تحرکات روسی؛آشفتگی های سوری

"تو را به مسیح از کندن خاکی که اینجا را دربرگرفته دست بدار!"
"شکسپیر"
جامعه بین المللی کمتر بحرانی در خاورمیانه مانند جنگ داخلی سوریه  را تجربه کرده است.حتی جنگ های اعراب و اسرائیل؛ بحران فلسطین و یا جنگ های داخلی لبنان نیز نه تا به این حد خونین و نه تا به این میزان ویرانی و آوارگی به همراه نداشته اند. حتی از جنبه انسانی به فاجعه مهاجران بنگریم عمیقا تاسف خواهیم خورد.از جمعیت 22 میلیونی این کشورحدود 10 میلیون نفر آواره شده اند.این را باید با تلخی زاید الوصفی بگویم، اما شب های زیبای دمشق با نیمه تاریکی های مسحور کننده اش همراه با قهوه مخصوص حمص و قلیان دیوانه کننده دمشقی و صدای گرم عبدالحلیم حافظ در حالی که ترانه الهواء را می خواند و ام کلثوم قصه الف لیله و لیله را زمزمه می کرد و عود فرید الاطرش می نواخت دیگر زنده نخواهد شد. شبهای دمشق غرق در تاریکی ست.
خدا حافظ ای دمشق زیبا.ای حلب باشکوه.....
اجازه دهید نقشه نظامی و سیاسی این کشور به تمام معنا ویران شده را برسی کنیم.
1- گزارش های تایید نشده ایی از امکان حل بحران  سوریه با انجام یک توافق احتمالی از سوی طرف های اصلی بین المللی در گیر با جنگ برای کنار رفتن خود خواسته بشار اسد !! به گوش می رسد. خود بشار نیز روز گذشته در گفتگو با خبر نگاران روسی با صراحت عجیبی گفت اگر مردم کشورش بخواهند؛ از قدرت کناره گیری خواهد کرد.
2- مشخص نیست گزارش های توافق قدرت های بین المللی و مشخصا ایالات متحده و روسیه در قبال آینده اسد تا چه میزان درست باشد.اما در تحولی معکوس برخی منابع نزدیک به کرملین گفته اند کاخ سفید دیگر پیگیر سرنگونی اسد نیست(که البته جان کربی سخنگوی وزارتخارجه این موضوع را تکذیب کرده است).اما هرچه هست کشور های عربی منطقه و ترکیه پذیرش هر گونه راه حل با حضور رهبر فعلی سوریه را قویا رد کرده اند.
3- در میدان جنگ صرف نظر از بخش های عظیمی از کشور که از کنترل نیرو های وفادار به بشار اسد خارج شده ؛در بخش های باقی مانده که حدودا بین 20 تا 35 درصد برآورد می شود ارتش سوریه در اداره و کنترل میدان جنگ دچار مشکل شده است. آقای اسد اواسط ماه مارچ تایید کرد در تامین نیرو با مشکلاتی روبرو شده است.
4- نیروهای مخالف آقای اسد با همکاری گروه های تروریستی مانند داعش؛ جبهه النصر،التوحید؛الفاروق ،جبهه اسلامی سوریه ،احرار الشام ،آرتش آزاد سوریه و دهها گروه بزرگ و کوچک دیگر پیشروی به سوی حومه دمشق را ادامه و به منطقه غوطه شرقی در 3 کلیومتری دمشق رسیده اند. مناطق مهمی چون درعا،حلب؛ادلب؛قنیطره؛حمص،حما؛ریف؛کوهستان های جبل الاکراد و جبل الترکمان؛دیرالزور؛رقه؛حسکه و بخش های وسیعی ازمنطقه مشهور به بادیه السوریه که از قبل به تصرف آنها در آمده بود.
5- دی میسورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه نیز ناامیدانه تحولات را دنبال می کند.
ترسیمی از این ناامید کننده ترقابل تصور است؟
در چنین شرایطی گزارش های متعددی از حضور نظامی روسیه درسوریه برای آنچه که کرملین آنرا مبارزه علیه تروریسم و نه الزاما دفاع ازآقای اسد خوانده در حال انتشار است. سرگیئ لاوروف وزیر خارچه روسیه در واکنش به این گزارش ها گفته است" این حضورو ارسال تسلیحات به سوریه نه برای حمایت از بشار اسد ؛که با هدف مبارزه با تروریسم صورت می گیرد ونگرانی های ایالات متحده بی مورد است".
اقدامات و نگرانی های روسها از شرایط منطقه وتاکید کرملین بر مبارزه با تروریسم نشان میدهد ماهیت اقدامات آنها الزاما ارتباط ارگانیکی با حمایت آنها از آقای اسد ندارد و مسکو در موقعیتی فراتر از حفظ شخصی موقعیت رئیس جمهور سوریه به تحلیل مسائل می پردازد. اواخر ماه ژوئیه گزارش هایی نه چندان رسمی مبنی بر تغییر درمواضع کرملین منتشر شد که بر اساس آنها دیگر روسیه آینده آقای اسد را مترادف با آینده سوریه نمی داند و گزینه جایگزینی ولید معلم وزیر خارجه کنونی سوریه برسر زبان ها افتاد. گرچه رهبران روسیه این گزارش ها را رسما تایید نکردند اما سخنان آقای لاورف در دیدار با وزیر خارجه عربستان دراواسط ماه اوت در مسکوبر دامنه اینگونه شایعات افزود. وزیر خارجه روسیه در این دیدار یاد آور شد"اصول بیانیه ژنو ۱ بر حفظ سازمان‌های نظام سوریه از جمله ارتش تاکید دارد و ارتش سوریه باید در تلاش‌ها برای مبارزه با داعش مشارکت داشته باشد". یک دیپلمات غربی مقیم مسکو آن زمان در ارزیابی خود از سخنان آقای لاوروف گفته بود" وزیر خارجه روسیه صرفا عبارت"حفظ" نظام و ارتش سوریه را آگاهانه به کار برده است".
اما آیا مسیر تحولات اینک روندی معکوس به خود گرفته و کرملین بدون در نظر گرفتن عواقب قرار دادن همه تخم مرغ ها در سبد پرزیدنت اسد ؛ مصمم شده این مسیر پرتنش را با اعزام نیرو و تجهیزات نظامی به سوریه تا به انتها ادامه دهد؟ . خب نمی توان به این سوال پاسخ مثبت داد. اولا بیانگر همه واقعیت نیست چون ماهیت دیپلماسی سنتی کرملین چه از نوع سرخ قدیمی ویا صورتی کنونی چندان قابل قسم خوردن نیست. ثانیا نمی توان پاسخ منفی هم داد چون پایبند ماندن کرملین به یک سیاست پایدار و بلند مدت ؛آن نیز چندان قابل قسم خوردن نیست.
پس دلیل این تحرکات نظامی بی سابقه چیست؟باید منتظر ماند؛اما نه چندان طولانی!. شخصا فکر میکنم اگراقدامات روسها به معنای حمایت بی چون چرا از پرزیدنت اسد نباشد(که مطمئنا نیست) پس حتما پیامی به اپوزسیون برای توجه وجدی گرفتن منافع و مواضع مسکو در قبال آینده سوریه است.حجم تحرکات نظامی روس ها و نقل انتقالات گسترده نظامی میان مسکو و دمشق چیزی نیست که حداقل از نگاه مخالفان دولت سوریه پنهان مانده باشد. "پطرآکوپوف"تحلیل‌گر ارشد نظامی روس به روزنامه "وزگلاد" یادآور شده "مخالفان مسلح سوریه موافقت خود را برای سفر به مسکو به‌منظور انجام مذاکرات اعلام کرده اند. این به نوع خود نشانه مهمی درروند برقراری صلح در سوریه است. چراکه قبل از این اپوزیسیون سوریه، دعوت مسکو برای رایزنی‌های برقراری صلح در سوریه را نادیده می‌گرفتند".
گزارش های تایید شده نیز افشا کرده اند عملیات  روس‌ها در سوریه شامل انتقال واحدهایی از خانه‌های پیش‌ساخته برای صدها نفر و استقرار آن‌ها در یک فرودگاه در سوریه(ظاهرا لاذقیه) و همچنین انتقال ایستگاه پرتابل کنترل ترافیک هوایی به این فرودگاه بوده است.همچنین آنها خواستار اجازه عبور هواپیماهای نظامی از حریم هوایی کشورهای همسایه سوریه طی ماه سپتامبر شده‌اند. نیز گفته شده استقرار خانه‌های موقتی در سوریه نشان از آن دارد که روسیه می‌تواند تا هزار مشاور نظامی یا دیگر پرسنل نظامی خود را در نزدیکی بندر لاذقیه و بندر طرطوس مستقر کند.
آیا کوتاه آمدن مخالفان و پذیرش اپوزسیون مسلح در مسکو به معنای کنار آمدن کرملین با آنهاست؟وآیا این به معنای تامین و حفظ تضمین شده منافع روسیه از جانب معارضان در آینده سوریه است؟ نمی دانم!.اما پاسخ ها هرچه که باشند،مسئله اصلی این است" عملیات  بی سابقه نظامی  کرملین می تواند تضمین کننده منافع روسیه در سوریه آتی و خاورمیانه عربی ملتهب و روبه بحران باشد؟.matinmos@gmail.com