شان و منزلت حاتمی کیا را چه کسی تعیین می کند؟

البته من معتقدم می شد در حوزه موسیقی و فیلمنامه هم به این فیلم توجه بیشتری شود. که نشد. هم داوران محقند رای و نظر خود را اعلام کنند و هم منتقدان محقند به رای داوران معترض شوند. منتهی بعضی از دوستان کمی پا را از اعتراض به داوران فراتر گذاشتند و بی اعتنایی داوران جشنواره به فیلم حاتمی کیا را محصول نوعی توطئه دانستند و جایزه نگرفتن حاتمی کیا را به چیزهایی ربط دادند که به نظر خیلی معقول نمی آید. اغلب معترضان این نکته بدیهی و در عین حال مهم را از یاد می برند که جایزه گرفتن و یا نگرفتن یک فیلم ارزش آن فیلم را تعیین نمی کند. به قول نیما یوشیج آن که غربال به دست دارد از عقب کاروان می آید. ارزش فیلم حاتمی کیا و این که این فیلم در کجای تاریخ سینمای این مملکت خواهد ایستاد با گذر زمان مشخص خواهد شد. تا آن جایی که به یاد دارم فیلم درخشانِ گوزن ها تنها جایزه مهمی که در زمان خودش از جشنواره رسمی دریافت کرد جایزه بهترین بازیگر مرد بود. درست مثل فیلم بادیگارد. اما گوزن ها ماند و به شهادت خاص و عام از ماندگار ترین آثار سینمایی ایران شد. منظورم این است که جایزه حد و اندازه یک فیلم را تعیین نمی کند.

دوست عزیزم حسین نیرومند در گفت و گو با یکی از خبرگزاری ها در مقام دفاع از فیلم ابراهیم حاتمی کیا گفته است: بادیگارد می توانست آینده سینمای ایران را تغییر دهد. یعنی چه؟ یعنی حالا که داوران جشنواره فجر این فیلم را مستحق دریافت جایزه ندانسته اند این فیلم نمی تواند تاثیری را که آقای نیرومند معتقد است می توانسته روی سینمای ایران بگذارد، بگذارد؟ اگر حقیقتا فیلم بادیگارد چنین قابلیتی را دارد با اجحاف چند داور به زعم آقای نیرومند این تاثیر خنثی خواهد شد؟ به نظرم دوستان در دفاع از آقای حاتمی کیا بیش از آن که به ایشان لطف کنند دارند در حق ایشان و فیلمِ خوبِ بادیگارد اجحاف می کنند. و در کنار این اجحاف البته گاه به نظر می رسد قصد و غرض سیاسی خود را پی می گیرند. فیلمِ بادیگارد کارگردانی خوبی دارد، آن قدر خوب که همانطور که گفتم مخالفان حاتمی کیا را نیز به تحسین وا داشته. یعنی حتی کسانی که مضمون فیلم را چندان نمی پسندند و یا بر سرِ آن چند و چونی دارند ناگزیرند که ابتدا به کارگردانی ماهرانه حاتمی کیا اعتراف کنند.

و بگذارید که اعتراف کنم که صاحب این قلم نیز از همین دسته است. یعنی معتقد است بر سرِ مضمون فیلم می توان چند و چون کرد اما جایی برای اما و اگر بر سر توانمندی کارگردانی فیلم بادیگارد نیست. این توفیق، توفیقِ اندکی نیست. آرزوی همه هنرمندان جهان این است که به جایگاه و پایگاهی برسند که حتی مخالفان ایدئولوژیکِ آن ها نتوانند منکر توانمندیشان شوند. امروز حاتمی کیا در چنین مقامی قرار دارد. این مقام را داوران جشنواره فجر به او نداده اند. فیلمِ «دونده» امیر نادری وقتی نخستین بار در ایران اکران شد هیچ کس آن را تحویل نگرفت. پس از درخشش در جشنواره های خارجی بود که تازه منتقدان و مدیران رسمی فرهنگی نگاهشان به این فیلم جلب شد. حافظه ما پر است از این خاطرات. خاطراتی که به ما می گوید قد و اندازه هنرمند را جشنواره ها و کارناوال های فرهنگی تعیین نمی کند. تاثیر گذاری یک اثر هنری را هم. حق اعتراض برای همه ما محفوظ است اما یادمان باشد در این اعتراض ها شان و منزلت هنرمندی که داعیه دفاع از او را داریم زیر پا نگذاریم و به بهانه دفاع از او به پیشبرد اهداف سیاسی خود نیندیشیم که اگر چنین کنیم ما نیز جا پای همان کسانی خواهیم گذاشت که آن ها را به سیاسی کاری متهم می کنیم.