۰ نفر
۲۱ مهر ۱۳۹۴ - ۰۳:۴۳

دنیای اقتصاد نوشت:خودروسازی ایران نه فقط در خود، که در بسیاری دیگر از صنایع کشور نیز ایجاد اشتغال کرده و تعطیل شدنش به معنای از بین رفتن هزاران شغل خواهد شد

 خودروسازی ایران در حالی این روزها با رکود دست و پنجه نرم می‌کند که به‌نظر می‌رسد ترکش‌های این درگیری، به سایر صنایع نیز اصابت کرده است. به‌عبارت بهتر، پیکره صنعت هم درگیر رکود شده است. بنابر تحقیقات انجام شده، خودروسازی با چند صنعت دیگر، ارتباط مستقیم و غیر‌مستقیم دارد و از همین رو، هرگونه افت و خیزی در آن، صنایع بسیار دیگری را نیز درگیر می‌کند.

تحقیقات به‌خوبی نشان می‌دهد صفت «لکوموتیو» به حق به خودروسازی اعطا شده است، چه آنکه این صنعت (نه فقط در ایران، که در سایر کشورهای صاحب صنعت خودرو)، صنایع بسیاری را به‌دنبال خود می‌کشد و به‌نوعی یکی از موتورهای محرک آنها به‌شمار می‌رود. به‌عبارت بهتر، خودروسازی حکم لکوموتیوی را دارد که صنایع کوچک و بزرگ بسیاری، واگن‌های آن را تشکیل داده‌اند؛ بنابراین توقفش می‌تواند به معنای از حرکت ایستادن چندین و چند صنعت باشد.

در واقع یکی از مشخصه‌های اصلی خودروسازی، «خاصیت لکوموتیوی» آن است، چه آنکه صنایع بسیاری از ناحیه این صنعت ارتزاق می‌کنند و حتی حیات‌شان به حیات خودروسازی وابسته است.

به همین دلیل است که کارشناسان معتقدند زمین خوردن خودروسازی، تبعات بسیار منفی و بزرگی بر پیکره صنعت کشور خواهد داشت و اگر قرار به تعطیلی آن باشد، باید با برخی صنایع دیگر نیز خداحافظی کنیم یا شاهد رکود آنها باشیم. در واقع خودروسازی ایران نه فقط در خود، که در بسیاری دیگر از صنایع کشور نیز ایجاد اشتغال کرده و تعطیل شدنش به معنای از بین رفتن هزاران شغل خواهد شد و این اتفاق، تبعات اقتصادی و اجتماعی خاص خود را به‌دنبال دارد. اما جدا از اینکه خودروسازی صنایع زیادی را به‌دنبال خود می‌کشد،

در رشد اقتصادی کشور طی یک سال گذشته نیز نقش غیر‌قابل‌انکاری داشته و با این حساب، با تعطیلی این صنعت، اقتصاد کشور نیز (حداقل در مقطع زمانی فعلی که با رکود تورمی درگیر هستیم) متضرر خواهد شد. هر چند خاصیت پیشران بودن خودروسازی قطعا نمی‌تواند بر نقاط ضعف و ایرادهای آن سرپوش بگذارد، اما به هر حال هر اتفاق نامیمونی در این صنعت، بسیاری دیگر از صنایع را متاثر خود می‌کند و به مثابه غده‌ای سرطانی، کل پیکره صنعت را به درد خواهد آورد. در واقع خودروسازی با وجود تمام کم و کاستی‌هایش، موتور محرک صنعت و اقتصاد کشور به‌شمار می‌رود و هرگونه آسیب به آن، کل بدنه صنعت کشور را متاثر خواهد کرد. از آن سو البته رشد و رونق خودروسازی نیز سفره صنایع زیادی را رنگین‌تر خواهد کرد، چه آنکه پیش‌تر و در دوران اوج تولید، این اثرگذاری مثبت به‌خوبی خود را نشان داد.

حالا نیز همان‌طور که خودروسازی توانست در سال‌های اوج خود (اواخر دهه 80) صنایع زیادی را با خود بالا کشیده و کسب‌و‌کار آنها را رونق ببخشد، حالا هم رکود آن به ده‌ها صنعت دیگر سرایت و آنها را درگیر کرده است.

شاهرگ قطعه‌سازی زیر تیغ صنعت خودرو

در بین تمام صنایعی که به خودروسازی وابسته‌اند، بدون شک قطعه‌سازی بیشترین وابستگی را دارد، چه آنکه اثرات منفی و مثبت صنعت خودرو به‌طور مستقیم بر صنعت قطعه اثر می‌گذارد، آن هم اثری به اصطلاح آنی. هرچند کارشناسان گاهی قطعه‌سازی را جزو خودروسازی به حساب آورده و از آن به‌عنوان زنجیره تامین صنعت خودرو یاد می‌کنند، اما از آنجا که این صنعت تشکیلاتی جداگانه برای خود دارد و هزاران نفر در آن مشغول به کار هستند، می‌طلبد که آن را جداگانه مورد بررسی قرار دهیم.
اگرچه خودروسازان ایرانی بخشی از قطعات موردنیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کنند، اما بخش اعظم نیاز آنها توسط قطعه‌سازان داخلی تامین می‌شود و از همین‌رو هرگونه افت و خیزی در تولید خودروهای داخلی، به‌طور مستقیم بر صنعت قطعه کشور اثرات مثبت و منفی می‌گذارد. اتفاقا در برهه زمانی فعلی که تیراژ خودروسازان به دلیل افت تقاضا پایین آمده، ترکش این ماجرا به پیکر قطعه‌سازان نیز اصابت و آنها را زخمی کرده است. آن طور که قطعه‌سازان عنوان می‌کنند، آنها دیگر مانند گذشته توانایی تامین قطعات موردنیاز صنعت خودرو را ندارند، چون مشکلات زیادی گریبان آنها را گرفته و گلویشان را می‌فشارد. ریشه این مشکل به خودروسازی مربوط می‌شود، چه آنکه افت تقاضا سبب کاهش تولید خودرو شده و با توجه به کاهش نقدینگی خودروسازان، آنها نتوانسته‌اند مطالبات مالی قطعه‌سازان را پرداخت کنند.
این ماجرا تا جایی پیش رفته که قطعه‌سازان تاکید کرده‌اند توانایی تامین قطعات موردنیاز خودروسازان را ندارند. کارشناسان این ضربه گیج‌کننده را ناشی از رکود بازار خودرو می‌دانند و معتقدند تا رونق به خرید و فروش خودرو برنگردد، نمی‌توان به عادی شدن اوضاع در قطعه‌سازی امیدوار بود. به‌عبارت بهتر، شرایطی که در حال حاضر بر صنعت قطعه حکمفرما شده، ناشی از رکود تولید خودروسازان (به دلیل افت تقاضا و کاهش خرید و فروش خودروهای داخلی) است و این نشان می‌دهد که یکی از صنایع بزرگ کشور (قطعه‌سازی) تا چه حد به خودروسازی وابستگی دارد. به‌عبارت بهتر، شاهرگ صنعت قطعه زیر تیغ خودروسازی است و اگر خودروسازی اوج بگیرد، قطعه‌سازی هم اوج خواهد گرفت و اگر آن سقوط کند، این نیز سقوط خواهد کرد.

رتبه دوم خودروسازی در پیوند پیشین

اما نگاهی بیندازیم به تحقیق انجام شده در مورد صنایع وابسته به خودروسازی و ببینیم این صنعت چه صنایع دیگری را با خود درگیر کرده است. بر این اساس، کارشناسان تاکید می‌کنند که برای بررسی صنایع مرتبط به خودروسازی، باید آنها را به سه دسته «پیشین و پسین»، «بالادستی و پایین‌دستی» و «صنایع و خدمات پشتیبان» تقسیم‌بندی کرد. به گفته کارشناسانی که به تحقیق در مورد صنایع مرتبط با خودروسازی پرداخته‌اند، ضریب پیشین و پسین در یک صنعت، بیانگر شدت پیوند آن با سایر صنایع است. این در حالی است که بر اساس مطالعات انجام شده، صنعت خودرو در «پیوند پیشین» دومین رتبه بین صنایع مختلف را به خود اختصاص داده و دارای ضریب 29/ 2 است. این عدد نشان‌دهنده میزان ایجاد ارزش در سایر صنایع به‌واسطه خودروسازی است؛ بنابراین یک میلیون ریال افزایش در ارزش محصولات در بخش خودرو، دو میلیون و 290 هزار ریال ارزش در صنایع بالادستی مانند فولاد و شیشه و لاستیک و... را به‌دنبال دارد.
به‌عبارت بهتر، به ازاي ایجاد هر «یک واحد ارزش» در صنعت خودرو، «29/ 2 واحد ارزش» در صنایع بالادستی آن ایجاد می‌شود و این موضوع نشان می‌دهد که چه پیوند قوی و محکمی میان خودروسازی و سایر صنایع، برقرار است. طبق تحقیقات انجام شده، تنها صنایع غذایی ضریب پیشین بیشتری نسبت به خودروسازی دارند و سایر صنایع از جمله منسوجات، نفت، چوب ماشین آلات پشت سر صنعت خودرو قرار دارند. خودروسازی البته در پیوندهای پسین، در بین 10 صنعت اول، رتبه نهم را در اختیار دارد، اما با این حال نمی‌توان خاصیت پیشران بودن آن را منکر شد؛ زیرا در پیوند پیشین دارای رتبه و ضریب قابل‌توجه و ویژه ای است.

نقش ویژه خودروسازی در حیات برخی صنایع

اگر نگاهی کلان‌تر به نقش خودروسازی در صنعت بیندازیم، باید صنایع مختلف را به دو دسته بالادستی و پایین‌دستی تقسیم کنیم. طبق دسته‌بندی انجام شده از سوی موسسه A.T.Kearney، صنایع بالادستی را می‌توان به 8 دسته تقسیم کرد که عبارتند از معادن، فولاد، فلزات، سوخت، پلاستیک، لاستیک، شیشه و الکترونیک.

این موسسه همچنین صنایع پایین‌دستی را نیز به بیمه و مالی، خدمات پس از فروش، خودروي دسته دوم، اجاره خودرو، تامین سوخت، تبلیغات، حمل‌و‌نقل و انبارداري تقسیم کرده است. در یک نگاه دقیق‌تر و از دید صنعتی، صنایع بالادستی را می‌توان گسترده‌تر نیز کرد، چه آنکه بر این اساس، صنایع موردنظر به معادن، فولاد، چدن، آلومینیوم، مس، صنایع شیمیایی، صنایع پلاستیک، صنایع پلیمر، صنایع الکترونیک، صنایع روغن و روانکاوها، صنایع لاستیک، نساجی، باتری‌سازی، تایرسازی، صنایع رنگ، صنایع شیشه، صنایع چرم، صنایع چسب و رزین، صنایع سیم و کابل، صنایع عایق‌های صنعتی و لامپ‌سازی تقسیم می‌شوند.

همچنین صنایع پایین‌دستی نیز در نگاهی دقیق تر، بیمه، لیزینگ، حمل‌و‌نقل، نفت (زنجیره سوخت)، رسانه و تبلیغات، مراکز و نمایندگی‌های فروش، مراکز تعمیرگاهی، خدمات راهداری و جاده‌ای، خدمات اجاره و خودرو و صنایع اسقاط را در برمی گیرد. نه اینکه اگر صنعت خودرو نباشد، صنایع نامبرده نیز نابود خواهند شد، اما به اعتقاد کارشناسان، ضربه خوردن خودروسازی، ضربات سنگینی بر پیکره صنایع موردنظر وارد خواهد کرد. به‌عنوان مثال، خودروسازی یکی از مشتریان بزرگ و اصلی صنایع فولاد به‌شمار می‌رود و فولادسازان بخش قابل‌توجهی از تولیدات خود را به «جاده‌مخصوص» می‌فرستند. اتفاقا همین حالا که خودروسازی در رکود تولید فرو رفته، کسب‌و‌کار شرکت‌های فولادی نیز رونق همیشگی را ندارد؛ زیرا تیراژ خودروهای داخلی پایین آمده و به‌تبع آن، مصرف فولاد در کارخانه‌های خودروسازان نیز کاهش پیدا کرده است.
سایر صنایع نامبرده نیز وابستگی خاصی به خودروسازی دارند؛ به‌عنوان مثال، تایرسازی وابستگی مستقیم به صنعت خودرو دارد و حیاتش به حیات آن وابسته است. وقتی خودرویی در داخل تولید نشود، قطعا بسیاری از تولیدکنندگان تایر کشور عملا بخش زیادی از فروش خود را از دست خواهند داد و این موضوع می‌تواند به تدریج نابودی آنها را در پی داشته باشد. یا مثلا در مورد صنایع نساجی و چرم نیز نمی‌توان از وابستگی آنها به خودروسازی چشم پوشید، چه آنکه توقف تولید هر دستگاه خودرو، به‌طور مستقیم از میزان تولید شرکت‌های چرم‌سازی و پارچه بافی خواهد کاست. در سایر صنایع بالادستی مانند آلومینیوم، مس و روغن و... نیز قطعا هرچه تیراژ خودرو بالا برود، کسب‌و‌کار آنها نیز رونق خواهد گرفت و هرچه تولید کم شود، بازار این صنایع نیز میزبان رکود خواهد شد.

صنایع پایین‌دستی

اما نوع دیگری از صنایع مرتبط با خودروسازی را اما «صنایع و خدمات پشتیبان» تشکیل می‌دهند که موارد مختلفی را در برمی‌گیرد. طبق تحقیقات انجام شده، موسسات آموزشی-صنعتی، دانشگاه‌ها، مراکز و موسسات تحقیقاتی، خدمات مالی، موسسات مشاوره صنعتی، مراکز تست و صحه‌گذاری، صنایع بیمه، خدمات بانکداری، صنایع نمایشگاهی و خدمات فناوری اطلاعات، جزو صنایع و خدمات پشتیبان خودروسازی به‌شمار می‌روند.

نام این صنایع نیز نشان می‌دهد ضعف و قوت و حتی بود و نبود آنها تا چه حد به خودروسازی وابسته است. به‌عنوان مثال، در بخش مراکز تست و صحه‌گذاری، طبعا اگر خودرویی تولید نشود، عملا نیازی به چنین مراکزی هم نیست.

 

3535

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 467404

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
7 + 1 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 16
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • شهاب A1 ۰۵:۲۰ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    25 0
    این آقایان کارشناسان و دکترهای اقتصادی ، الان متوجه اهمیت این صنعت شدن. این ارتباط تنگاتنگ صنعت خورو با دیگر صنایع تازه توسط آقایان کشف شده. صنعت خودرو چندین ساله سرطان گرفته و خیلی پیش از اینها باید درش بسته میشد. اگر برای کسی مهم بود باید قیل از اینکه به دیگر صنایع صدمه بزنه یه فکری به حالش میکردن. این مدیران و مسولین با چه رویی این مشکلاتو برای مردم تعریف میکنند. مردمه عامه و کم سواد هم خیلی وقت قبل از شما این فرقون سازهارو شناخته بودن و اعتراض میکردن. ولی شما جاهای دیگه سرگرم مال اندوزی بودید. این شما هستید که باید مشکلو حل کنید نه مردم. فقط یاد گرفتید وقتی مشکلی درست شد وقتی خوب بزرگ غیر قابل حل شد ، هزینه های اونو جوری توی مردم تقسیم کنید واز جیب مردم جبران کنید. خجالتم خوب چیزیه .
  • hadi A1 ۰۵:۲۴ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    33 0
    وقتی تیبا تو ایران24 ملیونه و تو عراق 7 ملیون باید فکر اینجا رو هم می کردید تازه عراق جنگ زده هم تیبا رو نمی خره هفت ملیون ملت ایران رو چی فرض کردید؟ صد هزار تا بیکار هم به ده ملیون اضاف بشه اتفاق خاصی نمی افته هر کار برای بقیه کردید صد هزار تا هم روش .تازه کی گفته اگر وارد کنیم همه بیکار می شن خودرو خارجی هم فروشنده و تعمیر و قطعه و سرویس و...........می خواد لطفا به فکر افزایش کیفیت و کاهش محسوس قیمت باشید ملت ایران همه با سواد و دارای قوه تشخیص هستند.
  • بی نام IR ۰۵:۳۱ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    20 0
    به فرموده خداوند هر بدی که به انسان می رسد از عمل خودش است. پس قطعه سازان هم در عملکرد خود بازنگری کنند. به یقین اگر دیروز در حد جهانی تولید می کردند امروز منتظر خریدار داخلی نبودند
  • بی نام IR ۰۵:۳۳ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    26 0
    بابا ما خودروی ملی نمیخاییم چه جوری باید بگیم
  • بدون نام ۰۵:۴۱ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    21 0
    الان يعني مامردم دوباره سرمون وبندازيم پايين ببخشيدمثل ....بگيم چشم شماحق داريد
  • حامد اسکان IR ۰۵:۴۹ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    9 5
    قطعا رکود در صنعت خودرو عواقب وخیمی برای اقتصاد خواهد داشت. باید مسئولان امر جوابگو باشند. صنایع ملی کشور رو شبه خصوصی کردن، نه حمایت هاشون به جاست و نه بجا جریمه و تذکر و نظارت می کنن. به نظر من راه برون رفت از وضعیت فعلی: اول از همه پذیرش وجود اشتباهات فراوان در گذشته و عذرخواهی همه مدیران خودرو و وزیر صنایع از مردم. قول مساعد برای افزایش کیفیت خودرو و خدمات پس از فروش کم کردن قیمت خودرو حداقل به میزان 10 تا 15 درصد و تصویب کم کردن تعرفه واردات خودرو در یک بازه 10 تا 15 ساله، مثلا هر سال 5 درصد.
  • بی نام A1 ۰۵:۵۲ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    20 0
    مطمئن باشید که بازار خودرو با این شرایط اصلا رونق نخواهد گرفت ما دیگر پولمان رو به ماشینهای اشغال و بی کیفیت نخواهیم داد
  • قشقایی IR ۰۶:۰۶ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    10 0
    از ماست که بر ماست...
  • حسین A1 ۰۶:۰۷ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    13 0
    به نظر می رسد واکنش به جای مردم و نخریدن خودرو باعث خواهد شد تا تمامی صنایع ایران به سمت کیفی شدن حرکت کنند که در کوتاه مدت و دراز مدت تاثیرات شگرفی در افزایش بهره وری صنایع و خروج آن از حالت رانت و دولتی و فرمایشی خواهد داشت . کاش این واکنش در تمامی زمینه ها اتفاق بیفتد .
  • حمید IR ۰۶:۱۱ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    18 0
    ما پول و جانمان را از سر راه پیدا نکرده ایم که بخواهیم به خودرو سازهای دزد بدهیم.پولی که در زمان حال با هزار جان کندن و مشکلات بدست می اید.صنعتی که به میل خودش عمل می کند نه به میل رضایت مشتری ،همان بهتر که به خاک سیاه بنشیند.
  • بی نام A1 ۰۶:۱۱ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    17 0
    مسئولین باید به درد دل مردم توجه کنند نه فقط بخوان بگن تحت هیچ شرایطی جلوی مردم کم نمیاریم
  • مسعود RO ۰۶:۳۳ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    15 0
    این نتیجه طمع خودروسازان عزیز است نه تحریم خرید خودرو. شما اتومبیل به روز و دارای استاندارد تولید کنید,ما نامردیم اگه نخریم. البته به قیمت مناسب نه ۱۰برابر.
  • بی نام US ۰۶:۵۲ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    12 0
    یعنی مردم پولشون رو دور بریزن که صنایع دچاررکودنشن پس مدیران حقوق چند میلیونی برای چه میگیرن حقوق میگیرن که مدیریت کنن نه جیبشون رو با پول مردم پر کنند
  • حرف حساب A1 ۰۸:۳۵ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۱
    11 0
    به مردم ایران چه که دلار از هزارتومن یه دفعه شده ۳۵۰۰ تومن خودتون یه کاری کردین باعث شد دلار بره بالا حالا هم خودتون بیاریدش پایین بلکه دلار میشد ۵۰۰۰ تومن اونوقت نکنه انتظار داشتین مردم پراید را ۴۰ میلیون بخرند پژو را ۷۰ میلیون
  • علی A1 ۰۵:۴۶ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۴
    0 2
    دوستان توجه کنید وقتی تولید بالا بو رو در نظر بگیرید چگونه بود مثلا تولید بالا رو 100 فرض کنید خوب در این شرایط جذب نیرو برای این تولید/افزایش هزینه ها /و در نهایت افزایش قیمت////حالا چطور میشه تولید 50 تا میشه هزینه ها هنوز بالا ست و باید تعدیل نیرو بدن / با تعدیل هزینه میاد پایین /هزینه که میاد پایین دوباره کارشون شروع میشه و مثل قبل ادامه میدن و با این تفاوت که این بار با 51 تقاضا دوباره میان میگن تقاضا بالا رفته و قیمت افزایش پیدا میکنه نتیجه اینکه خودتونو اسیر نکنید و منتظر کاهش نباشید کسی دل برای قشر کم درامد نمیسوزونه اینها کارشونو انجام میدن در ثانی شک ندارم با افزایش دوباره قیمتها فازهای بعدی یارانه رو بهش میچسبونن
  • میلاد A1 ۰۶:۱۰ - ۱۳۹۴/۰۸/۰۱
    0 0
    این تازه اولشه فضای مجازی هر بدی داشته باشه خوبیش اینه که افراد آگاه میتونن بقیه رو به مرور زمان آگاه کنن این تحریم یه زنگ خطر برای تمام فعالان بزرگ اقتصادیه عزیز دل من پول شرکتهای لپ لپی با حضور پسر عمه و پسر عمو شما رو نباید مردم بدن ما که میدونیم چرا اینقدر بهای تمام شده بالاست چون سر سفره خیلیا نشستن. خیلیایی که منطقا حقشون نیست