واقعیت های پیدا و پنهان حج خونین/ مقصر کیست؟

وقوع این حوادث چه عمدی و چه غیرعمدی صلاحیت عربستان برای برگزاری مراسم حج را بار دیگر به آزمون قضاوت افکار عمومی گذاشت.

کامران کرمی*

حجم کشته و زخمی های مراسم حج امسال در روند سلسله حوادث مکه و منا، این پرسش را در افکار عمومی جهان و بخصوص ایران مطرح کرده که عامل یا عوامل اصلی این حادثه بخصوص در زمانی که عربستان تعداد حجاج کمتری را نسبت به سال های قبل به دلیل توسعه حرم پذیرفته بود چیست؟ و آیا می توان ارتباط معناداری میان آن و رقابت های درون خاندانی عربستان بر سر جانشینی پیدا نمود؟ در پاسخ به این دو پرسش ابتدائا باید گفت که این تحلیل و سایر تفسیر و تعبیرهایی که در این خصوص در فضای مجازی و در رسانه های خبری مطرح می شود، صرفا بر مبنای حدس و گمان و مشاهدات پراکنده صورت می گیرد و تا مشخص شدن دلایل اصلی که آنهم بعید است با شفافیت اعلام شود، قطعا نمی تواند بیان کننده واقعیت نهفته باشد.

اما در پاسخ به پرسش نخست باید گفت که علل و عوامل این حادثه علاوه بر سهل انگاری و مدیریت ضعیف سعودی ها که حداقل در 25 سال اخیر منجر به کشته و زخمی شدن مسلمانان از نقاط مختلف جهان شده است، به عوامل دیگر و البته کم شدت تری چون وضعیت نامساعد جوی بخصوص در حادثه سقوط جرثقیل، ازدحام در سه مسیر اصلی ورود به رمی جمرات بر می گردد که به دلایل نامعلومی دو مسیر از سوی مسئولان دفاع شهری بسته شده و منجر به تراکم سنگین جمعیت در خیابان 204 بخصوص در گرمای 52 درجه شده است.

پیشتر هم عوامل دیگری چون شرکت بن لادن به عنوان مجری توسعه حرمین و سقوط جرثقیل در روز 11 سپتامبر در سالروز حمله به برج های تجارت جهانی و تهدیدهای داعش در خصوص انجام عملیات تروریستی در عربستان و خارج کردن حرمین شریفین از زیر لوای آل سعود هم در این فضا مطرح شده است. به نوعی می توان یک سلسله ای از رخدادها را بدون داشتن ارتباط معنا دار درکنار یکدیگر مطرح کرد.

در واقع از این زاویه است که بیشتر افکار عمومی موضوع ارتباط معنادار میان این حادثه و رقابت های درون خاندانی بر سر جانشینی را مطرح می کنند. رقابت میان محمدین یعنی محمد بن نایف ولیعهد و وزیرکشور عربستان و محمد بن سلمان ولی ولیعهد و وزیر دفاع و پسر پادشاه عربستان. اگرچه تا پیش از وقوع این حادثه موضوع رقابت این دو پسر عمو مطرح شده و نشانه های آن نیز در برخی موارد هویدا شده بود، اما مانور بر سر این موضوع که این دو مقام سعودی فریضه حج را تبدیل به عرصه رقابت خود کنند، جای تردید وجود دارد، چون رقابت در هر نظام سیاسی با ماهیت خاص خود، حداقل این اصل منطقی را در دل خود دارد که نباید عرصه رقابت را به بقا و مشروعیت نظام سیاسی گره زد و آن را به خطر انداخت. بخصوص در مسئله حج که به حیثیت نظام عربستان گره خورده و این کشور به انحای مختلف از این موضوع برای خود اعتبار کسب کرده است. 

اگرچه محمد بن نایف ولیعهد به عنوان وزیر کشور و به نیابت از پادشاه مسئول اصلی کمیته حج در عربستان است، اما بی کفایت نشان دادن او از سوی محمد بن سلمان در واقع کفایت و صلاحیت ساختار سیاسی عربستان را زیر سوال برده است و افکار عمومی در قضاوت های خود دولت عربستان را بی کفایت خواهند دانست و نه شخص خاص ولیعهد یا دیگر مقامات ذیربط. اگرچه نمی توان بی تجربگی و جاه طلبی محمد بن سلمان را هم نادیده گرفت، چون او حداقل در عزل و نصب های پس از روی کارآمدن ملک سلمان و آغاز جنگ یمن، مخالفت متنفذین خاندان سعودی را برانگیخت.

 

در پایان و در یک جمع بندی باید گفت که وقوع این حوادث چه عمدی و چه غیرعمدی صلاحیت عربستان برای برگزاری مراسم حج را بار دیگر به آزمون قضاوت افکار عمومی گذاشت. بر کسی پوشیده نیست که مسئولیت تامین امنیت جانی حجاج مستقیم متوجه دولت عربستان است و کوتاهی و قصور در انجام این وظیفه علاوه بر خدشه بر حیثیت آل سعود، هزینه های مالی زیادی را نیز بر این کشور تحمیل کرده است. سلسله وار شدن حوادث اخیر در صورت تایید شدن رقابت ولیعهد و ولی ولیعهد در حادثه منا، در کنار درگیری های منطقه ای این کشور بخصوص در یمن عواملی است که می تواند وضعیت تقریبا گسیخته ماه های اخیر عربستان را وارد فرآیندهای تعادل زدا نماید.

* پژوهشگر خلیج فارس

49308
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 461141

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
3 + 13 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 17
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام A1 ۰۷:۴۷ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۴
    85 4
    زمان شاه اینها جراعت نداشتد غلطی بکنند .تقصیر ما است واگر روز اول به بچه ما تجاوز شد سازمان حج که پولدوست ترین سازمان است می گفت ما نمی رویم تا تمام مسافر ها بیمه باشند .این طوری نمیشد .
    • بی نام IR ۲۰:۱۳ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۴
      2 5
      زمان شاه جرئت نداشتند غلطی بکنند؟ شما رو به مطالعه ی دوباره ی تاریخ دعوت میکنم.و اتفاقات که اون زمان افتاد و امکانات رفاهی کمی که حج داشت و بعد از سخنرانی امام خمینی بهبود یافت. ظاهرا زمان همین شاه ملعون بحرین از ایران جدا شد. سازمان حج پولدوست ترین؟برچه اساسی این حرف رو میزنید؟احتمالا رساله ی دکتری تون در همین رابطه بوده متاسفم براتون.
  • بی نام IR ۰۹:۳۹ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۴
    6 12
    از کجا معلوم کار یه داعشی نبوده ؟؟؟
    • بی نام A1 ۲۰:۱۹ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۴
      0 1
      به خودت برگرد، متوجه میشی
  • امين IR ۱۹:۳۱ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۴
    1 3
    ضمن عرض تسليت، لطفاً در انتخاب واژه ها دقت كنيد. حج خونين يعني حجي كه در آن خونريزي شده. در حاليكه اين چنين نبوده. حج مرگ بار، حج مصيبت بار، حج غم بار ...
  • بی نام IR ۲۰:۲۱ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۴
    1 0
    قوی ترین فرضیه توطئه ی جنایتکار ملعون محمد بن سلمان برای کنار زدن محمد بن نایف از پست وزارت کشور و ولیعهدی اول می باشد.
  • بی نام RO ۲۲:۰۴ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۴
    2 2
    بسیار بد قضاوت می کنیم اصلا هیچ اطلاعاتی نیست سعودیها ادعاهایی دارند که اصلا توسط ایران تکذیب هم نشده در این قضاوتها فقط ممکن است خودمان شرمنده شویم حادثه سوزناکی است اما چطور به این سرعت نتیجه گیری می شود عجیب است
  • رزمنده RO ۱۱:۲۹ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    1 1
    حادثه منا برنامه ریزی شده بوده و عمدی بوده واین جزء نسل کشی علنی محسوب می شود.
  • رزمنده RO ۱۱:۲۹ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    0 0
    جنایات آل سعود خدمت به استکبار و رژیم صهیونیستی است. سوء مدیریت و بی کفایتی آل سعود علت اصلی فاجعه منا بود. وزیر خارجه بی شخصیت عربستان به جای دخالت های بی مورد درمدت پنج سال درسوریه ، بی نظمی عربستان سعودی را باید پاسخ بدهد.
  • رزمنده RO ۱۱:۳۰ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    0 0
    عربستان سعودی وترکیه درمدت پنج سال ثابت کرد دشمن واقعی دین اسلام وقرآن ومسلمانان وبشریت است. عربستان سعودی وترکیه به دین اسلام وقرآن و مسلمانان وبشریت خیانت کرده است.
  • رزمنده RO ۱۱:۳۰ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    0 0
    شنبه ۴ مهر ۱۳۹۴ ۰۹:۴۴ دفاع اردوغان از عربستان در فاجعه منا رییس جمهوری ترکیه با بیان اینکه اطلاعات اولیه از کشته شدن 14 حاجی ترکیه در حادثه منا حکایت دارد، همچنان از سعودی ها در این زمینه دفاع کرد. اردغان جنایتکارجنگی است. جنایتکاردرجه یک ترکیه ، وجنایتکارشماره یک عربسان سعودی نجس وجشی حمایت می کند. ترکیه جنایتکارو خیانتکارضد مسلمانان است. عربستان سعودی درمدت پنج سال درسوریه وعراق ولبنان و یمن تروریستها را خوب مدیریت می کند و درمکه ومدینه مدیریت حجاج عاجراست.
  • رزمنده RO ۱۱:۳۱ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    0 0
    عربستان سعودی، ترکیه بزرگترین خطر برای مسلمانان است
  • رزمنده RO ۱۱:۳۲ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    0 0
    فاجعه منا عمدی بود یا نبود؟ اقدامات عربستان سعودی بی شرمانه است. وساکت ماندن دربرابرظلم خیانت است.
  • رزمنده EE ۱۵:۵۴ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    0 0
    افزایش جنایات عربستان سعودی به خاطردرسایه سکوت سازمان های بین المللی و کشورهای اسلامی هستند. کشتارمردم یمن تو سط سعودی ها با سکوت مجامع بین المللی است.
  • حرف دل مظلومان EE ۱۵:۵۶ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    0 0
    مسلمانان خواستار محاکمه شاهزاده سعودی شوند
  • رزمنده EE ۱۵:۵۸ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    0 1
    خاک برسربه اصطلاح مسلمانان سعودی ها آدم نمی شوند.
  • صابر A1 ۱۱:۲۵ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۷
    1 0
    واقعا این اتفاق عادی نیست، احتمال انتشار ماده سمی خیلی زیاده از اونجایی که تمام افراد بیحال روی هم افتادند . و ایت جوابیه برای بی اهمیت بودن به کار عربستان در حالی که کم تو کاسه ما نذاشته نباید پول ریخت تو جیب این عرب های بادیه نشین که بره بمب بریزه رو سر مردم.