کرمی: احتمال تحریم انرژی ترکیه از سوی روسیه هست/ کشورهای مسلمان برنده بحران سوریه نیستند

زهره نوروزپور: در پی سرنگون شدن بمب افکن سوخوی روسی در آسمان سوریه توسط ترکیه، تنش بین دو کشور بالا گرفت و در این میان پوتین رسما سند تحریم ترکیه را امضا کرد یک هفته از این حادثه می گذرد اما هنوز تب و تاب تحلیل ها و بازتاب این واقعه در رسانه ها فروکش نکرده است. در این باره با جهانگیر کرمی کارشناس مسائل روسیه و اوراسیا گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرانید: 

تبعات تحریم های روسیه علیه ترکیه را چطور ارزیابی می کنید؟
برخی تحلیلگران و سیاستمداران انتظار داشتند روسیه علیه ترکیه متوسل به یک اقدام نظامی خیلی سریع و زود رس شود. اما تحلیل های دیگر امکان اقدام نظامی سریع را منتفی دانستند ولی در عمل، شرایط به گونه ای پیش رفت که دولت روسیه بیشتر اقدامات تدریجی، به ویژه در حوزه اقتصادی روی اورد. این نشان می دهد که پوتین عملا دست دولت ترکیه را خوانده است، چرا که اردوغان همان طور که در داخل کشورش بعد از باخت در انتخابات، تلاش کرد  بازی را بر هم زند و موضوع را امنیتی کند در مذاکرات وین هم ،همین بازی را تکرار کرد.  ترکیه تلاش کرد شرایط مذاکرات که حفظ حکومت بشار اسد را مفروض تلقی کرده است را برهم بزند، چون حفظ حکومت اسد را به زیان خودش می دانست. اما روسیه کاملا متوجه اهداف ترکیه هست و  به نظر من مسیری که انتخاب کرده است، تداوم خواهد داشت.

روسیه به جای پاسخ نظامی گزینه تحریم اقتصادی را انتخاب کرده است آیا این گزینه شامل تحریم انرژی نیز می شود؟
سابقه داشته است که روسیه  در پاسخ به رقبا یا دشمنان خود از گزینه اقتصادی استفاده کند. کما اینکه پیش تر در خصوص اوکراین دیدیم . طبیعتا این گزینه اقتصادی هم تدریجی خواهد بود. چه در گام اول که مشاهده کردیم بحث سفر توریستی از روسیه به ترکیه که درآمدی حدود 5 میلیارد دلاری برای ترکیه دارد را شامل می شود، گام دوم محدود سازی تردد بین اتباع روسیه و ترکیه و تلاش برای برداشتن لغو روادید، سپس محدود سازی واردات از ترکیه که احتمالا ممکن است این روند ادامه پیدا کند و در یک شرایط حاد حتی به محدود سازی و یا در بدترین شرایط منع صدور انرژی را هم شامل شود، البته زمان تحریم انرژی عمدتا دی ماه خواهد بود، اهرمی که  روسیه در گذشته علیه گرجستان و اوکراین دقیقا در فصل دی ماه  به ان متوسل شد.

برخی تحلیلگران می گویند ترکیه قصد دارد  ناتو را وارد جنگی خطرناک کند تقابل روسیه با ناتو را چقدر محتمل می دانید؟

ترکیه قصد دارد که روسیه را به حادترین و شدیدترین شرایط ممکن سوق دهد. تقابل ناتو و روسیه موضوعی است که در سال 2008 در بحران اوراسیا کلید خورد و با ورود ناتو در بحران اوکراین در سال  2014 باز مطرح شد و هربار دو طرف خویشتن داری کردند و این اتفاق نیفتاد. با این تفاصیل بله هدف اصلی ترکیه همچنان این است که روسیه را مقابل ناتو قرار دهد.

آیا ترکیه برای در انداختن روسیه و ناتو به جان هم اقدامات دیگری انجام خواهد داد؟
این که ترکیه این هدف را دنبال می کند قطعی است اما اینکه ممکن است برای نیل به این هدف پا را از این فراتر بگذارد قابل ارزیابی نیست. باید منتظر گام های بعدی و اقدامات بعدی ترکیه باشیم. ترکیه می خواهد به نوعی این روند تقابل را شکل بدهد، چرا که  بر اساس تجربه داخلی و احساس خطری که از جانب روسیه در فضای دریای سیاه، قفقاز جنوبی و در حوزه خاورمیانه دارد،  بهترین گزینه برای آنها  این است که روسیه مقابل ناتو قرار بگیرد تا اینکه ترکیه به تنهایی مقابل مسکو قرار نگیرد.

خواسته ترکیه برای درگیر کردن روسیه و ناتو یک طرف بازی است آیا ناتو،  وارد بازی ترکیه می شود؟
بله تا اینجا آنچه رخ داده اراده و خواست انکارا بوده است. باید ببینیم در درون ناتو چه شرایطی وجود دارد. بیانیه ای که بعد از نشست ناتو در هفته گذشته قرائت شد، مطالبی که دبیر کل ناتو مطرح کرد، نشانی از این نبود که ناتو قصد داشته باشد وارد بازی ترکیه شود. درون اجلاس هم جسته و گریخته خبرهایی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی اعضای ناتو به شدت به ترکیه پرخاش کرده اند به ویژه نماینده المان،اتریش و فرانسه، که فرانسوی ها اصلا مایل نیستند در شرایطی که انها مساله اصلی را تروریسم و داعش می دانند، وارد یک بازی خطرناک با روسیه شوند، روسیه ای که خودش قربانی تروریزیم است و در مقابل تروریزم ایستاده لذا بعید است که ناتو با روسیه وارد تقابل شوند. آنها وارد این فضا نمی شوند چون هر دو طرف دست دولت ترکیه را خوانده اند و متوجه هستند ترکیه چه اهدافی را دنبال می کند. آنها می دانند که ترکیه دنبال چه موضوعی است و با صحنه سازی و نمایش تصنعی می خواهد شرایطی را مقابل روسیه و ناتو قرار دهد.

بعد از هدف گرفتن سوخوی روسی از جانب ترکیه ، بازار تحلیل ها در رسانه ها داغ شد عده ای می گفتند این جدال بین روس ها و ترک ها به دلیل شکست سیاست های اردوغان در منطقه است و عده ای دیگر می گفتند روسیه در سوریه شکست خورده است به نظر شما کدامیک به واقعیت نزدیک تر است؟
بازی خطرناکی که در منطقه شکل گرفته است یک رقابتی ژئوپلوتیک بین ایران و عربستان در عراق است، عربستان با زیرکی ترکیه را وارد این ماجرا کرد، وقتی بیداری عربی شدت گرفت این موضوع به سوریه کشیده شد.
 در سوریه ورود عنصر داعش محصول طراحی ترکیه، عربستان و حتی برخی کشورهای اروپایی بود با هدفی مشترک که زدن پاشنه ژئوپلوتیک ایران در حوزه خاورمیانه بود.
 ایران هم در این برهه دولت روسیه را توانست قانع کند که وارد پرونده سوریه شود. دولت روسیه در ابتدای بحران خیلی رقبت چندانی به موضوع سوریه نداشت و احساسش این بود که همه چیز را از دست داده است، اما این ایران بود که روسیه را مجاب کرد که همه چیز از دست نرفته و نهایتا مسکو را وارد بحران روسیه کرد. دولت هایی هم که این بازی را شروع کردند (ترکیه_عربستان) سعی کردند از ابزار های مختلف استفاده کنند، این ابزارها یک مخالفت طبیعی بود که نسبت به بشار اسد داشتند، که از گذشته هم وجود داشت، اما ترکیه از این اختلافات وارد فاز نظامی شد و عنصر داعش را هم به این بحران اضافه کرد.
 ترکیه خیلی سعی کرده است تا نفوذ ایران را محدود کند، چرا که از شرایط موجود حداکثر استفاده را ببرد. کما اینکه ما شاهد دو استفاده مشخص ترک ها بودیم یکی انتقال مواد خام به ویژه انرژی ازعراق و سوریه با قیمت بسیار ارزان به ترکیه است که هنوز هم ادامه دارد، و دوم اینکه از بحران سوریه به نفع خودش در داخل کشورش میان احزاب استفاده کند و همچنان حزب مطبوعش قدرت را در اختیار داشته باشد.

و قعطا ترکیه از ورود روسیه به مسئله سوریه بسیار عصبانی است؟
ورود روسیه ، شرایط را به زیان ترکیه رقم زد. روس ها باعث شدند که ترکیه به شدت در وضعیت محاصره ای قرار بگیرند، از طرفی اقدامات داعش در فرانسه، موج مهاجرت ها به اروپا که ترکیه در این بحران بی نقش نبود، چرا که با توسل به بحران مهاجرت می توانست پای اروپا را بیشتر به سوریه بکشاند. 

با وضعیتی که الان فرانسه در پیش دارد آیا اردوغان به هدف خود رسید؟
اقدامات داعش در فرانسه به زیان ترکیه تمام شد. هم به دولت روسیه مشروعیت داد که در سوریه اقدام نظامی انجام دهد، هم اینکه انچنان وضعیت بحرانی شده است که دیر یا  زود داخل ترکیه را هم متاثراین اتفاقات خواهد ساخت.

پس با این تفاصیل می توان نتیجه گرفت فعلا میدان بازی دست روس ها است.
 نمی توان اینگونه نتیجه گیری کرد. شاید تا اینجای داستان  روسیه دستاوردهای مشخصی داشته ست مثلا اینکه آنها مذاکرات وین را به دولت های مخالف سوریه تحمیل کرده اند ، برخلاف گذشته که ایران در بازی نبود حالا به مدد شرایط پسا برجام و همین طور اصرار روسیه وارد وین شد،  روندی در مذاکرات شکل گرفت که این روند آن چیزی نبود که ترکیه و عربستان به دنبال ان بودند. با این همه فعلا سخت است ما برنده و بازنده این بازی را تعیین کنیم. ولی انچه مشخص است اینکه این بازی هر نتیجه ای داشته باشد برای دولت ترکیه خوشایند نخواهد بود، چرا که بیش از دو هزار کلیومتر مرز مشترک با سوریه و عراق دارد ، ضمن اینکه نتیجه این بحران در بلندت مدت اگر در ژئوپلوتیک خاورمیانه و مرزهای این منطقه باشد برای همه ملت های خاورمیانه زیان بار خواهد بود و آتش آن پای همه ملت ها را خواهد گرفت و یک نکته دیگر اینکه اساسا رویارویی مسلمانان در خاورمیانه، اگر نگوییم  یک طرح یا یک  نقشه که بر اساس سیاست موزانه گرایانه اوباما در خاورمیانه است، حداقل می توانیم ادعا کینم که این یک آرزو و خواست قلبی امریکا، اسرائیل و کشورهای غربی است، این اتفاقی که در حال حاضر در منطقه افتاده است، طبیعتا هر برنده ای که داشه باشد ان برنده در بین کشورهای اسلامی نخواهد بود. 

49310