گام اول برای باز گرداندن صنعت هوانوردی ایران به جایگاه سابق/چرا بازار ایران جذاب است؟

مجید سلیمی‌بروجنی

بالاخره پس از ماه‌ها مذاکره تیم دیپلماسی کشورمان، توافق هسته‌ای نهایی و تحریم‌های بین‌المللی لغو شد. صنعت هوایی ایران از جمله صنایعی است که در طول تحریم‌ها متحمل زمان‌های هنگفتی شد. این صنعت از همان روزهای ابتدایی انقلاب اسلامی به نوعی درگیر تحریم‌ها بود، اما این روزها صنعت هوایی کشورمان یکی از برندگان توافق هسته‌ای است.

از همان روزهای اولیه مذاکرات هسته‌ای، خبرهایی درباره حضور غول‌های بزرگ هواپیماساز دنیا همچون ایرباس و بوئینگ در بازار کشورمان شنیده می‌شد، اما کمتر کسی باور می‌کرد که به این زودی آن خبرها، به واقعیت تبدیل شود.

چند روز پیش و در سفر دکتر روحانی به پاریس، مدیرعامل شرکت ایرباس به ملاقات وی آمد و قراردادی را امضا کرد که پس از انقلاب اسلامی بی‌سابقه بود؛ قرردادی که رهاورد آن ورود 118 هواپیمای مسافربری مدرن و جدید از خانواده ایرباس است.

براساس این قرارداد، شرکت ایرباس تعهد کرد که طی 8 سال آینده این تعداد هواپیما را در اختیار ایران بگذارد. مقایسه این عدد با کمتر از 150 هواپیمایی که در طول این سال‌ها در تمام ایرلاین‌های ایرانی فعال بودند، به خوبی نشان می‌دهد آنچه تنها در قالب یک قرارداد به ایران ارائه خواهد شد، به کلی با آنچه در طول سه دهه گذشته اتفاق افتاده، متفاوت است.

ناوگان هوایی کشورمان سال‌هاست که از جریان اصلی صنعت هوانوردی دنیا به دور بوده و بیشتر از هر چیزی، باید به فکر زنده نگه داشتن خود باشد. بازار ایران یک بازار بکر است و شرکت‌های سازنده هواپیما درصدد حضور در این بازار هستند و تلاش می‌کنند از یکدیگر سبقت بگیرند و رقابتی بین ایرباس و بوئینگ در این زمینه وجود دارد. ضمن این‌که شرکت‌های دیگر سازنده هواپیما درصدد حضور در این بازار هستند و پیشنهاداتی نیز داده‌اند؛ مثل شرکت میتسوبیشی ژاپن و شرکت‌های چینی و روسی سازنده هواپیما. شرکت کاندارایی حالا می‌تواند با امیدواری بیشتری تحولات بازار ایران را دنبال کند، چون دولت کانادا به تازگی اعلام کرد که تحریم‌هایش را علیه ایران لغو کرده و زمان رسمی لغو تحریم‌ها هم به زودی اعلام خواهد کرد.

حضور تاثیرگذر ایران در بازارهای جهانی نیازمند منابع اعتباری گسترده است و این امر جز با حضور سرمایه‌گذاران خارجی و کمک گرفتن از فاینانس امکان‌پذیر نیست. در شرایطی که ایرلاین‌های ایرانی برای هزینه روزانه خود نیز مشکلات جدی دارند و بدهی خدمات فرودگاهی و تامین سوخت برای آنها امری غیرقابل تسویه محسوب می‌شود، به طور قطع باید به جذب منابع مالی جدید فکر کرد.

ایران همواره از 2 هزار و 500 سال پیش از دوره جاده ابریشم، مرکز تعادل منطقه بوده است و این یک مساله اتفاقی نیست، بلکه این موقعیت ژئوپلتیک ایران است که این موقعیت را به ایران داده است. ما هم‌اکنون در حال باز گرداندن کشور به همان مرکز تعادل هستیم تا بتوانیم نقش سابق آن را کشور باز گردانیم.

امروز اگر بخواهیم جاده ابریشم را به گونه‌ای مدرن تعریف کنیم، در سیستم هوایی باید بگوییم که فرودگاه امام‌خمینی(ره) باید به هاب هوایی منطقه و ایران‌ایر به بزرگ‌ترین ایرلاین منطقه تبدیل شده و قابلیت رقابت با تمامی آنها را داشته باشد.

نوسازی ناوگان هواپیمایی، گام اول برای باز گرداندن صنعت هوانوردی ایران به جایگاه سابق خود در دنیاست. پیش از تحریم ناوگان هواپیمایی، ایران‌ایر شرکت دولتی هواپیمایی ایران در منطقه بی‌رقیب بود و یکی از 5 ایرلاین برتر دنیا به شمار می‌رفت.

در طول چند دهه افول صنعت هوانوردی ایران، شرکت‌های نوظهوری مانند قطر ایرویز و امارات، گوی رقابت را نه‌تنها از ایران که از دیگر خطوط هوایی دنیا ربوده‌اند. برای این‌که شرکت‌های ایرانی بتوانند با این ایرلاین‌های قدرتمند رقابت کنند، نوسازی ناوگان گام اول است. در مرحله بعد، ایران نه‌تنها باید زیرساخت‌های مربوط به صنعت هواپیمایی را بهسازی کند و توسعه دهد که با مدیریت درست، فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی را به رقیبی برای فرودگاه‌های دوحه و دوبی تبدیل کند. در صورتی که ایران بتواند ناوگان هوانوردی خود را تقویب و جذابیت‌هایش را برای ایرلاین‌های خارجی بیشتر کند، مسیر تاریخی اروپا به آسیا از فراز ایران زنده خواهد شد.

بازگشت ایرلاین‌های بزرگ دنیا به فرودگاه‌های کشور، مسیرهای جدید پروازی را تعریف خواهد کرد و به پویایی صنعت هوانوردی ختم خواهد شد. امارات تاکنون استراتژی‌های هوشمندانه‌ای در به‌کارگیری جت‌های گوناگون در مسیرهای خاص داشته است. برای دوبی تنها فرودگاهش مثل ابر باران‌زا پول پارو می‌کند. درآمد سالانه فرودگاه دوبی اکنون 27 میلیارد دلار است که اتفاقا 27 درصد از تولید ناخالص ملی امارات را شامل می‌شود.

آیا تهران و ایران تنها باید رویای دوبی شدن را داشته باشد؟ از نظر جغرافیایی تهران می‌تواند مثل دوبی یا حتی بهتر از این شهر شیخ‌نشین باشد. چون شمالی‌تر بوده و به کریدورهای پروازی قدیمی بین آسیا و اروپا نزدیک است. همچنین تهران زمانی بسیار فراتر از یک مرکز سوخت‌گیری حرف برای هواپیماها بود و دروازنه‌ای برای ورود به یک کشور باستانی به شمار می‌رفت.

امروز که تحریم‌ها برداشته شده و قرارداد خرید 114 هواپیمای ایرباس بسته شده، انتظار می‌رود که ناوگان هوایی ایران بتواند به بازار بزرگ خطوط هوایی کالیفرنیا، کانادا و اروپا راه یافته و از مدل امارات برای قدرتمند شدن استفاده کند.

در هر حال و در دوران پساتحریم، حمل‌ونقل هوایی می‌تواند یک نمایش تازه برای رقابت 100 ساله بین فرهنگ‌های عربی و فارسی باشد. ایرانی‌ها با توجه به تجربه نزدیک به 40 سال گذشته و نیز با در نظر گرفتن تجربه‌ای که پیش از آن داشته‌اند، می‌توانند بازیگر مهمی در عرصه صنایع هوایی شوند.

امروز برخلاف گذشته و به کمک دستاوردهای برجام، ما می‌توانیم با شرکت‌های بزرگ دنیا وارد معامله شویم. این موضوع باعث شفافیت قراردادها و هزینه پایین‌تر معاملات است. این موضوع باعث بر آَشفته شدن کاسبان تحریم شده است. اقتصاد ایران خود را از بند تحریم‌ها آزاد کرده و خود را مهیای حضور پررنگ در بازارهای جهانی خواهد کرد. روزهای خوب اقتصاد کشورمان نزدیک است.

22535