سعید جعفری
با آغاز بحران سوریه، کرملین تصور نمی کرد، پس از گذشت بیش از ۴ سال هنوز هم بشار اسد را در کاخ ریاست جمهوری دمشق ببیند. روسها که همچون دیگر بازیگران منطقه ای و بین المللی شگفت زده موج موسوم به تحولات بهار عربی را نظاره می کردند، گمان نمی کردند، اوضاع اسد چیزی متفاوت از سرنوشت مبارک و قذافی و بن علی باشد.
اما جمهوری اسلامی ایران از معدود کنشگرانی بود که پای اسد و سوریه ایستاد و معادلات این کشور را تغییر داد.
پس از گذشت بازه ای چند ماهه، مقاومت اسد و نظام سیاسی او در مقابل اعتراضات و البته رو دست خوردن روسها در لیبی از طرف غربی، باعث تغییر رویکرد کرملین شد.
تغییر رویکرد روسیه از انفعالی به سیاسی
این تغییر به ویژه در حوزه های حقوقی و سیاسی دنبال شد. قطعنامه های شورای امنیت یکی پس از دیگری توسط روسیه و چین وتو شد. ایده حمله آمریکا به سوریه، با طرح ابتکاری روسیه (که با همراهی ایران تهیه شد) خنثی و تسلیحات شیمیایی سوریه تحویل داده شد.
ورود به فاز نظامی
از سوی دیگر نتیجه بخش نبودن تلاش های ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا و همراهی کشورهای عربی خلیج فارس باعث شد، روسیه خود مستقیم وارد گود شود. حملات گسترده نظامی روسیه، کم کم فضا را در سوریه تغییر داد و شرایط به سود اسد تغییر کرد. حملات روسیه به پایگاه های داعش، بعضا با انتقادات کشورهای غربی مواجه شد و آنها مدعی بودند مسکو در حال حمله به جریان های مخالف دولت اسد (به غیر از داعش) است.
تغییر فرانسوی
این انتقادات اما تا زمان وقوع حملات پاریس ادامه داشت. سرازیر شدن مهاجران به اروپا و همچنین کشتار دردناک در پایتخت فرانسه، اروپا را به تغییر راهبرد خود در قبال بحران سوریه ترغیب کرد. فرانسه، بریتانیا و آلمان از پیوستن به اتحاد روسیه حمایت کردند و هر سه کشور بر نقش مهم ایران در این بحران تاکید کردند.
سیاست ترکی
در چنین فضایی بسیار سخت است تحلیل چرایی حمله ترکیه به جنگنده روس. به ویژه که اروپا بیش از هر زمان دیگری خطر بحران خاورمیانه را در درون خود حس کرده است. ترکیه بلافاصله پس از سقوط جنگنده روس، تلاش کرد پای ناتو را به این بحران باز کند. تلاشی که به نظر ناموفق بوده چرا که رصد اظهارنظرهای مقامات اروپایی بیشتر بر ملامت آنکارا دلالت دارد تا انتقاد از مسکو.
خرس قهوه ای محبوب می شود؟
حالا خرس قهوه ای همچون سالهای میانی جنگ جهانی دوم، دست نیاز متفقین را به سوی خود دراز می بیند. در حالی که تا همین یک سال پیش اتحادیه سخت مشغول تنظیم سیاست های تحریمی علیه اقدامات تجاوزکارانه مسکو در اوکراین بود، حالا رهبران اروپایی در تلاش برای همراهی با روسیه با یکدیگر رقابت می کنند. فرانسوا اولاند به مسکو سفر می کند و از همراهی فرانسه با روسیه برای مبارزه با داعش می گوید، دیوید کامرون سعی دارد تایید پارلمان این کشور را برای مشارکت در حملات نظامی به داعش در سوریه را جذب کند و آنگلا مرکل هدف قرار گرفته شدن جنگنده روسیه از سوی ترکیه را عاملی در جهت بحرانی تر می کند.
سوریه افغانستانِ روسیه می شود؟
روسیه حتما هدفش خروج سریع از بحران سوریه است. اما کیست که نداند، تنها ورود به جنگ ها با آغاز کنندگان است و تایمینگ پایانش به شرایط متفاوتی بستگی دارد. به بیان مک نامارا The war of fog یا مه آلودگی اوضاع جنگی باعث می شود مولفه های غیر قابل پیش بینی بر تدابیر ابتدایی روسیه تاثیر بگذارد.
در نتیجه اصلا نباید تعجب کرد اگر آمریکا با همراهی نسبی ترکیه تلاش کند فضا را در سوریه برای روسیه به باتلاق تبدیل نماید. به عبارت دیگر افغانستان سازی سوریه برای روسیه می تواند یکی از تئوری های احتمالی باشد. اتفاقی که در صورت وقوع اصل هزینه هایش را مردم سوریه پرداخت خواهند کرد.
البته نباید از نظر دور نگاه داشت که اروپا از اجرایی شدن چنین روندی استقبال نمی کند و خواهان پایان بخشی هرچه سریعتر این بحران است، چرا که اروپا برخلاف آمریکا از نزدیکی جغرافیایی برخوردار است و هزینه های ناآرامی در سوریه و عراق را با گوشت و پوست خود حس می کنند. از این طرف انفجارها و عملیات های تروریستی در پایتخت های اروپایی بیداد می کند و از سوی دیگر سرازیز شدن سیل عظیم مهاجران مدیریت امور را برای رهبران اروپایی دشوار کرده است.
49308
نظر شما