مهری سادات صفوی: عربشاهی در حالي حاصل پنج دهه فعالیت هنری خود را روی دیوار می برد که نزدیک به یک دهه از آخرین نمایشگاه انفرادی او در تهران می‌گذرد.
امیرحسین زندی، مدیر گالری شهریور که پس از سه نمایشگاه ابوالقاسم سعیدی، هنر دهه ١٣٤٠ ایران، از مجموعه مسعود اخوان‌جم و نمایشگاه زنده‌یاد ناصر عصار، این‌روزها در تدارک برپایی نمایشگاهی از آثار قدیم و جدید مسعود عربشاهی است، انگیزه خود از برپایی این نمایشگاه را چنین تشریح کرد: «زمانی که ما دربارۀ هنر مدرن در ایران صحبت می‌کنیم، نمی‌توانیم مدرنیست‌های اولیه را نادیده بگیریم. بعضی از این‌ها کمتر شناخته شده و برخی مدت‌ها در انزوا بوده‌اند. هدف ما از برپایی نمایشگاه استاد عربشاهی معرفی ایشان نیست، بلکه بررسی بیشتر کارهایشان است؛ اینکه کارهایشان بیشتر واکاوی شود ومحققان هنر و دانشجویان بیشتر درباره آثار‌شان مداقه و تحقیق کنند.»
مسعود عربشاهی، متولد شهریور ١٣١٤ در تهران است. از نوجوانی طراحی و نقاشی را آموخت و همزمان مجذوب صنایع بومی، هنرهای سنتی و میراث بصری دیرینه ایرانی شد. این شیفتگی که همواره با وی ماند، او را به سوی کاوش گسترده در نقوش و رمزگان و نیز اشیای کهن ایلام، سومر، آشور و مصر سوق داد و تجربیاتش با سفال به این مسیر کمک کرد.
زندی می‌افزاید: «قصدمان این بوده با نمایش برگزیده آثار آقای عربشاهی، هنردوستان بیشتر به کارهایشان از نظرآکادمیک و تئوریک نزدیک شوند و ببینند هنرمندی مانند آقای عربشاهی در ٨٠سال زندگی و ٦٠ سال عمر کاری از کجا به کجا رسیده، فلسفه کاری و منابع الهامش چه بوده، چه کارهای مهمی کرده و چه دوره‌های کاری‌ای داشته است. وقتی برگزیده آثار می‌گذاریم به این علت است که همه دوره‌ها باشد تاکسانی که امکان حضور در نمایشگاه انفرادی ایشان را از دهه ٤٠ تاکنون نداشته‌اند، بتوانند خط کاری ایشان را بهتر دنبال کنند و بشناسند.»
ابوالقاسم اسماعیل پور استاد دانشگاه و اسطوره پژوه دربارۀ عربشاهی می‌نویسد: «راز و رمز جاودانگی آثار هنرمند در پشتوانه استوار و خزینه تجربیاتی نهفته است که او در دهه‌های گذشته با ممارست و عرق‌ریزان روح به چنگ آورده است؛ یعنی از روزگار جوانی، سال‌های سال هنر تصویرگری و نقش برجسته‌‌های سومری، بابلی، آشوری و مصری را به ممارست دریافته و تجربه کرده است. آنگاه به معماری و هنر پُرفخامت و استوار دوره‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی ایران باستان پرداخته و نیز به نقوش اسلیمی، کاشی‌کاری و نقوش فرش، گلیم، جاجیم و گبه و زربفت‌های پارچه‌ای و ابریشمی، منجوق‌دوزی و هنرهای سنتی دیگر را به شکل عملی تجربه کرده و در هر‌یک از این هنرها سال‌ها زیسته و ممارست داشته است؛ اما مانند نگارگران سنتی در بازسازی و تقلید از آنها باز‌نمانده و این درون‌مایه‌های اصیل را به هنر انتزاعی فرامدرن جهانی با رویکردی شرقی و ایرانی بدل کرده است.»
عربشاهی، از میانۀ دهۀ ٤٠ همزمان با به‌پایان‌رساندن تحصیل در رشته معماری داخلی در دانشکدۀ هنرهای تزیینی تهران، کار بر روی نقش‌برجسته‌ها را آغاز کرد و مرتب آثارش را در ایران، اروپا و ایالات‌متحده به نمایش گذاشت. عظمت و رازگونگی اساطیر کهن و آشنایی با اصول هنر مدرن به کارش ویژگی و انسجام بخشید و مفرغ‌های لرستان، سفالینه‌های مارلیک و زیویه و موجودات اساطیری ایرانی، به مدد اسلوب‌های پیچیده و ابداعی رنگ‌گذاری و کلاژ در آثارش جانی تازه گرفت. سفر به آمریکا هرچند راه‌های تازه‌ای برای او گشود، پیوندش را با سنت‌های شرقی استحکام بخشید و نقاشی‌ها و نقش‌برجسته‌های چشمگیری را با درون‌مایه‌های ایرانی در آنجا به یادگار گذاشت. مسعود عربشاهی از برجسته‌ترین هنرمندان مدرنیست ایرانی است که به لطف روح پویا و ذهن خلاق و با تکیه بر پشتوانه نظری و مطالعاتی عمیق، ارتباط روشن و پرمعنایی بین سنت و ذهنیت فردی هنرمند برقرار کرده و مجموعه‌ای از منسجم‌ترین و ماندگارترین آثار هنر بصری ایران را خلق کرده است.
زندی درپاسخ به این سوال که آیا برای چیدمان و انتخاب کارها با هنرمند مشورت کرده اضافه کرد: «ما با خود هنرمند دائم در تماس هستیم. آثار این نمایشگاه تماماً از مجموعۀ شخصی آقای عربشاهی و به انتخاب خودشان روی دیوار می‌رود. ایشان آثاری را که در اختیار گذاشتند به ما داده‌اند و خواسته‌اند برخی کارها حتماً نمایش داده شود. زندی در پاسخ به این سوال که آیا کاری هست که برای اولین‌بار نمایش داده شود؟ تصریح کرد: «یک‌سری کارها هست که تابه‌حال دیده نشده و مربوط به سری آخر فعالیت‌هایشان در سال ٢٠١٤ بوده است. از کارهایی که در دهه ٤٠ انجام داده‌اند تاکارهای اخیرشان در این نمایشگاه هست.»
ابوالقاسم اسماعیل‌پور اسطوره شناس و پژوهشگر دربارۀ آثاری که پس از ده سال در نمایشگاهی انفرادی از این هنرمند به نمایش در می‌آید، می‌نویسد: «آ ثار برگزیدۀ هنرمند در اینجا برپایۀ دستاوردهای چند دهه است که در مجموع، سه دوره در آنها برجسته‌تر است. نخست آثاری اساطیری، وهم‌آمیز با ابعاد بزرگ زمینه مشکی و طلاکاری‌شده و ابعاد قرمز و طلایی که بُن‌مایه‌ای آشوری دارند، ابعاد سبز چمنی که یادآور معبد خدایان‌اند (سال‌های ٢٠١٤ و ٢٠١٥) و نقوش و احجامی شگفت‌آور و نخ‌کشی‌هایی که هیچ سرنخی از این آفریده‌های هیولاوش آن‌جهانی به ما نمی‌دهند.»
مسعود عربشاهی در چندین دهه فعالیت هنری، همواره از طریق آثارش به کنکاش در فرهنگ‌های باستانی پرداخته است. در دوره‌هایی کاربست صریح نقش‌مایه‌های بومی بین‌النهرین، ایران باستان و حتی ایران دوره اسلامی در آثارش مشهود است و گاه ترجمانی مدرنیستی از آنها را بر عرصه بوم می‌کشاند. این آثار در استفاده از عناصر و نقش‌مایه‌های بومی، چنان به اجزای سازنده‌شان خرد شده‌اند که نتیجۀ نهایی، بدل به چیزی مشابه تجربیات نقاشان اکسپرسیونیست انتزاعی می‌شود. برخلاف تأکید برخی مورخان هنر برانتساب مسعود عربشاهی به جریان نقاشی سقاخانه، به‌ندرت می‌توان اثری از او یافت که با سبک‌شناسی آثار این مکتب هم‌خوانی داشته باشد.
عربشاهی در جمع سقاخانه‌ای‌ها احتمالاً تنها کسی است که از خط و نقش‌های مذهبی استفاده نمی‌کند. در واقع انتساب وی به جریان سقاخانه، بیش از اینکه قطعیتی تاریخی باشد، صرفاً ریشه در یک تقارن تاریخی دارد. شاید به‌نمایش‌گذاشتن آثارش در نمایشگاه سقاخانه در سال ١٣٥٦، دلیل این هم‌زمانی تاریخی باشد.
علاقه‌مندان براي بازديد از اين آثار مي‌توانند از 25 دی تا 23 بهمن به گالري شهريور به نشاني تهران، الهيه، خيابان خزر شمالي، بن بست هرمز پلاک 9 مراجعه کنند.
5757
نظر شما