اماکن تاریخی پاسخ مثبت میدهد.
نقش صندوق در توسعه زیر ساختهای گردشگری
• هدف: پیوند میراث فرهنگی کشور با صنعت گردشگری.
• چشم انداز: اخذ رتبه اول ایران در صنعت گردشگری از طریق ظرفیتهای تاریخی و فرهنگی در 1404 (2025 م)
• ماموریت: تبدیل مزیت نسبی گردشگری جاده ائی ایران به مزیت رقابتی و برند سازی جهانی برای این صنعت ایرانی.
• راهبرد: برند سازی جهانی برای صنعت گردشگری جاده ائی ایران.
• سیاست: تامین زیر ساختهای لازم گردشگری جاده ائی با سرمایه گذاری بهینه بخش خصوصی.
نتیجه: همکاری صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی با بخش خصوصی داخلی و خارجی و بهره گیری از ظرفیتهای مادی و معنوی تاریخی و فرهنگی کشور، یعنی مرمت و احیاء بناهای تاریخی و ورود آنها به چرخه بهره برداری در صنعت گردشگری می تواند باعث ایجاد اشتغال، امنیت و توسعه بومی، متوازن و پایدار شده و کشور را روی ریل توسعه اقتصادی قرار دهد. به دلیل پیامدهای مثبت این رویکرد برای پویایی اقتصادی، نگرش یاد شده را به نگرشی حاکمیتی و فرا دولتی تبدیل خواهد کرد که باید همه سازمانها و نهادهای کشور در تحقق این رویکرد بکوشند و در صدد بسیج همه منابع ممکن برایند. هم اکنون با مدیریت، هدایت و نظارت مستمر صندوق، بخش خصوصی توانسته است با ورود به این صنعت در ازای تقبل هزینه مرمت و احیا بر اساس طرحی مصوب از سوی صندوق اجازه پیدا کند که به مدت مشخصی از بنای تاریخی بر اساس کاربری تعیین و تصویب شده بهره برداری و به ارائه خدمات به گردشگران بپردازد.
نظر شما