سعید ستارنژاد،کارشناس ارشد باستان‌شناسی در این باره به خبرآنلاین می‌گوید: «قدمت این آثار را از دوره آهن سه تا عصر پهلوی اول است و تنها سه اثر از این آثار شامل غارهای رصدخانه، معبد مهر ورجوی و گویجه قلعه پیش از این شناسایی و در فهرست آثار ملی ثبت و بقیه آثار به تازگی شناسایی شده‌اند.»
نگاهی به تحقیقات صورت گرفته در این منطقه نشان می‌دهد، آثار دستکند این منطقه به‌ندرت مورد توجه و حضور باستان‌شناسان ایرانی و خارجی قرار گرفته است. از نخستین بررسی‌هایی که در این منطقه انجام شده، می‌توان از تحقیقات کلایس در سال 1973میلادی از گویجه قلعه و یافته‌های مرحوم کامبخش فرد در دهه 40 خورشدی و ورجاوند 1351 نام برد.
ستارنژاد می‌گوید: «پژوهش‌هایی که در این منطقه انجام گرفته کافی نبوده و نتوانسته تصویر واقعی از تاریخ مراغه را نشان دهد اما این پژوهش می‌توان در راستای تهیه طرح جامع آثار دست کند موثر باشد و در نهایت منجر به تهیه نقشه باستان شناسی استان شود».
محدوده جغرافیایی که در این فصل مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت به یک حوزه جغرافیایی مشخص محدود نمی‌شود بلکه صرفاً در راستای تکمیل بررسی‌های قبلی و بررسی محدوده‌های جا افتاده و بررسی نشده انجام گرفته است.
موقعیت جغرافیایی شهرستان مراغه به دلیل قرارگیری در دامنه جنوبی کوه سهند گونه‌ای خاص از سنگ‌های لاهار و ایگنمریت که در اصطلاح محلی کیران گفته می شود باعث شکل‌گیری معماری دستکند در این حوزه جغرافیایی شده است.
به گفته ستارنژاد، آثار دستکند شناسایی شده با کاربری‌های چون گوردخمه، کبوترخانه، کانال آب کشی، نیایشگاه، مسکونی، استحفاظی و غیره جزء مناطق غنی در زمینه مطالعه آثار دستکند در ایران است. از آنجایی که معماری صخره‌ای به عنوان مجموعهای تاریخی، نه تنها از نظر علوم تاریخی، هنر و باستان‌شناسی اهمیت بسیار دارد، بلکه برای تاریخ و تمدن، تاریخ ادیان و روابط فرهنگی میان مللی که دارای این نوع معماری هستند نیز شایان توجه است، زیرا همین ویران نشدن و برجا ماندن معماری صخره‌ای در بازسازی تاریخ تمدن ملت‌ها نقش بزرگی را بازی کرده و در حقیقت بشر از نظر تاریخ و فرهنگ خود، به معماری و نقش‌برجسته صخره‌ای بیشتر از معماری معمولی مدیون معماری صخره‌ای است که اهمیت مطالعه و شناسایی این آثار دو چندان کرد.
در حال حاضر این باستان شناس، پیشنهاد ثبت دست‌کندها در فهرست آثار ملی و تهیه طرح مطالعاتی آثار دستکند شهرستان و اقداماتی آتی در زمینه مرمت و حفاظت آثار و جذب گردشگری صورت گیرد.
در جهت ثبت آثار دستکند سعی شد ابتدا پرونده آثار شاخص را تهیه شود. در بررسی های قبلی کلایس یگ گوردخمه اورارتویی شناسایی کرده بود. و در بررسی های جناب ورجاوند معبد مهر را به عنوان نیایشگاه مهرپرستان معرفی کرده بودند.تاریخ گذاری اثار بر اساس یافته های باستان شناسی بود ولی بیشتر سعی شده تاریخ گذاری نسبی صورت گیرد تا تاریخ گذاری مطلق.در این بررس بیش از 60 دستکند در فرم های مختلف شناسایی شد و حتی چند روستای دستکند متروکه نیز شناسایی شد.
تمامی این آثار به استثنای 3 مورد ثبت شده برای نخستین بار شناسایی و معرفی شدند. و تا کنون تمامی این آثار ناشناخته بود و شهرستان مراغه را تنها با 3 اثر دستکند می شناختند...
۴۷۴۷
نظر شما