واعظ زاده: انگلیس در آستانه تحولی از پایین به بالا است

به گزارش ایرنا «حسام الدین واعظ زاده» مدرس روابط بین الملل دانشگاه تهران گفت: رهبر جدید حزب کارگر انگلیس دارای دیدگاه های سوسیالیستی و چپ در زمینه ی مسایل داخلی و خارجی است که این مساله می تواند دگرگونی هایی در رویکردهای آینده ی لندن به شکل تحولی از پایین به بالا به وجود آورد.

انگلیس در آستانه تحولی از پایین به بالا است
چند روز پیش «جرمی کوربین» در انتخابات سراسری حزب کارگر انگلیس به عنوان رهبر این حزب برگزیده شد. نکته یی که این انتخاب را برجسته ساخت دیدگاه های ویژه ی وی در مسایل داخلی و خارجی است. کوربین به شدت با سیاست های اقتصادی دولت محافظه کار انگلیس مخالف و خواستار پیگیری سیاست های سوسیالیستی و کمک به قشرهای کم درآمد و متوسط است. وی در حوزه ی سیاست خارجی نیز رویکردهایی متفاوت با دولت های پیشین انگلیس را دنبال می کند. کوربین بارها از سیاست های جنگ طلبانه ی انگلیس و دخالت در امور خاورمیانه انتقاد و در برابر، حضور فعالتر لندن در اتحادیه ی اروپا را به عنوان هدف اعلام کرده است.
به همین بهانه، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا گفت وگویی را با «حسام الدین واعظ زاده» استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران و دبیرکل «شورای روابط بین الملل ایران» ترتیب داده است. وی افزون بر تدریس نظریه های سیاست خارجی و روابط بین الملل، سال ها در مورد نظام های سیاسی اتحادیه ی اروپا به ویژه تاریخ، سیاست، احزاب و نیز ساختار اجتماعی و سیاسی انگلیس مطالعه و تحقیق داشته است.
واعظ زاده بر این باور است که انتخاب کوربین ریشه در ویژگی های هویتی حزب کارگر و رهبران آن دارد. همچنین، ویژگی های شخصیتی کوربین از وی انسانی حامی طبقه ی پایین جامعه را به نمایش گذاشته است.
دبیرکل شورای روابط بین الملل ایران دگرگونی گرایش های کلی اروپا به سوی احزاب چپ را ناشی از روندهای سیاسی درونی و شرایط زمانی می داند و تاکید دارد مخالفت با انتخاب کوربین در داخل و بیرون حزب کارگر ناشی از به خطر افتادن منافع برخی افراد است.
این تحلیلگر مسایل انگلیس تصریح کرد کوربین به عنوان رهبر دومین حزب پر قدرت انگلیس می تواند چالش های زیادی را برای دولت این کشور ایجاد کند و باعث دگرگونی هایی از پایین به بالا در این کشور شود. اگر کوربین در انتخابات سراسری انگلیس بتواند رای بیاورد در بسیاری از زمینه ها شاهد تغییر رویکردهای این کشور خواهیم بود.
در ادامه متن کامل گفت وگوی ایرنا با واعظ زاده آمده است:

علت اصلی گرایش اعضای حزب کارگر به چهره یی چپ گرا با نگاه سوسیالیستی و انتخاب وی به رهبری حزب چیست؟
ما می دانیم که سیستم سیاسی انگلیس پارلمانی است و این احزاب هستند که نقش اصلی را دارند و با به دست آوردن اکثریت آرا، هم می توانند عضو پارلمان شوند و هم هدایت و تشکیل دولت را در دست گیرند. از مهمترین اهداف کوربین ایجاد اتفاق و وحدت درونی در حزب کارگر است که به شدت دچار بحران و انشقاق رهبری و حزبی شده است. ما شاهد بودیم که در جریان جنگ عراق پنج وزیر کابینه ی حزب کارگر به علت مخالفت با جنگ استعفا کردند و این اتفاق ضربه ی بزرگی به اتحاد و حیثیت این حزب بود.
کوربین تلاش دارد تا توازنی در اصول و دیدگاه اصلی حزب ایجاد کند. وی انتخاب حزبی خود را مدیون آرای اتحادیه های کارگری و اعضای جدیدی است که به تازگی به عضویت حزب درآمده اند. پیروز نشدن حزب کارگر در انتخابات 2015 پارلمانی، خود علت قابل توجهی در ضعف و نبود شایستگی رهبری حزب کارگر بود اما علت بزرگتر را باید بحران هویت و ایدئولوژی در این حزب دانست که از زمان «تونی بلر» آغاز شده بود.
انتخاب کوربین در واقع بازگشت به گرایش و اعتقاد سنتی این حزب به سوسیالیسم است. البته سوسیالیسم بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و افول کمونیسم درآن دیار از جهت های مختلفی در سراسر اروپا دچار تغییر شد. کوربین در زندگی شخصی خود ساده زیستی را رعایت کرده است. همچنین وی به استفاده نکردن از خودروی شخصی، ننوشیدن الکل و مصرف نکردن سیگار و گیاه خواری اعتقاد دارد. این مسایل باعث شد تا وی به عنوان نماد یک فعال مدنی، دوستدار طبیعت و حامی حقوق کارگران و دشمن سرمایه داران مرفه معرفی شود.
بنا بر این، اعضای حزب کارگر به ویژه قشر جوان وی را به عنوان ناجی و اعاده کننده ی افکار و ایدئولوژی سنتی و از دست رفته ی حزب کارگر می دانند. عامل دیگر این گرایش، وجود فاصله ی طبقاتی میان اقشار مردم بریتانیا است که طی 20 سال گذشته این شکاف بیشتر شده است. مردم مخالف سختگیری های اقتصادی هستند و کوربین خود را کسی معرفی کرده است که می تواند خواسته های مردم و طبقه ی متوسط را به منصه ی ظهور برساند. وی همچنین برای انتخابات پارلمانی 2020 و پیروزی حزب کارگر برنامه های ملی و عمومی دارد.

چرا در سراسر اروپا گرایش به احزاب چپ و سیاست های سوسیالیستی بیشتر شده است؟
کوربین با رسیدن به رهبری حزب کارگر، بسیاری را در بریتانیا و کشورهای غربی راغافلگیر کرد. به نظر می رسد هر 10 سال یکبار، روندهای سیاسی داخلی اروپا با هم به سوی یک گرایش حزبی و نزدیک به هم حرکت می کنند. 15 سال پیش وقتی حزب کارگر به رهبری بلر در بریتانیا به قدرت رسید، وی حزب کارگر را بنام «کارگر نوین» معرفی کرد که گویای دوری از ایدئولو‍ژی سوسیالیسم و نزدیکی به جناح احزاب راست سنتی و لیبرال بود. در همان زمان در فرانسه، آلمان، ایتالیا و تعدادی دیگر از کشورها، احزاب راستگرای اروپایی به قدرت رسیده بودند.
احزاب غربی مانند بسیاری از پدیده ها و حرکت های اجتماعی و سیاسی پویا هستند و تلاش دارند محبوبیت خود را در اجتماع افزایش دهند ضمن آنکه برای بدست آوردن قدرت به نگاه و تمایلات مردم و فضای عمومی جامعه نیز توجه می کنند. این چرخش در دیدگاه رهبری حزب کارگر با سابقه ی افکار و ایده های سوسیالیستی که حدود یک قرن از عمر آن می گذرد، واقعه ی مهمی در سیاست داخلی بریتانیا و پیام ویژه یی برای سیاستمداران انگلیسی و اروپایی به همراه دارد و آن زمزمه های تغییر و تحول در سیاست های این کشور از پایین به بالا است. این در حالی است که بلر و اخلاف وی در واقع فلسفه وجودی حزب سوسیالیستی کارگر را که با پشتیبانی اتحادیه ی کارگری به قدرت رسید در 15 سال گذشته تغییر دادند.
به خاطر دارم در سال های 1998 تا حدود سال 2001 گفته می شد برنامه ها و سیاست های حزب کارگر با حزب محافظه کار دیگر تفاوت چندانی ندارد زیرا بسیاری از سیاست ها و شعارهای محافظه کاران دست راستی را حزب کارگر در دستور کار خویش قرار داده بود که مهمترین آن خصوصی سازی و افزایش دریافت انواع مالیات از مردم بود. این چرخش در سیاست های حزبی در مغایرت با ایدئولو‍ژی حزب کارگر بود زیرا این حزب می بایست به تقویت نقش و نظارت دولت و نیز کوتاه کردن دست بخش خصوصی از مدیریت بخش عمومی اقدام می کرد.

هنوز هم در رده های بالای حزب کارگر مخالفت های بسیاری با چهره یی چون کوربین وجود دارد. شما دلیل های مخالفت افراد بانفوذ حزب کارگر با این انتخاب را چه می دانید؟ آیا می توان گفت حزب کارگر انگلیس در حال پوست اندازی و بازگشت به گذشته است؟
رهبران قدیمی حزب کارگر به ویژه آن هایی که در این 15 سال گذشته به سیاست های سرمایه داری و کاپیتالیستی حزب کارگر عادت کرده اند مخالف تحول در بالاترین سطح رهبری حزب هستند. کوربین خواهان افزایش حداقل دستمزد کارگران و گرفتن مالیات بیشتر از ثروتمندان است. رهبر جدید به دنبال اعاده ی آبرو و حیثیت از دست رفته ی حزب کارگر و پررنگ کردن ارزش ها و اصول گذشته ی این حزب با رویکردی جدید است. در این فضا تبلیغات علیه رهبری جدید، از جمله اینکه وی می خواهد زنان را از عرصه ی کار و سیاست کنار بگذارد و سیستم کمونیستی ایجاد کند به طور عمده از سوی کسانی مطرح می شود که نگران این تحول و از دست دادن منافع حزبی خود هستند.

این انتخاب چه پیامدهایی در داخل انگلیس دارد؟ با توجه به اینکه بحث جدایی اسکاتلند دوباره مطرح شده است واکنش حزب کارگر چه خواهد بود؟
پیامدهای طولانی مدت این تحول به تدریج به چشم خواهد آمد البته این کار به آسانی نخواهد بود و سیاست های این کشور دارای پیچیدگی ویژه و چند لایه است. کوربین با اطلاع از وضع موجود توانسته است مشکلات را شناسایی و راه حل هایی ارایه دهد از جمله رایگان کردن تحصیل در دوره ی دانشگاه، توسعه ی خدمات ارزان عمومی، بازگرداندن راه آهن به بخش عمومی و گرفتن مدیریت آب و برق از دست بخش خصوصی. به باور وی، بخش خصوصی در زمینه هایی چون مدیریت آب و برق و راه آهن موفق عمل نکرده است. البته کوربین مخالف جدایی اسکاتلند از بریتانیا و معتقد است با اتخاذ سیاست های درست و منصفانه می توان اتحاد چهار منطقه ی اصلی بریتانیا یعنی انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی را حفظ کرد.
وی معتقد به تشکیل نظام جمهوری و حق مردم در زمینه ی انتخاب رییس حکومت است. لازم به ذکر است حزب «شین فین» ایرلند شمالی خشنودی خود را از این انتخاب اعلام کرده است و ممکن است برخی از اسکاتلندی ها را نیز امیدوار کرده باشد.
حفظ اتحاد بریتانیا نقطه ی اشتراک کوربین با حزب محافظه کار است. چه بسا حزب کارگر با اعمال سیاست های جدید و عادلانه تر بتواند اسکاتلندی ها را از فکر جدا شدن و کسب استقلال بازدارد؛ کاری که محافظه کاران و لیبرال دموکرات ها نتوانستند در آن موفق باشند.

حزب کارگر با رهبری جدید خود تا چه اندازه می تواند روی سلاح های هسته یی این کشور و سیاست خارجی لندن در خاورمیانه تاثیرگذار باشد؟
کوربین از مدافعان سرسخت خلع سلاح عمومی در جهان است. وی همچنین مخالف سلاح های هسته یی این کشور، از معترضان جنگ عراق، مخالف حمله ی نظامی به ایران، مدافع حقوق هسته یی صلح آمیز ایران، از حامیان حزب الله لبنان و مردم غزه است و آن ها را دوست خطاب می کند.
کوربین بحران مهاجرت به اروپا را ناشی از سیاست های جنگ طلبانه غرب در سوریه، لیبی، عراق و یمن می داند. رهبر جدید حزب کارگر، مخالف سفر نخست وزیر اسراییل و رییس جمهوری مصر به انگلیس است. وی «اعلامیه ی بالفور» را که در سال 1917 صادر و در سال های بعد منتهی به ایجاد اسراییل شد مورد سوال قرار می دهد.
به این ترتیب، بدیهی است که سیاستمداران کنونی و دولت انگلیس و سایر کشورهای غربی از مواضع وی ابراز نگرانی کنند. اگر چه تا رسیدن حزب کارگر به قدرت فاصله ی زیادی وجود دارد اما به عنوان دولت در سایه و دومین حزب قدرتمند این کشور، حزب کارگر به رهبری کوربین می تواند برای سیاست های خاورمیانه یی دولت کنونی مشکلاتی ایجاد کند و آن ها را مورد سوال قرار دهد.

آینده ی حضور انگلیس در اتحادیه ی اروپا و روابط لندن با واشنگتن را چگونه می بینید؟
حزب کارگر به طور سنتی خواهان باقی ماندن در اتحادیه ی اروپا به عنوان یک کشور فعال و اثرگذار بوده است. این مساله می تواند مواضع حزب محافطه کار در قبال اروپا را به چالش بکشد زیرا محافظه کاران به شدت نسبت به اتحادیه ی اروپا و سیاست های آن بدبین هستند و آن را مانعی بر سر راه منافع ملی بریتانیا می دانند.
روابط با آمریکا نیز در صورت به قدرت رسیدن این حزب تحت تاثیر قرار خواهد گرفت زیرا چهره هایی چون کوربین معتقدند که داشتن مواضع مستقل و دنباله روی نکردن از آمریکا موجب می شود مردم این کشور از امنیت بیشتری برخوردار شوند.
از سوی دیگر، این حزب در صورتی که بتواند در انتخابات پارلمانی اتحادیه ی اروپا آرای قابل توجهی را از آن خود کند، خواهد توانست از بیرون نیز سیاست خارجی بریتانیا نسبت به اروپا و آمریکا را متاثر سازد و به چالش بکشد. این مساله در گذشته یک بار نیز اتفاق افتاده است یعنی نمایندگان بریتانیایی پارلمان اروپا از حزب رقیب و مخالف دولت برگزیده شده بودند و این امر سیاست خارجی بریتانیا را در قبال اروپا با محدویت هایی رو به رو کرده بود.

4949