یکم: زمانی که در دیدار نخست وزیر ایتالیا با دکتر روحانی، آقای رنتزی صمیمانه اظهار داشت که باید نگران این بود که درجهان اندیشه ایِ غرب اکنون "اسلام هراسی" وحشتناک تر و نگران کننده تر از"تروریسم هراسی" است و به نادرست آن را عامل این می خوانند، از آنچه بر اسلام رحمانی و آیین محمدی رفته است بر خود لرزیدم.
اینکه تیغ بیدادِ تعصب و فخرِجاهلی چگونه رحمانیت و رحیمیت اسلام و آیین والاگهر اخلاق مدار آن را در آتش خشم و غضب و کینه می سوزاند؛ و تاریخ گهربار گسترش دین محمدی که عاری از خشونتِ شمشیر، و بری از جنایت و قساوت بود، و جهان به آن می بالید و نسبت به این همه درایت و عقلانیت غبطه می خورد، چگونه در پانزدهمین قرن برآمدن نور اسلام به خشونت و قساوت آغشته و به پلیدی های دوران آلوده شده است؟ که: اسلام به ذات خود ندارد عیبی، هر عیب که هست از مسلمانی ما است.
دوم: مدت زمانی بود که این بحث در میانه ما روان بود که آیا رییس جمهورِ سرزمین تشیعِ رحمت و عدالت و ایران بزرگ و مقتدر، باید در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی حضور یافته و به دفاع از هویت اسلام و رحمانیت این کیان برخیزد؟ یا آنکه محافظه کاری پیشه کند، و با بخشیدن عطای حضور به لغایش، دامن خویش از معرکه بیرون کشد؟ در این مقوله، کمتر کسی به سمت ایشان به عنوان رییس یک کشور می اندیشید؛ بلکه ضرورت حضور فقیهی از خبرگان و فردی در کسوت روحانی در نظرها بیشتر موج می زد تا عصای سخن برگیرد و بر این جاهلیت پرطمطراق برخروشد؛ که:
ای شمایان!
دین تان و آیین تان بر کدامین بنیان استوار است؟ رحمانیت را با خشونت چه ارتباط؛ و خصومت را با اخوت چه رابطه؟ تیغِ تیز، بر چهره رحمانیت اسلام از چه رو می کشید؟ و برادرکشی در یمن و عراق و سوریه... به چه سان توجیه می کنید؟ این چه بلایی است که بر سر عالم اسلام آورده اید؟ و این چه جاهلیتی است که بر همه شمایان سایه برافکنده است؟ و...
این ضرورت بود که علیرغم مروت گریزی های آنان که وظائف و اصول را دیگر اصالتی قائل نیستند، و سیاست بازی را به صورت محورانه بر دفاع از اسلام رجحان می نهند، و تیغ تخریب بر اندیشه دفاع از اسلام برمی کشند، و ...؛ تصمیم بر آن شد که بار این سفر بربندیم تا رهبران دنیای اسلام از ایران بشنوند که:
- شاید آن روزگاران که تمدن اسلامی همه گروه ها و مذاهب و فرق و نحل فکری و تعاملات قومیت ها و طوائف انسانی را در درون خود جای داده و همزیستی مسالمت آمیز پرثمری را بین آنان ایجاد کرده بود، کسی تصور نمی کرد که روزی در جهان مدرن، اسلام و تمدن پرفروغش آنچنان هراس آلود جلوه کند که اسلام هراسی در کنار تروریسم و افراط گرایی، اقوام و طوائف انسانی را به وحشت اندازد و دنیای جدید با تصویری از رحمانیت و عدالت و کرامت اسلامی مواجه شود که اسلام هراسانه به مقابله با اندیشه اسلام برخیزد؛
- شاید کمتر کسی می اندیشید جهان اسلام صحنه درگیری های خشونت باری گردد که اسلام ستیزی و اسلام هراسی جای اسلام باوری بنشیند و برادرانِ دینی تیغ برهم کشند.
و هشدار دهد که:
اکنون عصر احترام و افتخار، زمان بی حرمتی و انتحار شده است؛ ایام، صورت عدالت راستین و محبت و برادری خویش را به خشونت، انتقام، و برادرکشی وانهاده؛ سیرت دینی، صبغه بی دینی پذیرفته؛ وآیین پیامبر رحمه للعالمین، نماد خشونت؛ و اندیشه متعالی جهاد، رنگ و بوی آدم کشی گرفته است. اکنون جهان دینی ما از عناصر افتخار خویش سده ها است که فاصله گرفته، و عدالت و رحمانیت و برادری و آزادی را قرن ها است که وانهاده است.
سوم: لذا بحث حضور در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی دیگر بحث این کشور و آن کشور، و یا ایران و عربستان نبود، و نمی شد به این میزان کوته نگرانه به آن نگریست؛ دیگر سخن از سیاست و دیپلماسی دوجانبه نبود که بایستیم و بنگریم تا دیگران در لایه های خشم و خشونتِ پیچیده در دلارهای نفتی و برآمده از سیاست بازی های قدرت های جهانی و بازیگری های صهیونیسم، رحمانیت اسلام را در خشونت جاهلی بپیچند و تصویری سهمگین برجای گذارند؛ بلکه اینجا سخن از دفاع ازهویت اعتقاد، و آیین پیامبر(ص)رحمت، و اسلامِ عدالت، و دینِ کرامت بود، و این که نباید اجازه داد بر مظلومیتِ رحمانیتِ اسلام، تیغ جهالت و افراط و خشونت و ترور و وحشی گری بکشند و ما متاسفانه نظاره گر باشیم، و بگذاریم و بگذریم.
واقعا اگر جاهلیت اولی بر عربستان و برخی دیگر بلاد عرب حاکم نبود؛ اگر تعصب قومی - عربی حکمرانی نمی کرد؛ و اگر خشونت ورزی از درون اندیشه افراطی گری و تندروی برنمی آید؛ عربستان مشکل ایران بود؟ و میان ایران و عربستان چنین وضعیتی پدید می آمد؟ ما مبتنی بر آیه شریفه «اِذْ جَعَلَ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْحَمِیَّهَ حَمِیَّهَ الْجاهِلِیَّهِ» و این سخن گرانسنگ" الله الله فی کبرالحمیه والفخرالجاهلیه" امیرمومنان (ع)، می اندیشیدیم که جهان اسلام باید به هویت اسلامی مان باور بیاورد، فخر جاهلیت را به کناری نهد، از تفرقه و نفاق و خشم و کینه دوری کند، سرزمین های اسلام را جایگاه جولان نزاع های جاهلی قرار ندهد، و اخلاق و برادری و اخوت دینی را ملاک تعامل خود قرار دهد؛ تا بذرکینه پاشیده نشود و برادرکشی در اسلام تصویر پاک آیین محمدی را به اسلام هراسی در عرصه جهانی تبدیل نکند، و تروریسم پیچیده در واژه جهاد بر جهان اسلام سیطره نیفکند.
چهارم: ما به استانبول برای یک اصل باورمندانه رفتیم، تا از ایران که در آسایش و امنیت، رو به تعالی دارد، به مصداق حدیث شریف"من اصبح ولم یهتم به امورالمسلمین فلیس بمسلم"، برای نجات مسلمین و کشورهای اسلامی و این دین مبین و آیین گرانسنگ و شریف پیامبر اسلام(ص) گامی برداریم. لذا حرکت و حضور ما در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی هم ضرورت بود و هم اینکه می بایست از موضع قدرت و عزت و عظمتِ سخن و اندیشه در دنیای اسلام صورت پذیرد؛ هدف، "وحدت امت اسلامی" باشد - اگرچه به این سادگی در دسترس نیست؛ و بر آن، در برابر تفرقه و دوئیت و کوبیدن بر طبل اختلاف و نفاق و جنگ تاکید شود؛ اینکه امت اسلامی دیگر استبداد داخلی، تحجر مذهبی، و سلطه خارجی را نمی پذیرد؛ و تکریم صلح با احترام نهادن به حق تعیین سرنوشت ملت ها ممکن خواهد بود نه ائتلاف سازی های بی حاصل و بمباران های بی پایان؛ و...؛ و اینکه مردمان این کره خاکی از دامن تدبیر و تعامل و امید، و به جای تحریک و تقابل، در برابرِ هم نشستن و کریمانه سخن گفتن را پسندیده اند؛ و می کوشند تا متمدنانه، چهره سبعیت از رفتارهای ناپسند خویش بشویند و مصلحانه، تعالی مردم خود را رقم زنند؛ و...؛ لذا مسئولیت سران کشورها در قبال ملت ها ایجاب می کند که بهترین راه را برای فراتر رفتن از تاریخ روابط تنش آمیز یکدیگر برگزینند، و آینده را به بهترین وجه بر مدار احترام متقابل و همکاری بسازند؛ این همه خصومت از چه رو است؟ و چه بهره ای تاکنون برای ما رقم زده است؟ و...؛ که بر پیام آور سرزمین ایران و اسلام نیست، مگر بلاغ المبین.
اگر چه بر این باور هم استوار بودیم که اگر این سازمان به لحاظ ساختاری و نفوذ کارایی داشت، و اگر توان بسیج دنیای اسلام در آن بود؛ و اگر کسی به حرف و سخن آن در این نزدیک پنج دهه وقعی می نهاد؛ وضعیت عالم اسلام این نبود، و بر فلسطینیان مظلوم این نمی گذشت، و خشونت و قساوت و تیغ و درفش از برج و باروی سرزمین های اسلامی فرو نمی ریخت، و ثروتِ جاهلیت بر سنت رسول الله این نمی آورد که اکنون آورده است، اسلام هراسی روند حاکم جهان نمی بود، و تنفر و کینه مسلمان را از مسلمان جدا نمی کرد، و...؛
و اینکه باید بپذیریم که:
- جهان اسلام امروز به شدت دستخوش بحران های لاینحل، چالش های درونی، معضلات بیرونی نابودکننده، مشکلات فزاینده، برادرکشی، تکفیری گرایی، جنگ افروزی، تحریف دین به نام جهاد، تضعیف اخلاق به جهت منافع قومی و قبیله ای است؛
- جهان اسلام امروز در آتش کینه می سوزد؛ در شعله های سوزان تفرقه و دورویی، حیات خویش وا می نهد؛ ثبات و امنیت و رفاه از آن رخت بربسته است؛ و گرد فقر و بیچارگی و خونریزی و... لحظه به لحظه بر دامن پاک و بیگناه مسلمانان می نشیند: از افغانستان تا سوریه و یمن و عراق؛
- جهان اسلام سزاوار آن نیست که در موج ناامنی، خشونت و ترور درغلطد و به عقب ماندگی، توسعه نیافتگی، و... مبتلا گردد.
پنجم: این نگرانی ها و آن ایده آل ها، عرصه حضور و صحنه تعامل ما را در اجلاس رقم می زد؛ تا با سخن گفتن با رهبران و در کنار آن مردم عالم اسلام، و در جلسات خصوصی و عمومی، طرح وحدت در عالم اسلام دراندازیم که این همه نگرانی را در حداقل خود پاسخگو باشد. لذا سه موضوع را با ریاست جدید سازمان که از ما خواست تا تجربیات دوران ریاست خود را با آنها در میان گذارده، و در حوزه اندیشه ای و دفاع از هویت اسلامی نیز با هم در ارتباط و تبادل نظر باشیم در میان گذاشتیم؛ اینکه:
- ترویج "وحدت امت اسلامی" و تقریب مذاهب، ملاک گسترش تعاملات در جوامع اسلامی باشد؛ و تاکید کنیم که "هویت ما اسلام است."
- در زمینه مقابله با تروریسم، افراط گرایی و تفکرات خشونت آفرین و مقابله با اسلام هراسی، همکاری میان کشورهای اسلامی گسترش یاید؛ بویژه با تکیه بر قطعنامه پیشنهادی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد موسوم به (WAVE)؛
- در خصوص گسترش نقش و ارتقاء جایگاه زنان در جهان اسلام اقدامات وسیعی صورت پذیرد؛ تا این همکاری ها بتواند جایگاه آنان را به مقام واقعی خود برساند؛
آن گونه سخن گفتن و اینگونه تعامل کردن سبب شد تا تمایل به همکاری در میان سران کشورهای اسلامی با ایران به سطح واقعی خود رسیده و زمینه را برای حضور قویتر و تعامل بیشتر و نقش افزونتر در سازمان همکاری اسلامی در دوران ریاست ترکیه فراهم آورد.
نظر شما