محمد اکبری - برجام یا همان برنامه جامع اقدام مشترک بالاخره از سد کنگره گذشت و جمهوری خواهان مجلس سنا پس از سه بار تلاش نتوانستند مانع از اجرایی شدن این توافق شوند و حالا توافق هسته ای ایران و گروه کشورهای ۵+۱ وارد مرحله تازه تری شده است. با این تفاصیل اما مخالفت ها به ویژه در داخل ادامه دارد و دلواپسان حتی از موج نارضایتی هایشان هم کم نکرده اند. انتقاداتی که علی بیگدلی آنها را سیاسی می خواند تا بر پایه منافع ملی. در گفتگو با این استاد دانشگاه تاثیرات منطقه ای اجرای برجام و همچنین سنجش مخالفت های داخلی توافق هسته ای را مورد بررسی قرار دادیم که مشروح آن در پی می آید.
آقای بیگدلی پس از حصول توافق هسته ای شاهد افزایش سفرهای هیئت های اروپایی به کشورمان هستیم و در طی یکی دو ماه اخیر مقامات ارشد کشورهای اروپایی به تهران سفر کرده اند. اتفاقی که در یک دهه دخیر بی سابقه بوده است. شدت گرفتن این آمد و رفت های دیپلماتیک و اقتصادی را چگونه ارزیابی می کنید؟
شاید هر تحلیلگر بی طرف و منصفی با مطالعه و بررسی سیاست خارجی ایران به این نتیجه بدیهی برسد که وضعیت دیپلماسی ما قبل از توافق هسته ای در یک حالت انقباضی بود و بعد از توافق هسته ای مجموعه سیاست خارجی یک حالت انبساطی تغییر وضعیت می دهد. از نشانه های انبساط در سیاست خارجی می توان به سفرهای هیات های دیگر کشورها اشاره کرد. برخی وزرای خارجی اروپایی بعد از یک دهه به ایران سفر کردند که از آن جمله از جمله سفر وزیر امور خارجه فرانسه و انگلستان که اهمیت بسیاری داشت، سفر وزرای آلمانی، کشور هایی مانند اتریش و اینها نشانه انبساط در روابط خارجی ما است که باید
امتیاز ویژه ای به آنها بدهیم و نگذاریم که رها شود.
برجام بالاخره توانست از سد کنگره عبور کند و به رغم تمام مخالفت ها و سر و صداهایی که پیرامون رد این توافق در مجلس سنا شنیده می شد، اوباما توانست از این فیلتر عبور کند. شرایط پس از این چگونه خواهد بود؟
امضای توافق صورت گرفته از جانب ما و تایید نهایی کنگره می تواند یک باب جدید در مناسبات بین المللی بگشاید. همانطور که در متن برجام آمده حالا اقدامات عملی دو طرف آغاز می شود و ایران در خصوص سانتریفیوژها و حجم اورانیوم غنی سازی شده اقدامات لازم را انجام می دهد و طرف غربی هم یک مرحله بیشتر به موضوع رفع تحریم ها نزدیک می شود. اتفاقی که احتمالا طی ماه های آتی به صورت کامل نحوه اجرایی و عملی پیدا خواهد کرد.
بعد از توافق هسته ای سیاست خارجی ما روی موضوع مناقشات منطقه ای تمرکز ویژه ای کرده و شاهد بودیم تحولات دستگاه دیپلماسی کشورمان در منازعات خاورمیانه ای فعال تر شده است. آیا می توانیم شاهد پررنگ تر شدن نقش آفرینی تهران در این موضوعات باشیم؟
با توجه به نفوذی که ایران در منطقه دارد می توان به تبدیل شدن ایران به یک بازیگر موثر در منطقه خاورمیانه و همچنین نظام بین المللی امیدوار بود. منتها نکته ای که نباید از آن غافل شد این است که ما عنوان بازیگر بین المللی باید قواعد بازی بین المللی را رعایت کنیم، یعنی شرط ورود ما به نظام بین المللی بعد از توافق نامه این است که ما هم به قواعد بین المللی احترام بگذاریم. در غیر اینصورت به نقطه اولیه خودمان باز خواهیم گشت. نگاهی واقع بینانه به عملکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی در طول بیش از سه دهه اخیر نشان می دهد عملکرد چندان موفقی از خود در این حوزه بر جای نگذاشته ایم. حالا که توافقی به این مهمی حاصل شده، امیدواریم از آن بهترین استفاده را کرده و بتوانیم به مقاصد مطلوب در سیاست خارجی دست یابیم.
با وجود اینکه توافق هسته ای حاصل شده و مقامات ارشد نظام هم از این توافق حمایت کرده اند، موضوع بررسی برجام در کمیسیون ویژه این توافق در مجلس و اظهاراتی که آقای جلیلی در خصوص زیر پا گذاشتن منافع ملی کشور در این توافق مطرح کرده واکنش های فراوانی با خود به همراه داشته است. نظر شما در این رابطه چیست؟
در تاریخ دیپلماسی سابقه نداشته که کشور های ابر قدرت با یک کشور جهان سومی در مدت زمانی طولانی به مذاکره بنشینند و سهمی از این مذاکرات به دست بیاورند، در دوره گذشته حتی شکل گیری چنین مذاکراتی هم قابل پیش بینی نبود چه برسد به اینکه توافقی در کار باشد. به نظر من دستیابی به توافق را می توان مدیون تیم مذاکره کننده دولت یازدهم دانست چون تیم مذاکره کننده و شخص آقای ظریف هم تحصیلکرده رشته روابط بین الملل هستند و هم به زبان انگلیسی مسلطند، در حالی که در دور پیشین حتی تیم مذاکره کننده ما زبان هم نمی دانستند. تیم آقای ظریف با توجه به سوابق کاری و تجربه های فراوانی داشته اند توانستند به نتیجه مطلوب دست یابند. به جرات می توان گفت از زمان فتحعلیشاه که وزیر امور خارجه وارد نظام اداری مان شده است تا به الآن آقای ظریف مهم ترین و تاثیر گذار ترین وزیر امور خارجه کشور ایران بوده و با صبوری و لبخند توانسته است به این نتیجه مطلوب برسد.
اما همچنان اعتراضات و انتقادات دلواپسان حول برجام چه در ایران و چه در آمریکا همچنان باقیست. چرایی این اعتراضات چگونه قابل تحلیل است؟
همانطور که اشاره کردید مخالفت های صورت گرفته در دو طرف وجود دارد در آمریکا همین دلواپسان به شکل دیگری عمل می کنند که آنهم به دلیل در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری این کشور است و جمهوری خواهان ناچارند که از حزب خود دفاع کنند. بر این اساس باید مخالفت های دلواپسان آمریکایی را در چارچوب تلاش برای رسیدن به کاخ سفید ارزیابی کرد. این روند در ایران هم رویه مشابهی دارد، همانطور که می دانیم در اسفند ماه سال جاری انتخابات مجلس را پیش رو داریم که دلواپسان برای به دست آوردن امتیاز در انتخابات مجلس اینچنین مانور های سیاسی را انجام می دهند، بنابراین همانطور که مشخص است به عبارتی این دلواپسی ها در نتیجه رقابت قدرت است، دلواپسان هر دو کشور نه در آمریکا و نه در ایران تا به الآن با وجود مخالفت هایی که انجام می دهند هیچ جایگزینی برای این توافق ارائه نداده اند، اگر منظور دلواپسان با این طیف مخالفت ها این بوده که ما به همان وضعیت گذشته ادامه بدهیم به نظر من این به نوعی خیانت به کشورشان محسوب می شود، ناگفته پیداست که بسته نگاه داشتن درها نمی تواند مشکلی از ما را حل کند. در نهایت راه برون رفت از این انتقاد ها خروج دلواپسان دو طرف از پوسته حزبی است و باید اعتصابات حزبی خود را رها کنند، به دلیل اینکه این مسئله در چارچوب منافع ملی تبیین می شود و هر دو طرف اگر نگاهشان در جهت حفظ منافع ملی کشورشان باشد راهی جز پذیرفتن توفق نامه ندارند، ولی اگر همین رویه را پیش بگیرند و توافق نامه را نادیده بگیرند راه دیگری باقی نمی ماند و ایران یک کشور منزوی در عرصه بین الملل باقی خواهد ماند.
به عنوان آخرین سوال، جمع بندی این اعتراضات را چگونه می بینید؟ در آمریکا جمهوری خواهان نتوانستند مقابل این توافق مانع تراشی کنند، دلواپسان داخلی چه خواهند کرد؟
با تمام آنچه گفته شد به نظر می رسد در نهایت همانطور که کنگره آمریکا مجبور شد به این توافق نامه رای مثبت بدهد و دلواپسان ایران هم از مواضع خود کوتاه می آیند، زیرا هیچ یک از این دو طرف راهی جز این ندارند.
49308
نظر شما